Prawne uregulowanie, zasady finansowania Funduszu Ochrony Rolnictwa, z którego będą wypłacane rekompensaty rolnikom sprzedającym swoje produkty rolne w przypadku niewypłacalności podmiotów, które skupują, przechowują, obrabiają, przetwarzają lub prowadzą dalszą odsprzedaż produktów rolnych – przewiduje uchwalona przez Sejm ustawa.
Chodzi o uchwaloną przez Sejm ustawę o Funduszu Ochrony Rolnictwa. Zgodnie z jej przepisami Funduszem Ochrony Rolnictwa będzie dysponować Krakowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa.
Wpłaty na Fundusz będą naliczane w wysokości 0,125 % wartości produktów rolnych bez podatku od towarów i usług. Do wpłat będą zobligowane podmioty skupujące, będące podatnikami podatku od towarów i usług. Wartość produktów rolnych bez VAT nabytych od producenta rolnego będzie ustalana na podstawie faktur VAT i faktur VAT RR uwzględnianych w deklaracjach podatkowych. Podmioty skupujące będą bez wezwania naliczać i wpłacać opłaty w okresach kwartalnych w terminie do ostatniego dnia roboczego miesiąca następującego po zakończeniu danego kwartału.
Podmiot skupujący będzie składać dyrektorowi oddziału terenowego Krajowego Ośrodka właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę podmiotu skupującego na formularzu kwartalne deklaracje o wysokości naliczonych wpłat na Fundusz.
Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa będzie między innymi prowadził postępowania w sprawie dochodzenia wierzytelności i kar pieniężnych.
Dochodami Funduszu będą:
- wpłaty na Fundusz dokonywane przez podmioty skupujące,
- odsetki od środków,
- środki finansowe odzyskane przez Krajowy Ośrodek w wyniku prowadzonych postępowań upadłościowych od podmiotów skupujących, które stały się niewypłacalne, na rzecz Funduszu z tytułu roszczeń po wypłacie producentom rolnym rekompensat.
Z pieniędzy Funduszu będą przyznawane i wypłacane rekompensaty rolnikowi, który nie otrzymał zapłaty za produkty rolne sprzedane podmiotowi skupującemu, który stał się niewypłacalny. Wysokość rekompensaty będzie ustalana jako iloczyn procentowej stawki i kwoty wierzytelności netto za sprzedane produkty rolne, za które producent rolny nie otrzymał zapłaty od podmiotu skupującego, który stał się niewypłacalny.
W myśl przepisów uchwalonej ustawy, podmiot skupujący będzie niewypłacalny między innymi gdy:
- sąd upadłościowy lub sąd restrukturyzacyjny wyda postanowienie o ogłoszeniu upadłości tego podmiotu lub wszczęciu wobec niego wtórnego postępowania upadłościowego, otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego.
- nastąpi oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości tego podmiotu, jeżeli jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów,
- minister gospodarki wyda decyzję o zakazie wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę zagranicznego w ramach oddziału.
Minister rolnictwa będzie określał corocznie w terminie do dnia 31 maja, w drodze rozporządzenia, procentową stawkę stosowaną do ustalenia w danym roku wysokości rekompensaty, z uwzględnieniem sumy kwot wierzytelności wynikających ze złożonych w danym roku wniosków o przyznanie rekompensaty oraz wysokości pieniędzy zgromadzonych na Funduszu.
Podmiot skupujący, który stał się niewypłacalny, syndyk albo inna osoba sprawująca zarząd nad majątkiem tego podmiotu, w terminie 2 miesięcy od daty niewypłacalności będą musieli sporządzić i przekazać dyrektorowi generalnemu Krajowego Ośrodka w wersji elektronicznej wykaz rolników, których wierzytelności wobec tego podmiotu z tytułu sprzedaży produktów rolnych powstały przed datą niewypłacalności tego podmiotu.
Jeżeli wierzytelności producentów rolnych z tytułu sprzedaży produktów rolnych powstały po dacie niewypłacalności podmiotu skupującego, ten podmiot, syndyk albo inna osoba sprawująca zarząd nad majątkiem tego podmiotu sporządzi i przekaże dyrektorowi generalnemu Krajowego Ośrodka, w terminie 2 miesięcy od upływu okresu przewidzianego do zgłaszania wierzytelności na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe, dodatkowy wykaz rolników, którzy nie otrzymali zapłaty za zbyte produkty rolne.
