Na zaproszenie Ministra Krzysztofa Jurgiela w 1-2 czerwca 2017 roku ministrowie rolnictwa krajów GV4+3 spotkali się w Nadarzynie podczas Międzynarodowych Targów Żywności Warsaw Food Expo 2017.
Głównym tematem spotkania była przyszłość Wspólnej Polityki Rolnej po 2020 roku. Jego uczestnicy w konkluzjach dyskusji, podpisali dokument kierunkowy, podsumowujący wspólne oczekiwania siedmiu państw poszerzonej Grupy Wyszehradzkiej w odniesieniu do WPR po 2020 roku.
– Dzisiejsza Deklaracja jest wspólnym stanowiskiem przed debatą, która będzie się odbywała przez cały rok w Unii Europejskiej – podkreślił minister rolnictwa Krzysztof Jurgiel przypominając jednocześnie, że polski rząd przyjął już kierunkowe stanowisko w sprawie przyszłości WPR.
Wypracowane wspólne postulaty dotyczące najistotniejszych elementów i kierunku zmian WPR będą mogły być oficjalnie prezentowane na forum UE w trakcie dalszej dyskusji na temat przyszłości tej ważnej polityki.
Poniżej publikujemy wspólna deklarację ministrów Rolnictwa Grupy Wyszehradzkiej oraz Bułgarii, Rumunii.
Ministrowie Rolnictwa Grupy Wyszehradzkiej oraz Bułgarii, Rumunii i Słowenii:
(1) Podkreślają, że WPR jest kompleksową, w pełni wspólnotową polityką UE, która stanowi jeden z fundamentów Unii Europejskiej. Polityka ta realizuje coraz więcej celów publicznych i dzięki reformom reaguje na nowe wyzwania. WPR promuje równe warunki konkurencji dla producentów rolnych na jednolitym rynku, przyczyniając się do przewidywalności i stabilności warunków prowadzenia działalności rolniczej.
(2) Uważają, że WPR także w przyszłości powinna zapewniać społeczeństwu UE żywność wysokiej jakości, gwarantować bezpieczeństwo żywnościowe, przyczyniając się także do realizacji celów zrównoważonego rozwoju i celów w zakresie energii odnawialnej, w tym do zachowania zasobów naturalnych (gleby, wody, powietrza) i różnorodności biologicznej dla kolejnych pokoleń oraz zrównoważonego rozwoju gospodarek i społeczności na obszarach wiejskich.
(3) Opowiadają się za silną dwufilarową WPR, skoncentrowaną na konkurencyjności i dochodowości rolnictwa UE, której budżet powinien odzwierciedlać dużą europejską wartość dodaną tej polityki, na którą składa się zarówno jednolity rynek artykułów rolno-spożywczych oraz korzyści społeczne, środowiskowe i spójnościowe WPR w całej UE. Utrzymanie właściwego wspólnotowego budżetu WPR, na podobnym do obecnego poziomie, jest warunkiem jej skuteczności w realizacji celów wspólnotowych. Podkreślają, że dodatkowe priorytety w obecnym dziale 2 (lub jego odpowiedniku w przyszłych wieloletnich ramach finansowych) są dopuszczalne tylko z przydzielonymi odpowiednimi środkami finansowymi. WPR powinna pozostać jedną z najważniejszych polityk wydatkowych budżetu UE w kolejnej perspektywie finansowej.
(4) Podkreślają, że konieczna jest lepsza koordynacja między WPR a innymi unijnymi politykami (m.in. handlową, środowiskową, klimatyczną, zasobów odnawialnych i energetyczną, rozwojową, spójności, konkurencji i zdrowia publicznego), które coraz silniej wpływają na rolnictwo i sektor produkcji żywności.
