Skrzypionki w zbożach to ogromny problem, szczególnie w latach sprzyjających rozwojowi i budowaniu licznych populacji owadów, w tym szkodliwych. Wielu producentów zbóż zwleka z zabiegiem zwalczającym, ale wchodzimy w fazę, gdy można już go wykonać licząc na wysoką skuteczność.
Zwłoka w zwalczaniu skrzypionek często wynika z faktu, iż pojawiają się one w łanach zbóż sukcesywnie od końca kwietnia. Po żerowaniu uzupełniającym na trawach dorosłe osobniki przelatują wiosną na zboża (zarówno ozime, jak i jare), gdzie jeszcze przez pewien czas żerują na liściach, jednak nie ma to znaczenia gospodarczego.
Dożywione chrząszcze kopulują, po czym samice przystępują do składania jaj na liściach, co trwać może do końca czerwca. Długość rozwoju embrionalnego zależy od temperatury otoczenia, im cieplej tym przebiega on szybciej, generalnie 7–14 dni.
Larwy od razu po wylęgu zaczynają żerować – zjadają górną skórkę liścia i miękisz, pozostawiając dolną skórkę (fot. 1).
Ubytki tkanki są bardzo duże i powodują poważne straty ekonomiczne – znaczne zmniejszenie plonu oraz pogorszenie jego jakości biologicznej i użytkowej.
Obecnie sytuacja związana ze skrzypionkami wygląda następująco:
– przeważa w łanach skrzypionka zbożowa;
– wciąż pojawiają się chrząszcze, które żerują uzupełniająco (objawy widać nawet na liściu flagowym) i kopulują (fot. 2);
– każda z zapłodnionych samic składa jaja, najczęściej na dolną stronę liścia;
– jednocześnie występują larwy różnych stadiów rozwojowych – od niedawno wylęgłych, poprzez najbardziej żarłocznych L3 (fot. 3), L4 (fot. 4), do kończących rozwój larwalny i przygotowujących się do przepoczwarczenia.
Larwy są łatwe do zauważenia i nie sprawiają problemów diagnostycznych – z góry wyglądają jak kropelki ciemnej cieczy, różnej wielkości – początkowo kuliste średnicy 2 mm do jajowatego kształtu – długości 8 mm. Mają ciało osiągające długość 7 mm, żółte, z czarnymi głową i częściami trzech par odnóży (fot. 5).
Pokrywa je wydzielina śluzowata zmieszana z odchodami żerującej larwy. Jest to specyficzne odstraszająco-ochronne zabezpieczenia ciała przed wrogami naturalnymi i działaniem słońca oraz wiatru.
Zabieg zwalczający wykonany w najbliższych dniach ochroni liście plonotwórcze zbóż przed zniszczeniem przez żerujące larwy, a jednocześnie użycie środka powierzchniowego przyczyni się do zlikwidowania jednocześnie obecnych larw, jak i pojawiających się wciąż w uprawach chrząszczy, co zapobiegnie składaniu kolejnych jaj.
Tekst i zdjęcia: Katarzyna Kupczak
