Zastosowanie mocznika w dawce pokarmowej dla bydła umożliwia zastąpienie droższych komponentów białkowych takich jak np. śruta sojowa lub rzepakowa.
W żwaczu bydła, dzięki bytującym tam mikroorganizmom, ma miejsce rozkład mocznika do amoniaku i dwutlenku węgla. Amoniak jest substratem, który może być ponownie wykorzystany do syntezy białka bakteryjnego. Innym rozwiązaniem jest wchłonięcie do krwi i przekształcenie go w wątrobie. Częściowo trafia do gruczołów ślinowych i wraz ze śliną przedostaje się do żwacza.
Mocznik dla bakterii bytujących w żwaczu jest źródłem łatwo dostępnego amoniaku, który jest przez nie wykorzystywany do budowy własnego organizmu. Następnie bakterie transportowane są do jelit cienkich, gdzie ulegają strawieniu. W efekcie białko bakteryjne staje się źródłem białka dla żywiciela mikroflory – przeżuwacza. Nawet 60-80% zapotrzebowania bydła na białko jest pokrywane przez białko mikroorganizmów żwacza.
Przez dodatek mocznika do paszy zapewnia się lepsze warunki dla rozwoju mikroflory bytującej w żwaczu, a pośrednio lepiej pokrywa potrzeby białkowe bydła. Taki sposób wspomagania bakterii w żwaczu jest szczególnie cenny, gdy bydło żywione jest paszami zawierającymi łatwo fermentowane w żwaczu cukry (kiszonka z kukurydzy, jęczmień, ziarno kukurydzy). Mocznika nie stosuje się w przypadku żywienia kiszonką lub sianokiszonką z traw.
Mocznik jest amidem kwasu węglowego. Ma postać drobnych bezbarwnych kryształków o gorzkawym smaku, bez zapachu. Po zmieleniu ma wygląd białego proszku. W swoim składzie zawiera 45-47% azotu, a jeden jego kilogram odpowiada 2800-2900 g białka ogólnego i 1440 g BTJN (białka trawionego w jelicie, wyliczonego na podstawie podaży azotu dla bakterii żwacza). Dla porównania, w 1 kg poekstrakcyjnej śruty sojowej znajduje się tylko 450-500 g białka ogólnego.
Najprostszym sposobem skarmiania mocznika bydłem jest dodanie 1-1,5 kg tego związku na 100 kg TMR-u. W takim przypadku ważne jest, by mocznik był dobrze wymieszany z pozostałymi komponentami TMR-u. Najlepiej skarmiać go z paszami niskobiałkowymi, a więc takimi jak np. kiszonka z kukurydzy lub wysłodki buraczane. Można też podawać go po wymieszaniu z otrębami lub śrutami zbożowymi. Mieszanka taka musi być sucha. Nie wolno podawać mocznika w wodzie do picia. Mocznika nie należy podawać zbrylonego. Zbrylenie może skutkować pobraniem przez zwierzę jednorazowo zbyt dużej ilości składnika co z kolei może się skończyć zatruciem. Zwierzęta powinny być stopniowo przyzwyczajane do mocznika w dawce, okres wprowadzenia powinien trwać co najmniej 1-2 tyg. Wprowadzenie mocznika do dawki pokarmowej nie powinno być prostą zamianą poekstrakcyjnej śruty sojowej. Powinno iść w parze z korektą całej dawki. Najczęściej wymagane jest zwiększenie udziału pasz bogatych w łatwo fermentowane cukry w żwaczu (np. kiszonka z kukurydzy, jęczmień).
Mocznik, który używany jest do żywienia zwierząt, powinien być substancją techniczną lub paszową. Mocznik nawozowy nie jest odpowiedni do stosowania na cele paszowe. Zanim mocznik zostanie wprowadzony do dawki pokarmowej należy upewnić się, czy pasza pełnoporcjowa lub koncentraty białkowe pochodzące z zakupu, nie zawierają już w swoim składzie tej substancji.
Dobrym sposobem jest podawanie bydłu mocznika wraz z kiszonką z całych roślin kukurydzy, sporządzoną z 0,5% dodatkiem mocznika (5 kg na tonę zielonki). Aby równomiernie rozprowadzić mocznik w zakiszanym materiale, zaleca się rozpuszczenie jego w niewielkiej ilości wody (1 kg mocznika na 2-3 kg wody) i spryskanie każdej nowo ubijanej warstwy. Należy zwracać uwagę, by mocznik był rozprowadzony równomiernie. Dodawanie mocznika do zakiszanej zielonki z kukurydzy zwiększa zawartość białka w zakiszanym materiale z 6-8 do 13-14% w 1 kg s.m. Ponadto wpływa korzystnie na jakość uzyskanej kiszonki. Nie powinno się mieszać mocznika z konserwantami.
Innym sposobem zadawania mocznika bydłu może być jego wymieszanie z melasą w stosunku 9 kg melasy na 1 kg mocznika. Następnie roztwór taki rozcieńcza się w stosunku jak 1:1 z wodą. Jeden kilogram tak sporządzonej cieczy zawiera 50 g mocznika i nadaje się do stosowania w TMR. Opryskuje się nim śrutowane ziarno zbóż.
Mocznik jest bardzo dobrym źródłem azotu w dawkach pokarmowych dla przeżuwaczy, szczególnie krów mlecznych. Bezpieczny udział mocznika w mieszance to 1-2% (10-20 g/kg paszy). Przekroczenie tego poziomu może być toksyczne dla bydła. Nie zaleca się stosowania mocznika w żywieniu młodzieży w wieku do 6 miesięcy. Jest to pasza odpowiednia dla zwierząt z całkowicie rozwiniętymi i zasiedlonymi przez mikroorganizmy przedżołądkami.
