Nawożenie fosforem i potasem pod uprawy jare jesienią czy wiosną, jaki nawóz wybrać?

Fosfor i potas słabo przemieszczają się w profilu glebowym, zwłaszcza fosfor, dlatego pod rośliny jare fosfor potas powinniśmy stosować pod orkę zimową, co gwarantuje ich lepsze wykorzystanie.  Korzystnie wpływa również na rozrost korzeni, które lepiej wówczas zaopatrują rośliny w wodę i pokarmy.

Fosfor z roztworu glebowego pobierany jest w postaci anionów, które w niewielkim stopniu podlegają sorpcji wymiennej, a więc nie są zatrzymywane przez kompleks sorpcyjny gleby. Natomiast w tej postaci dość łatwo wchodzą w reakcje z kationami glinu, manganu i żelaza (na glebach kwaśnych) lub wapnia (na zasadowych), czyli ulegają sorpcji chemicznej (uwstecznianiu).

Stają się wówczas słabo dostępne dla roślin. Najlepsza przyswajalność P zachodzi przy pH 5,6-6,8. Uwstecznianie fosforu można w znacznym stopniu ograniczyć poprzez regulację odczynu gleby, wysiew nawozów granulowanych (mniejsza styczność z glebą) i zlokalizowane nawożenie (w zasięgu systemu korzeniowego).

Wybór nawozów fosforowych jest trudny

Dzięki sorpcji chemicznej fosfor jest w niewielkim stopniu wymywany, ale też słabiej przyswajany. Przy czym najlepiej przyswajalny jest z nawozów dobrze rozpuszczalnych w wodzie lub w obojętnym cytrynianie amonu, np. z fosforanu amonu lub superfosfatów, ale też innych zawierających fosfor w tej postaci.

Najsłabiej przyswajany jest z  mączek fosforytowych oraz częściowo rozłożonych (zakwaszonych) fosforytów. Nawozy te należy stosować na lżejsze, kwaśne i w miarę wilgotne gleby jesienią, wówczas P jest lepiej przyswajalny, zaś wysiany nawóz działa odkwaszająco. Fosfor z tych nawozów jest też w miarę dobrze przyswajany na glebach próchnicznych (torfy, mursze),  zawierających w większej ilości kwasy huminowe, np. na łąkach.

Mączki fosforytowe zawierają 25-30 proc. P₂O₅ i 30-35 proc. CaO. Z kolei superfosfat prosty 18-20 proc. P₂O_5, 10-13 proc. S i 20 proc. CaO, zaś wzbogacony: 40 proc. P₂O_5, 10 proc. CaO i 2 proc. S.

Nawożenie wiosenne fosforem i potasem – tak czy nie

Przy wiosennym wysiewie pod rośliny jare nawozów potasowych, a zwłaszcza fosoroych, należy się liczyć z gorszym wykorzystaniem składników, zwłaszcza w okresach z niedoborem wody.

Niemniej jeśli nie zostaną zastosowane jesienią, konieczny jest w miarę wczesny ich wysiew wiosną i przykrycie płytką orką lub wymieszanie z glebą kultywatorem i broną, bądź agregatem.

Wiosenny wysiew można uznać za celowy, w przypadku nawozów potasowych, stosowanych na lżejszych glebach. W takiej sytuacji dobre wyniki daje często wysiew do 60 proc. potasu jesienią w postaci soli potasowej, a resztę wiosną, w postaci siarczanu potasu. Taki podział zalecany jest również, by ograniczyć niekorzystny wpływ chloru zawartego w soli potasowej na plony i jakość niektórych roślin (ziemniak, tytoń, chmiel, len, większość warzyw) oraz dostarczyć dodatkowo siarkę.

Nawozy potasowe na polskim rynku

• Sól potasowa (KCl) – zawiera 60 proc. K₂O i 40 proc. chloru (Cl);
• Siarczan potasu (K₂SO₄) – 50 proc. K₂O, 18 proc. S i 2-2,5 proc. Cl;
• Korn-Kali – 40 proc. K₂O, 6 proc. MgO, 4 proc. S, 3 proc. Na oraz Cl;
• Patent Kali – 30 proc K₂O, 10 proc MgO i 17 proc. S;
• Kainit magnezowy – 11 proc K₂O, 5 proc. MgO, 17 proc. S oraz Cl;
• Saletry: potasowa (KNO₃) – 13,5 proc. N i 46 proc. K₂O oraz potasowo-wapniowa (KNO₃ + Ca(NO₃)₂ – 14,2 proc. N, 24 proc. K₂O i 12 proc CaO;

Wyniki analiz zasobności gleb wskazują często na znacznie większe niedobory potasu niż fosforu, co  tłumaczy się faktem, iż rośliny pobierają znacznie większe ilości K, co obrazuje załączona tabela. Stąd  podczas zakupu nawozów wieloskładnikowych należy zwracać uwagę na stosunek tych składników, bądź uzupełniać niedobory, dodając nawozy pojedyncze.

Wybierając nawóz wieloskładnikowy do wysiewu jesienią pod rośliny jare, należy zwracać uwagę  na niewielką lub zerową zawartość N i S,  bowiem są one dość łatwo wymywane, a więc tracone z gleb, zwłaszcza lżejszych.

Przeciętne pobranie makroelementów  (w kg) w przeliczeniu na 1 t plonu głównego