(5) Opowiadają się za utrzymaniem dotychczasowych komponentów WPR: wspólnej organizacji rynków rolnych i płatności bezpośrednich (jako I filar) oraz wsparcia rozwoju obszarów wiejskich (jako II filar) i jednocześnie Zwracają uwagę na konieczność szeregu modyfikacji i uproszczeń WPR. Efektywność i skuteczność WPR może być wzmocniona przez m.in. zwiększenie zaufania do kompetencji państw członkowskich w planowaniu i kontroli realizacji poszczególnych instrumentów WPR, zgodnie z zasadami pomocniczości i proporcjonalności. (6) Podkreślają, że płatności bezpośrednie także po 2020 roku powinny zapewniać wsparcie i stabilizację dochodów rolniczych, promując jednocześnie zrównoważoną produkcję rolną oraz wkład w żywotność obszarów wiejskich. Płatności bezpośrednie to wsparcie udzielane bezpośrednio rolnikom, głównie w postaci podstawowego wsparcia dochodów, oddzielonego od produkcji, by zapewnić im siatkę bezpieczeństwa. Ich stabilizująca rola zyskuje na znaczeniu w obliczu rosnącej zmienności rynków rolnych i ekspozycję na międzynarodową konkurencję związaną m.in. z nowymi umowami handlowymi UE. Płatności bezpośrednie przyczyniają się również do utrzymania żywotności obszarów wiejskich, a poprzez zazielenienie wraz z zasadą wzajemnej zgodności dostarczają podstawowe dobra publiczne.
(7) Uważają, że należy utrzymać możliwość stosowania płatności powiązanych z produkcją w sektorach o szczególnym znaczeniu społecznym, gospodarczym i środowiskowym oraz zapewnić większą elastyczność w stosowaniu tego instrumentu. Uznają, że w uzasadnionych przypadkach, szczególnie dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i zachowania zrównoważonych metod produkcji (np. przez zwiększenie produkcji roślin białkowych, aby promować samowystarczalność UE w zakresie białka roślinnego) nie należy unikać instrumentów klasyfikowanych w ramach WTO jako Amber box. Sądzą też, że należy rozważyć możliwość zwiększenia alokacji na płatności powiązanie z produkcją.
(8) Podkreślają, że traktatowe cele WPR, szczególnie w zakresie stabilizacji rynków rolnych, muszą być realizowane skutecznie, aby przeciwdziałać sytuacjom kryzysowym w rolnictwie. Wymaga to aktywniejszego korzystania z instrumentów tworzących wspólną organizację rynków rolnych, jak również wdrożenie nowych i bardziej efektywnych mechanizmów przeciwdziałania kryzysom i zarządzania nimi.
(9) Podkreślają, że system jednolitej płatności obszarowej (SAPS) sprawdził się w przyszłości powinien być dostępny dla wszystkich państw UE. Wskazują, że SAPS jest zrozumiały dla rolników, dostosowany do nowych zadań WPR oraz zgodny z zasadami WTO. Wprowadzenie wsparcia bezpośredniego opartego na uprawnieniach w państwach stosujących obecnie SAPS, w których jest blisko 40% wszystkich rolników UE, prowadziłoby do dużego skomplikowania systemu, podważając wiarygodność celu modernizacji i uproszczenia tej polityki.
(10) Podkreślają, że przyszła WPR powinna nadal zapewniać państwom członkowskim wystarczającą elastyczność, aby wziąć pod uwagę różnorodność struktur rolnych we wszystkich państwach członkowskich w zakresie typów lub wielkości gospodarstw.
(11) Oceniają, że gospodarstwa, oprócz wsparcia bezpośredniego potrzebują efektywniejszych instrumentów zarządzania ryzykiem produkcyjnym i cenowym. Instrumenty te muszą jednak uwzględniać specyfikę struktury sektora rolnego w różnych regionach UE oraz interakcje z pozostałymi działaniami WPR. Ich rozwój nie może oznaczać eliminacji tradycyjnych instrumentów interwencji rynkowej, które wymagają modernizacji i dostosowań, w tym przez uwzględnienie kosztów produkcji w określaniu cen referencyjnych.
