Zbliża się wiosna i pierwsze prace polowe. Aktualnie prawie w całym kraju występuje nadmiar wody w glebie i zachwiane stosunki powietrzno-wodne. Jednak po nadmiarze przychodzi zwykle niedobór, dlatego prowadząc pierwsze uprawki, należy pamiętać, by nie tracić bezproduktywnie zgromadzonej w glebie wody.
Poniżej przedstawiamy podstawowe zasady racjonalnej uprawy gleb w okresie wczesnowiosennym i późniejszym, z myślą o zapewnieniu korzystnego bilansu wodnego gleb, głównie poprzez poprawę lub stabilizację korzystnych właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych.
Staraj się nie tracić bezproduktywnie wody z głębszych warstw
Głównie poprzez wytworzenie i utrzymanie gruzełkowatej struktury. Jest to możliwe przy optymalnej wartości pH i wysokiej zawartości związków próchnicznych w glebie, co zapewnia też dużą aktywność pożytecznej mikroflory i dżdżownic.
Zabiegi uprawowe powinny być wykonywane przy optymalnej wilgotności gleby, co pozwala na zachowanie jej gruzełkowatej struktury, a przy tym zmniejsza opór i wydatek paliwa. Dotyczy to zwłaszcza gleb zwięzłych.
W sytuacji nadmiaru wody, gdy już możliwe będzie wejście w pole, należy głębiej spulchnić glebę, np. kultywatorem, pielnikiem lub odpowiednim agregatem. Chodzi o to by rozluźnić i ocieplić wierzchnią warstwę gleby oraz przerwać podsiąk i straty wody z głębszych warstw.
W związku z tym staraj się ograniczać zbędne straty wody z gleby oraz pomóż w jej efektywnym wykorzystaniu przez rośliny poprzez:
- Płytkie spulchnianie gleby w okresie posusznym, przerywające podsiąk kapilarny wody do strefy powierzchniowej, skąd szybko i bezproduktywnie wyparowuje.
- Wczesnowiosenne (luty-marzec) włókowanie, a następnie bronowanie wysztorcowanej (wyskibionej) po zimie gleby. Dotyczy to zwłaszcza gleb zwięźlejszych, a nie lekkich piasków, na których pierwszym wiosennym zabiegiem jest zwykle bronowanie.
- Przed wysiewem nasion – staraj się spulchnić glebę jedynie na głębokość ich siewu, by je następnie umieścić na wilgotnym podłożu. Ułatwi to podsiąk wody do „położonych” na nim nasion i ich kiełkowanie.
- W przypadku wysadzanej rozsady glebę spulchnij odpowiednio głębiej, by umożliwić jej prawidłowe wysadzenie i przyjęcie.
- Staraj się utrzymać na wysokim poziomie zawartość związków próchnicznych w glebie, które chłoną i zatrzymują znacznie większe ilości wody (3-5 krotnie), niż mineralna frakcja gleby.
- W tym celu systematycznie stosuj nawozy naturalne (obornik i gnojowicę) i organiczne (w postaci resztek pożniwnych, w tym słomy, łodyg i liści roślin okopowych i warzywnych, chmielu, tytoniu, malin oraz nawozów zielonych).
- Utrzymuj w glebie optymalne pH i zasobność w składniki pokarmowe, w tym potas, niekiedy także sód, które optymalizują gospodarkę wodną roślin. Ułatwiają pobieranie i przepływ wody przez komórki korzenia i jej transport w wiązkach przewodzących.
- Rośliny wykazują wówczas niższy współczynnik transpiracji, zużywają mniej wody na wyprodukowanie jednostki suchej masy. Lepiej przetrzymują okresy suszy, dłużej w ciągu dnia utrzymują turgor, co przejawia się większą aktywnością fotosyntezy i korzystnym wskaźnikiem asymilacji netto.
- W efekcie wzrasta plon i zawartość materiałów zapasowych: pełnowartościowych białek, tłuszczy i węglowodanów, w tym skrobi w ziarnie zbóż i bulwach ziemniaka oraz sacharozy w korzeniach buraka cukrowego.
- Nawozy fosforowe i potasowe wysiewaj głębiej (5-10 cm pod zboża oraz 10-20 cm pod inne uprawy), pod orkę siewną, zimową, bądź agregat uprawowy.
- Umożliwi to ich lepsze wykorzystanie, z uwagi na bardziej sprzyjające warunki wodne oraz silniejszy rozrost korzeni, które w poszukiwaniu składników pokarmowych i wody rozrastają się i penetrują głębsze warstwy gleby.
- Korzystnie na zaopatrzenie roślin w wodę, dzięki rozbudowie korzeni bocznych, przybyszowych i włośnikowych, wpływa także aplikowany w początkowym okresie wegetacji, amonowy octan cynku, zawarty w niektórych nawozach dolistnych.
- Celowe może być też stosowanie specjalistycznych preparatów doglebowych „hydrożeli”, które chłoną duże ilości wody w okresie jej nadmiaru, a następnie oddają roślinom w okresie niedoboru. Oddziałują w ten sposób w wieloletnim, przeciętnie 5-letnim okresie od wniesienia do gleby.
