Warunkiem umożliwiającym zakwalifikowanie uprawy lnu oleistego do płatności ekologicznej jest potwierdzenie, że na deklarowanej działce uprawa występuje jedynie w siewie czystym, ponieważ przepisy prawa (inaczej jak w przypadku niektórych innych upraw) nie dopuszczają występowania roślin wspierających, w tym w celach fitosanitarnych – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
W sprawie rozpoznanej przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 16 lutego 2023 r., sygn. akt I GSK 699/22 rolnik złożył do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wniosek o przyznanie płatności ekologicznej. W uzasadnieniu decyzji urząd wskazał między innymi, że w przypadku jednej z działek zadeklarowanej do płatności roślina (len oleisty) była różna od rośliny potwierdzonej w wykazie, czyli uprawy wielogatunkowej składającej się z lnu oleistego oraz rzodkwi oleistej na materiał siewny. Nieprawidłowości te spowodowały, że ARiMR stwierdziła, że na tej działce płatność przysługuje w zmniejszonej wysokości.
Rolnik złożył odwołanie od decyzji, dyrektor ARiMR utrzymał rozstrzygnięcie w mocy. Stwierdził, że obowiązkowym warunkiem umożliwiającym zakwalifikowanie działki do płatności ekologicznej jest potwierdzenie, że występuje ma niej uprawa w siewie czystym tzn. jednogatunkowa. Na zawnioskowanej do płatności działce wskazano uprawę wielogatunkową składającą się z lnu oleistego oraz rzodkwi oleistej (na materiał siewny). Wskazał, że z wyjaśnień rolnika wynika, że wysiane były dwie uprawy. Co prawda jednym z gatunków był len oleisty (deklaracja w złożonym wniosku), ale nie występował on w siewie czystym, ponieważ zastosowano również rzodkiew oleistą. Ponadto urząd stwierdził, że na gruncie stwierdzono jako uprawę główną rzodkiew oleistą. Tym samym urząd uznał, że siew lnu oleistego i rzodkwi oleistej był wykonany jako mieszanka.
Rolnik odwołał się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim, który oddalił jego skargę. W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że skoro uprawa lnu oleistego powinna odbywać się w siewie czystym, to tym samym mieszanka – jak w omawianej sprawie – lnu oleistego i rzodkwi oleistej – nie podlega wsparciu. W ocenie sądu nie ma znaczenia, że zasiew lnu oleistego był dokonany z inną rośliną (rzodkwią oleistą), aby poprawić stan fitosanitarny. Warunkiem umożliwiającym zakwalifikowanie danej uprawy do płatności ekologicznej jest potwierdzenie, że na działce występuje uprawa jedynie w siewie czystym, ponieważ przepisy prawa (inaczej jak w przypadku innych upraw będącymi wyjątkami) nie dopuszczają występowania roślin wspierających. Sąd pierwszej instancji podkreślił, że w przypadku gdy płatność do uprawy mogłaby być przyznana również w przypadku siewu z rośliną podporową zostałoby to wprost zapisane w przepisach prawa.
Rolnik złożył skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W skardze uznał za błędny pogląd wojewódzkiego sądu administracyjnego, że uprawa lnu oleistego nie podlega wsparciu w sytuacji gdy odbywa się równolegle z rośliną dodatkową tj. rzodkwią oleistą kwalifikowaną błędnie jako roślina podporowa, gdy jest to roślina służąca do celów fitosanitarnych. Zdaniem rolnika ma prawo do uzyskania wsparcia.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę. W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że ustawodawca nie przewidział prowadzenia uprawy lnu oleistego wraz z innymi roślinami, to jest w jakiejkolwiek mieszance. Wyjątki, co do których może zostać przyznana płatność w razie uprawy z innymi roślinami zostały przewidziane tylko dla niektórych przypadków uprawy z roślinami podporowymi i dotyczą grochu siewnego, w tym peluszki, wyki kosmatej na materiał siewny, wyki siewnej na materiał siewny. To samo dotyczy wyjątku stosowania mieszanki, która występuje tylko w jednym przypadku i dotyczy mieszanki strączkowo – zbożowej. W związku z tym, skoro dla lnu oleistego nie przewidziano możliwości uprawy z innymi roślinami, to jest w inny sposób niż w siewie czystym, to tym samym uprawa wielogatunkowa łącznie z rzodkwią oleistą nie podlega wsparciu w postaci płatności ekologicznej.
NSA podkreślił, że sam fakt niedokonania zbioru rzodkwi oleistej, a nawet brak zamiaru zbioru tej rośliny – jednej z upraw zasianej mieszanki – nie oznacza, że zostały spełnione wymagania prawne do uzyskania płatności z uwagi na fakt, że ustawodawca nie wprowadził możliwości uprawy mieszanki upraw w tym rodzaju wsparcia – to jest płatności ekologicznej w razie uprawy lnu oleistego. Nie zmienia tej oceny wskazywany przez rolnika fakt, że zasiew na zadeklarowanej do płatności działce lnu oleistego był dokonany wraz z inną rośliną, to jest rzodkwią oleistą, wyłącznie po to, aby poprawić stan fitosanitarny.
W przypadku, gdy płatność do uprawy można byłoby przyznać również w przypadku siewu z inną rośliną, zostałoby to wprost zapisane w przepisach prawa.
W konsekwencji Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że warunkiem umożliwiającym zakwalifikowanie danej uprawy lnu oleistego do płatności ekologicznej jest potwierdzenie, że na deklarowanej działce występuje uprawa jedynie w siewie czystym, przepisy prawa (inaczej jak w przypadku niektórych innych upraw) nie dopuszczają występowania roślin wspierających, w tym w celach fitosanitarnych.