Podmiot skupujący, syndyk albo inna osoba sprawująca zarząd nad majątkiem tego podmiotu będą informować rolników ujętych w wykazach o przekazaniu tych wykazów Dyrektorowi Generalnemu Krajowego Ośrodka, w terminie miesiąca od dnia ich przekazania.
Rekompensata będzie przyznawana na wniosek rolnika, w drodze decyzji administracyjnej, przez dyrektora oddziału terenowego Krajowego Ośrodka właściwego ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę tego producenta rolnego, w terminie do 30 czerwca danego roku.
Wniosek o przyznanie rekompensaty trzeba będzie złożyć do dyrektora oddziału terenowego Krajowego Ośrodka właściwego ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę rolnika, na formularzu opracowanym przez Krajowy Ośrodek i udostępnionym na jego stronie internetowej, w terminie od dnia 1 lutego do dnia 31 marca:
1) roku następującego po roku, w którym podmiot skupujący stał się niewypłacalny, lub
2) drugiego roku następującego po roku, w którym podmiot skupujący stał się niewypłacalny.
Ustawa określa szczegółowe wymogi dotyczące wniosku o przyznanie rekompensaty.
Dyrektor oddziału terenowego Krajowego Ośrodka przed rozstrzygnięciem sprawy o przyznanie rekompensaty wystąpi na piśmie do podmiotu skupującego, który stał się niewypłacalny, syndyka albo innej osoby sprawującej zarząd nad majątkiem tego podmiotu o potwierdzenie, że rolnik nie otrzymał zapłaty za sprzedane produkty rolne, w terminie 14 dni od dnia doręczenia pisma, pod rygorem utraty prawa do późniejszego zgłaszania zarzutów lub wniosków. Rekompensatę będzie wypłacana w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna, na rachunek bankowy rolnika wskazany we wniosku o przyznanie rekompensaty.
Z dniem wypłaty rekompensaty nastąpi z mocy prawa przejście na Krajowy Ośrodek wierzytelności rolnika do wysokości wypłaconych rekompensat.
Do dyrektora oddziału terenowego Krajowego Ośrodka właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę rolnika będzie należało również ustalenie w drodze decyzji kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranej rekompensaty. Do nienależnie lub nadmiernie pobranej rekompensaty będę stosowane przepisy Ordynacji podatkowej. Nadmierną lub nienależnie pobraną rekompensatę będzie trzeba zwrócić wraz z odsetkami za zwłokę określonymi jak od zaległości podatkowych, liczonymi od dnia wypłaty rekompensaty.
Na podmioty skupujące będzie można nałożyć karę za brak przekazania kwartalnej deklaracji o wysokości naliczonych wpłat na Fundusz w terminie lub brak przekazania rolnikom ujętych w wykazach informacji o przekazaniu tych wykazów dyrektorowi generalnemu Krajowego Ośrodka w wysokości 60 zł za każdy dzień opóźnienia, lecz nie wyższej niż 10 000 zł. Kary pieniężne będzie nakładał dyrektor generalny Krajowego Ośrodka. Od kwoty nałożonej kary pieniężnej nie będą naliczane odsetek. Koszty dochodzenia kar pieniężnych będą pokrywane z pieniędzy Funduszu.
Kwoty rekompensat wypłaconych na podstawie o Funduszu Ochrony Rolnictwa będą zwolnione od podatku dochodowego od osób prawnych oraz od podatku dochodowego od osób fizycznych, z wyjątkiem kwot wypłaconych w związku z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.
W 2023 r. będzie można złożyć wnioski o przyznanie rekompensaty w odniesieniu do podmiotów skupujących, które stały się niewypłacalne w okresie od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. Wypłata rekompensat nastąpi po dniu ogłoszenia pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej o zgodności ze wspólnym rynkiem pomocy publicznej.
Ustawa wejdzie w życie 1 lipca 2023 r.
