W ustaleniu optymalnej dawki azotu niezwykle ważna jest naturalna zasobność gleby w ten składnik. Dawki azotu trzeba też ustalać na podstawie zmieniającego się udziału traw i roślin bobowatych w runi oraz koloru traw.
Azot (N) decyduje w największym stopniu o wysokości j jakości zbieranej paszy (zielonki i siana) z użytków zielonych (UZ), czyli łąk i pastwisk. Dzięki zróżnicowanym dawkom N pod kolejne odrosty, można też regulować w pewnym stopniu podaż zbieranej paszy.
Jednocześnie składnik ten wywiera duży wpływ na jej jakość, w tym skład botaniczny runi, a w następstwie na zawartość białka i składników mineralnych. Niekorzystnie na plony i jakość zbieranej paszy wpływa zarówno niedobór jak też nadmiar azotu w glebie i roślinie.
Użytki zielone na glebach organicznych potrzebują mniej azotu
W ustaleniu optymalnej dawki N niezwykle ważna jest naturalna zasobność gleby w ten składnik.
W przypadku UZ zlokalizowanych na glebach organicznych (torfach i murszach) nawożenie azotem może być zbędne lub ograniczone do symbolicznych dawek, rzędu 10-20 kg N/ha pod kolejne odrosty.
Wynika to z faktu uwalniania azotu w wyniku rozkładu (mineralizacji) zgromadzonej w wieloleciu materii organicznej. Czynnikiem ograniczającym wysokość i jakość plonu siana z łąk pochodzących z tych siedlisk może być niedobór innych składników, głównie potasu, magnezu i wapnia , zaś z mikroelementów miedzi i cynku.
Gleby mineralne są znacznie uboższe w azot (30-90 kg/ha N), stąd jego dawki, dzielone pod poszczególne pokosy i odrosty powinny być znacznie większe, niż na glebach organicznych.
Powodem niedoboru składników może być też niskie pH gleb
Niekiedy powodem niedoboru przyswajalnych form tych składników może być też zbyt niskie pH gleb. Za optymalny odczyn gleb organicznych przyjmuje się pH w KCl w zakresie 4,5-5,5, podczas gdy mineralnych w przedziale 5,5-6,5, w zależności od ich zwięzłości.
Wapnowanie UZ (wyłącznie wapnem węglanowym) może być prowadzone w różnych terminach, choć najlepiej poza okresem wegetacyjnym, a więc późną jesienią lub wczesną wiosną, a nawet (pod pewnymi warunkami) w okresie zimowym.
Dawki azotu
Dawki N zależą też od składu botanicznego runi, przy większym udziale w niej roślin bobowatych (10-20 proc.), dawki azotu trzeba ograniczać, gdyż wyższe mogą powodować stopniową eliminację z runi tych cennych roślin.
Z kolei na pastwiskach znacząca dawka N i innych składników, wraca do gleby i jest dostępna dla roślin w pozostawionych odchodach zwierzęcych. Trudno jest dokładnie oszacować te wartości, gdyż często następują duże straty N w postaci ulatniającego się amoniaku lub wymycia poza strefę korzeniową roślin, głównie w postaci azotanów.
Stąd jego dawki trzeba też ustalać na podstawie zmieniającego się udziału traw i roślin bobowatych w runi oraz koloru traw. Ciemnozielony świadczy zwykle o przeazotowaniu i nadmiarze szkodliwych dla zwierząt azotanów.
Z kolei jasnozielony wskazuje na niedobór N, co skutkuje spadkiem plonu i jego gorszą jakością (mniejsza zawartość białka). Dlatego z żywieniowego punktu widzenia nie zaleca się wiosną, a zwłaszcza po kolejnych pokosach, przekraczać dawki 60 kg N/ha, zaś po zbiorze ostatniego pokosu do 20 kg/ha N.
Z nawozów azotowych na UZ zlokalizowanych na glebach kwaśnych polecić można znane pod różnymi nazwami saletrzaki, w tym salmag oraz nawozy wieloskładnikowe zawierające obok azotu, także inne składniki, w tym wapń i magnez.
Nawozy naturalne alternatywą dla nawozów mineralnych
Alternatywą wobec nawozów mineralnych są nawozy naturalne, a wśród nich obornik i gnojowica, rzadziej gnojówka. Obornik w dawce 20-25 t/ha co 2-3 lata, zalecany jest późną jesienią (listopad). Powinien być dobrze rozłożony i w miarę równomiernie rozrzucony.
Nie powinien być stosowany podczas dni słonecznych i ciepłych, a więc najlepiej w dnie chłodne i pochmurne, bądź przed spodziewanym deszczem. Chodzi o to by zmniejszyć straty azotu w postaci ulatniającego się amoniaku.
Zalecenia te dotyczą też gnojowicy, którą można stosować na łąkach wczesną wiosną oraz po zbiorze kolejnych pokosów (z wyjątkiem ostatniego), jednorazowo w przeciętnej dawce 20 m3 na 1 ha, czyli 20 000 l.
Jeśli w runi łąkowej występują rośliny bobowate (koniczyny, lucerny, komonice), wówczas dawkę gnojowicy należy zmniejszyć, gdyż zbyt duża powoduje stopniową eliminację z runi tych cennych gatunków.
…Pomijając infaltynosć atykułu w którym piszący wykazuje się wiedzą czysto teoretyczna z przed 30 lat w której widoczność niedoborów były wskaźnikiem … Jakimi sposobem zdobyć nawozy naturalne skoro od 20 lat wygładzamy produkcję zwierzęca?
Intensywność zieleni jest praktycznym i bez kosztowym kryterium odżywienia traw w azot. Różnice widać niekiedy na jednej działce, np. gdy zabraknie nawozu lub zostanie nierównomiernie wysiany. Można wprawdzie zlecić pod każdy odrost analizę gleby na zawartość Nmin., lub roślin na zawartość azotanów, ale jaki odsetek łąkarzy to praktykuje. Poza tym trudna jest interpretacja drugiej analizy.
Pasza z UZ pozyskiwana jest głównie dla bydła, produkowana przez nie gnojowica lub obornik, stosowane są także na UZ.