fbpx

A może soja? – Cz. II: dobór odmian, nawożenie i ochrona

W pierwszej części naszego poradnika przyglądaliśmy się zagadnieniom związanym z biologią gatunku, stanowiskami, zabiegami agrotechnicznymi, terminem i normą wysiewu soi. Dzisiaj poruszymy zagadnienia doboru odmian, nawożenia i ochrony tego gatunku.

Dobór odmian ma znaczenie

Baner Syngenta

Istotnym czynnikiem dla powodzenia uprawy jest właściwy dobór odmian do warunków siedliska. Obecnie w rejestrze odmian COBORU (2021 r.) znajduje się 25 odmian soi [Wykaz odmian wpisanych do Krajowego Rejestru (KR) z podziałem na grupy wczesności –http://coboru.gov.pl/]. Są to odmiany nowej generacji, o dużym potencjale plonowania i różnych terminach dojrzewania w naszym kraju. W Polsce powinno się uprawiać odmiany wczesne „000” i średnio wczesne „00” (120–130 dni wegetacji), które są gwarantem dobrego plonowania [Pyziak 2013].

Potrzeby pokarmowe roślin a nawożenie

Soja jest odporna na suszę mimo dużych wymagań w stosunku do wody. Jako gatunek ciepłolubny wykształciła mechanizmy obronne, skutecznie ograniczające utratę wody przez aparaty szparkowe dzięki obecności włosków na całej powierzchni oraz wykształceniu mocnego systemu korzeniowego. Soja ma umiarkowane wymagania pokarmowe. Do wytworzenia 100 kg nasion wymaga 7,5 kg azotu, 3,5 kg potasu, 2,5 kg fosforu, 2 kg wapnia, 1 kg magnezu oraz 0,4 kg siarki. Nawozy fosforowe i potasowe powinny być zastosowane przed orką przedzimową, ewentualnie wiosną kilka dni przed planowanym siewem.  Stosowane dawki nawozów powinny uwzględniać zasobność gleby w makroelementy, co w rzeczywistości zwykle mieści się w przedziale: 60–80 kg P2O5/ha i 80–120 kg K2O/ha.

Czytaj także: A może soja? – cz. I: biologia gatunku, stanowisko, zabiegi agrotechniczne, termin i norma wysiewu

Nawożenie azotem jest głównym czynnikiem kształtującym plon nasion i jego jakość. Z jednej strony ma dodatni wpływ na plon nasion i zawartość białka, jednak z drugiej ujemnie wpływa na poziom tłuszczu (Pyzik 1982). W celu ustalenia optymalnej dawki nawożenia, należy wziąć pod uwagę zdolność roślin do efektywnego pobierania azotu z różnych dostępnych źródeł. Bobrecka-Jamro i Pizło (1996) wykazali, że soja, dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi z rodzaju Bradryzobium japonicum, jest w stanie wykorzystać azot z nawożenia mineralnego tylko na poziomie 60–70%, co dowodzi zasadności stosowania minimalnych dawek azotu.

Przyjmuje się, że dawka startowa nie powinna przekroczyć 25–30 kg N/ha. Zastosowanie drugiej dawki azotu w fazie pąkowania jest warunkowane słabą aktywnością brodawek korzeniowych na skutek suszy glebowej. Zbyt duże nawożenie azotem wpływa na wydłużenie wegetacji oraz opóźnienie dojrzewania. Jednakże na glebach mniej żyznych zastosowanie azotu w dawce 60 kg N/ha umożliwia uzyskanie plonu 2,90 t/ha (Pisulewska i in. 1998). Zróżnicowana reakcja soi na nawożenie N wymaga weryfikacji sprzężonej z nawożeniem pozostałymi makroelementami i nawożeniem mikroelementami. Przy zachowaniu optymalnego nawożenia azotem racjonalne stosowanie boru i molibdenu może się znacząco przyczyniać do wzrostu plonów. Molibden wpływa korzystnie na wydłużenie okresu kwitnienia i zawiązywania strąków, a także na rozwój systemu korzeniowego oraz ilość brodawek. Natomiast cynk stymuluje wytwarzanie tryptofanu, który wchodzi w skład białka uczestniczącego w reakcjach pomiędzy roślinami a bakteriami. Siarka jest odpowiedzialna za przyswajanie azotu, a magnez wpływa na większe pobieranie składników pokarmowych z gleby dzięki stymulacji rozwoju systemu korzeniowego (Fiedler 2007).

