Suszona serwatka przydatna w karmieniu prosiąt

Suszona serwatka dzięki swoim bioaktywnym składnikom jest szczególnie cennym komponentem pasz dla młodych prosiąt. Ułatwia im przejście z odżywiania się mlekiem matki na paszę stałą.

Produktem ubocznym powstającym przy produkcji sera, twarogu, kazeiny itp. przetworów mleczarskich jest serwatka. Wysuszona zawiera ok. 11-13% białka og. o wysokiej wartości biologicznej. Jest doskonałym źródłem aminokwasów niezbędnych dla wzrostu i rozwoju prosiąt. Zawiera więcej lizyny i innych aminokwasów egzogennych niż np. białko pszenicy (tab.1).

Tab.1. Porównanie składu aminokwasowego (g/100 g białka) białek poekstrakcyjnej śruty sojowej, pszenicy i suszonej serwatki (PAN 2020)

W porównaniu z mlekiem w proszku, suszona serwatka w 1 kg zawiera ok. 127 g białka oraz aż 700 g węglowodanów. Te ostatnie, w większości stanowi – laktoza. Spełnia ona istotną funkcję, mianowicie chroni białka serwatki przed denaturacją podczas podgrzewania. Białka serwatki, mimo, że jest ich niedużo, charakteryzują się wysoką wartością biologiczną. I tak, głównymi składnikami białek serwatkowych są: β-laktoglobulina, α-laktoalbumina, albuminy osocza krwi oraz metaloproteiny, laktoferyna i laktotransferyna (tab. 2). Te dwie ostatnie wiążą żelazo. Ponadto w  serwatce znajdują się  proteozy i peptony – występujące jako mieszanina fosfoglikoprotein o bardzo niskiej masie cząsteczkowej oraz produkty enzymatycznej degradacji białek mleka..

Tab.2. Skład i zawartość białek serwatkowych w mleku oraz płynnej serwatce (g/l) (Szczurek, 2014)

Na szczególną uwagę zasługują tzw. funkcjonalne białka, do których zalicza się m. in. laktoferynę. Jest to glikoproteina wykazująca działanie przeciwbakteryjne przez  stymululację wzrostu bakterii Lactobacillus sp., korzystnych dla funkcjonowania przewodu pokarmowego młodych zwierząt. Laktoferyna poprawia również wchłanianie żelaza oraz bierze udział w procesach regeneracji nabłonka jelitowego. Wykazano, że dodatek do mieszanek paszowych dla prosiąt czystej laktoferyny wpływa korzystnie na tempo wzrostu oraz zmniejsza częstotliwość występowania biegunek.

Suszona serwatka posiada też właściwości antyoksydacyjne. Wykazuje działanie przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne oraz przeciwzapalne. Ponadto wywiera pozytywny wpływ na układ nerwowy oraz wiąże żelazo. Zawarta w serwatce β-laktoferyna wykazuje aktywność hipocholesterolemiczną i antystresową.

W okresie okołoodsadzeniowym prosięta nie posiadają w pełni sprawnego systemu odpornościowego, a ich przewód pokarmowy nie jest do końca rozwinięty. Dotyczy to zarówno zdolności wydzielniczej enzymów trawiennych, jak i struktury nabłonka jelit. Do tego trzeba dodać niekorzystne oddziaływanie stresu związanego z oddzieleniem prosiąt od matki oraz zmianę rodzaju pokarmu z płynnego na stały. Wszystko to przyczynia się do spowolnienia motoryki przewodu pokarmowego oraz powstania wielu niekorzystnych zmian w funkcjonowaniu błony śluzowej jelita oraz budowie morfologicznej kosmków jelitowych, a także pogorszenia odporności na infekcje.

Tab.3.  Zalecane  ilości  (% mieszanki) suszonej serwatki w dawkach pokarmowych dla prosiąt

Suszona serwatka jest szczególnie zalecana w żywieniu prosiąt, gdyż ułatwia im przejście z odżywiania się mlekiem matki na paszę stałą. Dostając się do żołądka sprawia że laktoza ulega fermentacji do kwasu mlekowego. Ten ostatni obniżając kwasowość treści pokarmowej stwarza niekorzystne warunki dla  rozwoju bakterii patogennych oraz poprawia perystaltykę jelit.

Badania wykazały, że korzystne efekty stosowania suszonej serwatki w mieszankach dla prosiąt powodowane są głównie lepszym wykorzystaniem paszy. Włączenie serwatki w proszku do diety  sprawia, że prosięta odsadzone od lochy osiągają m. in. wyższe przyrosty, oraz rzadziej zapadają na biegunki. W dawkach pokarmowych dla prosiąt serwatka stosowana jest w ilości od 10 do 25 % dawki. Efektywność stosowania suszonej serwatki w paszy zmniejsza się w miarę wzrostu prosiąt (tab.3).