Zbliża się wiosna i pierwsze prace polowe. Poniżej przedstawiamy podstawowe, a zarazem racjonalne zasady uprawy gleb w okresie wiosennym i późniejszym.
Staraj się by pola w twoim gospodarstwie były możliwie długo zajęte przez rośliny, w tym oziminy i międzyplony, a nawet (po zbiorze plonu) chwasty – byle nie wydały nasion i nie tworzyły podziemnych rozłogów i kłączy. Wpływa to korzystnie na właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleb, sprzyja tworzeniu gruzełkowatej struktury, zapewnia rozwój pożądanych próchnico- i strukturotwórczych mikroorganizmów oraz zapobiega erozji wodnej i wietrznej.
Gruzełkowata struktura zapewnia właściwe stosunki powietrzno-wodne i cieplne gleby, sprzyja gromadzeniu wód opadowych, zmniejsza erozję gleb, jak też ich opór podczas wykonywanych uprawek, zwłaszcza energochłonnej orki. Poza tym korzystnie oddziałuje na właściwości sorpcyjne gleb, czyli zatrzymanie i przyswajalność wnoszonych w nawozach składników pokarmowych.
Gruzełkowata struktura gleby
Pożądaną gruzełkowatą strukturę gleby uzyskasz po jej doprowadzeniu do optymalnego pH – w zakresie 5,5-7,2, zależnie od zwięzłości gleby i wymagań roślin. Niezbędna jest też w miarę wysoka zawartość substancji organicznej, w tym próchnicy, powstałej w wyniku mikrobiologicznych przemian wnoszonych do gleby nawozów naturalnych (obornika, gnojowicy) i organicznych (resztek pożniwnych, w tym słomy, łodyg i liści roślin okopowych i warzywnych, chmielu, tytoniu, malin oraz nawozów zielonych).
Strukturę gruzełkowatą gleb łatwiej utrzymać, ograniczając zabiegi uprawowe do niezbędnego minimum. Dotyczy to głównie głębokich orek oraz uprawek narzędziami aktywnymi, które prowadzą do nadmiernego rozpylania gleby. Przy ich prowadzeniu należy się kierować zasadą „zabiegów uprawowych powinno być tak dużo, jak to konieczne, a jednocześnie tak mało jak to możliwe”, z myślą o uzyskaniu satysfakcjonujących plonów, przy możliwie małych kosztach.
Zabiegi uprawowe staraj się wykonywać przy optymalnej wilgotności gleby, co zmniejsza jej opór i wydatek paliwa. Dotyczy to zwłaszcza gleb zwięzłych. Powstające po większych opadach zaskorupienie, staraj się w miarę szybko zlikwidować, nie tylko przy użyciu brony, ale też wału kolczastego typu Cambridge lub Crosskil, bądź pielnika. Skorupa powstaje często na glebach nadmiernie rozpylonych, np. w wyniku wielokrotnego bronowania roli, w celu rozbicia brył.
W okresach z nadmiarem wody spulchnij glebę głębiej, np. kultywatorem i broną, pielnikiem lub odpowiednim agregatem. Celem tych zabiegów jest rozluźnienie i napowietrzenie gleby, odparowanie nadmiaru wody i poprawa jej bilansu cieplnego.
Ograniczanie strat wody z gleby
Staraj się ograniczać zbędne straty wody z gleby oraz pomóż w jej efektywnym wykorzystaniu przez rośliny poprzez:
- płytkie spulchnianie gleby w okresie posusznym, przerywające podsiąk kapilarny wody do strefy powierzchniowej, skąd szybko i bezproduktywnie wyparowuje. Straty wody ogranicza też wczesnowiosenne włókowanie i bronowanie roli,
- przed wysiewem nasion spulchnij glebę jedynie na głębokość ich siewu, by je następnie umieścić na wilgotnym podłożu, ułatwiającym podsiąk wody do „położonych” na nim nasion. W przypadku wysadzanej rozsady glebę spulchnij nieco głębiej, by umożliwić jej prawidłowe wysadzenie i przyjęcie.
- staraj się utrzymać na wysokim poziomie zawartość substancji organicznej w glebie, która chłonie i zatrzymuje znacznie większe ilości wody (3-5 krotnie), niż mineralna frakcja gleby. W tym celu systematycznie stosuj nawozy naturalne i organiczne,
- utrzymuj w glebie optymalne pH i zasobność w składniki pokarmowe, w tym potas, niekiedy także sód, które optymalizują gospodarkę wodną roślin. Ułatwiają pobieranie i przepływ wody przez komórki korzenia i jej transport w wiązkach przewodzących. Rośliny wykazują wówczas niższy współczynnik transpiracji, zużywają mniej wody na wyprodukowanie jednostki suchej masy. Lepiej przetrzymują okresy suszy, dłużej w ciągu dnia utrzymują turgor, co przejawia się większą aktywnością fotosyntezy i korzystnym wskaźnikiem asymilacji netto. W efekcie wzrasta plon i zawartość materiałów zapasowych: białek, tłuszczy i cukrów.
- nawozy PK wysiewaj głębiej (5-10 cm pod zboża oraz 10-20 cm pod inne uprawy), pod orkę siewną, zimową, bądź agregat uprawowy. Umożliwi to ich lepsze wykorzystanie, z uwagi na bardziej sprzyjające warunki wodne oraz silniejszy rozrost korzeni, które w poszukiwaniu pokarmów i wody rozbudowują się i penetrują głębsze warstwy gleby,
- korzystnie na zaopatrzenie roślin w wodę, dzięki rozbudowie korzeni bocznych i przybyszowych, wpływa aplikowany w początkowym okresie wegetacji, amonowy octan cynku, zawarty w niektórych nawozach dolistnych. Celowe jest też stosowanie specjalistycznych preparatów doglebowych „hydrożeli”, które chłoną duże ilości wody, a następnie oddają ją roślinom w okresie jej niedoboru. Oddziałują one w wieloletnim, przeciętnie 5-letnim okresie od wniesienia do gleby.