Właściwa ochrona roślin to klucz do sukcesu

Soja w początkowym stadium rozwoju charakteryzuje się wolnym tempem wzrostu, dlatego łatwo ulega zachwaszczeniu, co może rzutować na strukturę plonu. Do najważniejszych gatunków chwastów silnie konkurujących z roślinami soi należą: komosa biała, szarłat szorstki, tobołki polne, ostrożeń polny, samosiewy rzepaku, chwastnica jednostronna i perz właściwy. Aby skutecznie chronić plantację przed zachwaszczeniem, należy dobrać odpowiednie stanowisko, charakteryzujące się niską presją chwastów lub zastosować siew w mulcz, który skutecznie ogranicza aktywność wschodzących chwastów. Innym ważnym aspektem walki z chwastami jest zachowanie optymalnego terminu siewu charakterystycznego dla danych warunków siedliska. Siew soi w optymalnym dla danego regionu terminie zapewnia najlepsze warunki do wzrostu i rozwoju siewek, czyniąc je bardziej konkurencyjnymi w stosunku do chwastów. Po wschodach roślin zwalczanie chwastów może być wykonywane za pomocą zabiegów mechanicznych. Bronowanie można stosować od fazy 3. liścia do okresu, w którym rośliny soi osiągną 15 cm wysokości. Nie należy bronować plantacji wcześniej, ponieważ młodociane rośliny są bardzo wrażliwe na uszkodzenia mechaniczne. Najbardziej skuteczną metodą ochrony soi przed zachwaszczeniem jest ochrona herbicydowa, która jeszcze kilka lat temu była dużym wyzwaniem. W ostatnich latach zarejestrowano 13 grup substancji czynnych, do których należy m.in. chizalofop-P etylu, fluazyfop-P butylu, cykloksydym, prosulfokarb, chlomazon, bentazon, imazamoks, metolachlor-S, metrybuzyna, pendimetalina, które wchodzą w skład 35 dopuszczonych herbicydów (MRiRW 2020). W sprzyjających warunkach atmosferycznych zastosowanie preparatów doglebowych po siewie soi może okazać się wysoko skuteczne. Natomiast w mało korzystnych warunkach atmosferycznych, w których dominuje susza i towarzyszące jej niskie temperatury, zwłaszcza wczesną wiosną, obserwuje się ograniczone działanie niektórych preparatów doglebowych. Wówczas należy dodatkowo zastosować odpowiedni herbicyd dolistny. Na soi występują liczne choroby wywoływane przez grzyby.

Do najbardziej szkodliwych należą grzyby z rodzajów: Ascochyta, Cercospora, Colletotrichum, Fusarium, Phomosis, Phytophthora i Septoria. Rośliny ulegają porażeniu przez grzyby we wszystkich fazach rozwojowych. Efektem porażenia są choroby grzybowe obserwowane w fazie siewki – zgorzel siewek; w fazie kwitnienia/początku formowania strąków – chwościk soi lub purpurowa cerkosporioza; w fazie dojrzewania – bakterioza krosteczkowa lub fuzaryjne brunatnienia strąków. Grzyby zasiedlają również nasiona, które negatywnie wpływają na jakość plonu oraz obniżają wartość materiału siewnego. Aktualnie zarejestrowane są dwa środki chemiczne do ochrony soi przed chorobami powodowanymi przez grzyby patogeniczne: Zaprawa Nasienna T 75 DS/WS, zalecana do zwalczania zgorzeli siewek, antraknozy, askochytozy oraz fuzariozy zgorzelowej; Topsin M 500 SC, zalecany do zwalczania antraknozy, askochytozy, fuzariozy oraz septoriozy. W obecnej chwili na polskim rynku  (MRiRW 2020) tylko 12 produktów posiada rejestrację do stosowania w uprawach soi. Z pośród tych 12 tylko 1 służy do zaprawiania nasion, pozostałe tworzą 3 grupy substancji czynnych (azoksystrobina, difenokonazol, fludioksonil). W Polsce zagrożenie ze strony szkodników żerujących typowo na soi nie jest duże. Największe zagrożenie stanowią: mszyce, oprzędziki, strąkowce, wciornastek sojowy, rolnice oraz nicienie. Do ochrony plantacji przed szkodnikami stosuje się insektycydy. Na terenie naszego kraju do chemicznego zwalczania szkodników zarejestrowanych jest 14 produktów zawierających 2 substancje czynne (acetamipryd – 200 g, cypermetryna – 500 g).

W ostatnich latach coraz większym problemem jest dzikie ptactwo: gołębie, bażanty, które zaraz po wysiewie nasion przyczyniają się do dużych strat na plantacji. Najprostszą metodą ograniczania strat jest stosowanie repelentów. Alternatywną metodą jest wysiew nasion w mulcz, który skutecznie chroni nasiona w czasie kiełkowania i w fazie siewki.

W trzeciej części poradnika omówione zostaną zagadnienia związane ze zbiorem roślin i ekonomiką uprawy.

Prof. Kulig, dr A. Klimek

McHale - baner
Danko baner marzec 2024
Webinarium konopie - baner

ZOSTAW KOMENTARZ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Najpopularniejsze artykuły
NAJNOWSZE WIADOMOŚCI
[s4u_pp_featured_products per_row="2"]
INNE ARTYKUŁY AUTORA




ARTYKUŁY POWIĄZANE (TAG)

NAJNOWSZE KOMENTARZE

Newsletter

Zapisz się do Rolniczego Newslettera WRP.pl, aby otrzymywać informacje o tym co aktualnie najważniejsze w krajowym i zagranicznym rolnictwie.

×KZPRiRB podcasty - baner