Najbardziej plonotwórczym składnikiem pokarmowym jest azot, jednak we współdziałaniu z innymi makro- i mikroskładnikami, w tym fosforem i potasem. Dotyczy to zwłaszcza gleb z niską zawartością tych składników, tj. poniżej 12 mg P2O5 i 15 mg K2O w 100 g gleby.
Na glebach zwięźlejszych, gdzie osiągane są z reguły większe plony, podana minimalna zasobność w przyswajalne formy fosforu i potasu, powinna być o 3-5 mg większa. Z kolei przy zdarzającej się często wysokiej zasobności w te składniki (ponad 15 mg P2O5 i 20 mg K2O). nawożenie nimi, głównie z uwagi na wysokie ceny nawozów, można ograniczyć, a nawet przerwać na okres do 3 lat, na ogół bez obawy drastycznej obniżki plonu. Z tego względu wskazane są, przeciętnie co 4 lata, analizy odczynu i zasobności gleby w przyswajalne formy tych składników.
Przy niskiej zasobności w glebie W P i K, widoczne są często wizualne objawy ich niedoboru na roślinach i wówczas spadek plonu można szacować na ponad 20 proc. Pierwsze symptomy niedoboru fosforu pojawiają się na starszych liściach, ale stopniowo, przy jego dużym niedoborze przechodzą na młodsze. Typowym objawem są fioletowo-różowe przebarwienia dolnej części łodyg i liści. Poza tym liście są mniejsze, wąskie (wydłużone), osadzone pod ostrym kątem (strzeliste). Rośliny są niewyrośnięte, słabo wiążą owoce i nasiona. Nie obserwuje się na ogół objawów nadmiaru fosforu w roślinach, gdyż P w odróżnieniu od N, a niekiedy także K, nie jest pobierany prze rośliny luksusowo (ponad ich potrzeby pokarmowe). Nie ma więc obawy przenawożenia, choć zbyt duże dawki są nieuzasadnione z ekonomicznego punktu widzenia i antagonizmu w stosunku do innych składników.
W okresie wegetacji wyróżnia się dwa okresy krytyczne, związane ze zwiększonym zapotrzebowaniem na fosfor. Pierwszy przypada na początek wegetacji, gdy roślina rozbudowuje system korzeniowy. Dobre zaopatrzenie w fosfor stymuluje jego rozbudowę, co umożliwia lepsze zaopatrzenie w wodę i składniki pokarmowe. Drugi okres rozpoczyna się z chwilą tworzenia organów generatywnych: kłosów i wiech zbóż, a następnie ziarna. Niedobór fosforu może wynikać nie tylko z powodu niskiej zasobności gleby, ale też ograniczonej przyswajalności przez rośliny, np. w wyniku skrajnych wartości pH i niskiej temperatury. Doglebowe stosowanie nawozów fosforowych w trakcie wegetacji roślin nie jest zalecane, głównie ze względu na ograniczoną przyswajalność. Ponieważ ruchliwość fosforu w glebie jest niewielka, zaś system korzeniowy roślin w początkowym okresie wegetacji słabo rozbudowany, dlatego celowe jest umieszczanie wnoszonych nawozów, np. fosforanu amonu w pobliżu wysianych nasion lub wysadzanej rozsady.
Taki system nawożenia jest praktykowany w przypadku roślin uprawianych w szerokich rzędach, do czego niezbędny jest odpowiedni siewnik lub sadzarka. Zwykle jednak nawozy P-K zaleca się przed orką siewną (pod oziminy) lub zimową (pod rośliny jare). W przypadku widocznych objawów ich niedoboru w trakcie wegetacji roślin, zasadne jest dokarmianie dolistne nawozami z wysoką zawartością tych składników, zwykle ponad 50 proc. P2O5 i 35 proc. K2O. Dobre zaopatrzenie roślin w potas ułatwia pobieranie i przepływ wody przez komórki korzenia i jej transport w wiązkach przewodzących, rośliny wykazują niższy współczynnik transpiracji, czyli zużywają mniej wody na wyprodukowanie jednostki suchej masy. Typowe objawy niedoboru potasu widoczne na roślinach to:
- żółknące, a następnie brązowiejące i wykruszające się plamy, poczynając od wierzchołka i brzegów starszych liści,
- zwiędły wygląd roślin, które wcześniej (w godzinach rannych) tracą turgor,
- gorsze krzewienie zbóż i słabiej rozwinięte rośliny dwuliścienne,
- gorsza zimotrwałość roślin (powód – osłabiona asymilacja i zawartość cukrów) oraz ich większa podatność na choroby grzybowe.