Z uwagi na ścisłą specjalizację, brak produkcji zwierzęcej oraz duży udział zbóż i rzepaku w strukturze zasiewów, wiele gospodarstw pozostawia słomę na polu do przyorania. Wartość dobrze zagospodarowanej słomy w zależności od gatunku i ilości odpowiada około 15 t/ha obornika.
Oprócz takich składników jak: azot, fosfor, potas, magnez, wapń i mikroelementy najważniejszym składnikiem słomy jest substancja organiczna, z której w glebie powstaje próchnica decydująca o żyzności gleby.
Pierwszym warunkiem skutecznego działania słomy jako nawozu jest dobre jej rozdrobnienie i równomierne rozrzucenie na powierzchni pola, a kolejnym – płytkie wymieszanie z glebą na głębokość 10-15 cm.
Ważne jest również tempo rozkładu słomy, które zależy głównie od:
- aktywności mikrobiologicznej gleby, związanej ze sposobem użytkowania (zmianowaniem, nawożeniem organicznym, stosowaniem środków ochrony roślin); rozkład słomy przebiega najszybciej przy obojętnym odczynie gleby; w takich warunkach mikroorganizmy glebowe rozwijają się najintensywniej; jeżeli odczyn jest kwaśny, to aby zniwelować niekorzystne zmiany w trakcie rozkładu słomy związane z zakwaszeniem należy zastosować wapno węglanowe najlepiej magnezowe w ilości 500-1000 kg CaO/ha;
- wilgotności gleby – w warunkach nadmiernego uwilgotnienia następuje niekorzystny beztlenowy rozkład słomy z uwolnieniem do gleby kwasów organicznych, z których część działa toksycznie na system korzeniowy roślin; efektem tego mogą być słabe wschody i rozwój roślin; może to również prowadzić do wymarznięć.
Również w warunkach suszy należy zastosować wapnowanie jak wyżej.
Czy azot na słomę?
Powszechnie twierdzi się, że dodatek azotu powinien wynosić około 5 -8 kg azotu na każdą tonę przyorywanej słomy. Jednak najnowsze badania pokazują, że stosowanie azotu bezpośrednio na słomę nie jest wskazane.
Azot mineralny zakłóca aktywność bakterii wiążących azot atmosferyczny. Tracimy w ten sposób około 25-30 kg/N ha. Ponadto azot stosowany bezpośrednio na słomę powoduje mniejszy przyrost próchnicy glebowej w stosunku do węglanu wapnia lub węglanu magnezu.
W przypadku siewu roślin jarych stosowanie azotu na słomę nie ma racjonalnego uzasadnienia. Przed siewem ozimin np. rzepaku azot należy koniecznie zastosować na słomę uwzględniając potrzeby pokarmowe rzepaku.
Azot jest wymagany również na słomę, gdy jest ona przyorywana na glebach słabych i ubogich w ten składnik.
Ważna jest zawartość azotu mineralnego w glebie. Należy pobrać próbki gleby, oznaczyć zawartość azotu i porównać z liczbami granicznymi opracowanymi przez IUNG Puławy. Jeżeli zawartość jest średnia lub wyższa, to nie ma potrzeby dodatkowego nawożenia azotem, jeżeli niższa, to nawożenie azotem jest wskazane.
Poza tym istotna jest także zawartość azotu w słomie. Najmniej azotu zawiera słoma zbóż około 5kg/tonę, więcej słoma z kukurydzy, a najwięcej rzepakowa. Dodatkowe nawożenie azotem słomy z rzepaku jest zbędne.
Czy mocznik na słomę?
Jeśli jest konieczne zastosowanie azotu na słomę w nawozach mineralnych, to najlepszym rozwiązaniem jest wykorzystanie RSM. Mocznik w formie stałej stosujemy tylko w warunkach dobrego uwilgotnienia, natomiast w suchych – lepsze są nawozy płynne (gnojowica, gnojówka), które w tym okresie musimy zagospodarować.
Pamiętajmy: mocznik to nawóz zalecany na gleby lekko kwaśne (pH 6,0 – 6,5), który zawiera aż 46% azotu w formie amidowej. Azot w tej formie musi się rozpuścić w wodzie i przejść przemiany, aby był dostępny dla roślin. Proces ten zależy od wilgotności i temperatury gleby. W lata suche dochodzi do powstawania amoniaku toksycznego dla siewek roślin. Stosowanie mocznika w warunkach suszy na słomę może prowadzić do ulatniania się azotu do atmosfery, co jest niekorzystne. Nie należy więc stosować mocznika na suchą glebę, jak również na gleby kwaśne oraz o pH powyżej 6,5, gdyż prowadzi to do dużych strat azotu.
Generalnie powinniśmy unikać bezpośredniego nawożenia słomy azotem.