(12) Uważają, że konieczna jest także poprawa funkcjonowania łańcucha żywnościowego, dlatego Popierają zalecenia Grupy zadaniowej ds. rynków rolnych zaprezentowane w listopadzie 2016 r., dotyczące poprawy współpracy między rolnikami i regulacji prawnych na poziomie UE w zakresie nieuczciwych praktyk andlowych. Nowa polityka musi przywiązywać szczególną wagę do wzmacniania pozycji rolników w łańcuchu żywnościowym, zapewniając odpowiednie ramy prawne dla ochrony ich interesów w relacjach z dużymi sieciami detalicznymi oraz nadal stymulować ich współpracę w zrzeszeniach, grupach producentów i innych organizacjach. Uważają, że wzmocnieniu pozycji producentów rolnych w łańcuchu żywnościowym sprzyjać będzie rozszerzenie instrumentów wsparcia grup i organizacji.
(13) Uważają, że silny finansowo II filar WPR powinien koncentrować się na niwelowaniu różnic w poziomie rozwoju sektora rolnego, wzmacnianiu pozycji producentów i przetwórców na rynku globalnym oraz tworzeniu warunków do pobudzania rozwoju działalności gospodarczej, społecznej i pro-środowiskowej na obszarach wiejskich, zapewniających jednocześnie zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych. Dlatego dużą wagę powinny nadal mieć instrumenty o charakterze modernizacyjnym i inwestycyjnym, które wspierają tworzenie miejsc pracy, konkurencyjność i odporność sektora rolno-spożywczego i powiązanych z nim działalności zlokalizowanych na obszarach wiejskich, w tym przetwórstwa i tworzenia łańcuchów dostaw, produkcji surowców dla wytwarzania energii odnawialnej, dostarczania różnych usług, jak również ochrony i zachowania naturalnych ekosystemów. Jednym z kluczowych priorytetów WPR po 2020 roku powinno być także wspieranie powstawania innowacji i wdrażania badań w całym łańcuchu rolno-spożywczym.
(14) Uważają, że instrumenty finansowe w ramach WPR powinny stanowić uzupełnienie, ale nie zastąpienie wsparcia opartego na grantach i powinny one być wprowadzane w sposób stopniowy, a ich wykorzystanie powinno być dopasowane do charakteru i zakładanych celów interwencji. Ponadto instrumenty finansowe powinny być dobrowolne i specyficzne dla państwa członkowskiego, także z uwzględnieniem faktycznego środowiska makro-ekonomicznego.
(15) Są świadomi wagi wymiany pokoleniowej przez ułatwienie dostępu młodych rolników do instrumentów finansowych, ziemi, transferu wiedzy, doradztwa i programów szkoleniowych, a także przez zachęcanie do przekazywania aktywów rolnych.
(16) Zgadzają się z zapisami Deklaracji Cork 2.0 „Lepsze życie na obszarach wiejskich”, Uznając, że odpowiada ona na wyzwania stojące przed obszarami wiejskimi UE i że zapisy Deklaracji należy uwzględnić projektując II filar WPR po 2020 r.
(17) Oprócz wyżej wymienionych punktów popieranych przez wszystkie delegacje, Bułgaria, Polska, Rumunia i Słowacja Zwracają uwagę, że płatności bezpośrednie stanowią większość wsparcia rolnictwa w ramach WPR, co oznacza, że ich dystrybucja wpływa na równe warunki na jednolitym rynku rolnym UE. Powoduje to konieczność odejścia od podziału środków na płatności bezpośrednie na podstawie wysokości produkcji rolnej sprzed ponad dwudziestu lat oraz zakończenie procesu konwergencji (wyrównania) poziomu płatności bezpośrednich na hektar pomiędzy państwami członkowskimi.
Źródło: MR i RW
