Dosuszyć rzepak i zwalczyć zachwaszczenie wtórne

Wegetacja rzepaku ozimego dobiega końca. Czas zatem pomyśleć o przygotowaniu plantacji do zbioru. Na dobrze przygotowanej, straty podczas zbioru będą znacznie ograniczone.

Rzepak ozimy osiąga końcowe fazy wegetacyjne, łuszczyny wypełniają się coraz dorodniejszymi nasionami. Zatem należy pomyśleć o przygotowaniu plantacji do zbioru. Dobra strategia pozwoli istotnie ograniczyć straty podczas zbioru, a także pozyskać surowieć o odpowiedniej wilgotności. Dzięki temu poniesiony trud podczas długiej, ponad 10-miesięcznej, produkcji nie zostanie zniweczony. Warunkiem do osiągnięcia tego celu jest odpowiednia strategia, której głównym elementem jest wybór odpowiedniego preparatu do przygotowania plantacji do zbioru, określenie dawki oraz terminu aplikacji. Przygotowując rzepak do zbioru z wykorzystaniem środków ochrony roślin, należy pamiętać o przepisach, które mówią, że środki te należy stosować zgodnie ze wskazaniami producenta umieszczonymi w etykiecie. Przestrzegając zaleceń nie tylko działamy zgodnie z prawem, ale dbamy o drugiego człowieka i otaczające nas środowisko naturalne.

Po pierwsze lustracja

Wielu plantatorów co roku zadaje sobie pytanie: desykować czy nie? W tym sezonie pytanie to będzie padać częściej niż zwykle, gdyż ceny preparatów powszechnie wykorzystywanych do desykacji znacząco wzrosły. Chcąc kontrolować wydatki związane z przygotowaniem plantacji do zboru, należy „odwiedzić” pole i przeprowadzić lustrację. Dopiero po jej wykonaniu można uzyskać odpowiedź na zadane powyżej pytanie. Jeśli podczas lustracji stwierdzono, że plantacja jest zachwaszczona lub dojrzewa nierównomiernie z desykacji nie należy rezygnować. W tym przypadku zabieg jest niezbędny. Wynika to z faktu, że chwasty występujące na plantacji w wyniku nieodpowiedniej skuteczności herbicydu lub wtórnego zachwaszczenia, negatywnie wpływają na plon rzepaku. Negatywny wpływ chwastów na plon związany jest zarówno z obniżeniem jego ilości, jak i jakości. Chwasty występujące w okresie żniw są w pełni wzrostu i rozwoju, a więc silnie uwilgocone. Podczas zbioru dostają się wraz z rzepakiem do zespołu młócącego, powodując jego zapchanie, co generuje straty nasion. Ponadto chwasty istotnie wpływają na zanieczyszczenie plonu. Poza występowaniem chwastów desykacja zalecana jest również w przypadku, gdy warunki atmosferyczne nie sprzyjają równomiernemu dojrzewaniu uprawy.

Jedna substancja – kilka preparatów

Na pułkach sklepowych z powodzeniem można znaleźć kilka preparatów, które można wykorzystać do przygotowania plantacji do zbioru. Niestety są one oparte na jednej substancji czynnej, a mianowicie glifosacie (tab. 1). Związek ten zaliczany jest do grupy fosfonianów. Preparaty oparte na tej substancji czynnej zaliczane są do herbicydów nieselektywnych. Oznacza to, że zwalczają wszystkie rośliny znajdujące się na polu. Działanie glifosatu polega na hamowaniu bardzo ważnego dla roślin enzymu – syntazy EPSPS (syntaza 5-enolopirogroniano-szikimowo-3-fosforanowa). Glifosat powszechnie wykorzystywany jest do zwalczania chwastów na torach kolejowych, likwidacji nieużytków, odchwaszczania sadów, a także desykacji ,czyli przygotowania plantacji do zbioru np. upraw rzepaku ozimego. Desykacja rzepaku ozimego niesie ze sobą wiele korzyści. Prawidłowo wykonana pozwala na dosuszenie plantacji, a także jej wyrównanie przy jednoczesnym zwalczaniu chwastów jedno- i dwuliściennych zarówno rocznych, jak i wieloletnich. Glifosat jest substancją czynną zwalczającą chwasty uciążliwe, takie jak: perz właściwy, ostrożeń polny czy powój polny. Niewątpliwą zaletą glifosatu jest szybkie pobieranie zarówno przez rzepak, jak i rośliny zachwaszczające tę uprawę. Transport pobranej substancji czynnej również przebiega szybko. W uprawach nasiennych nie wolno stosować preparatów zawierających glifisat, gdyż substancja ta obniża zdolność kiełkowania nasion.

W odpowiednim terminie

Bardzo istotnym elementem desykacji jest określenie dawki preparatu. Prawidłowo dobrana pozwoli szybko i skutecznie zasuszyć rzepak przy minimalnych kosztach poniesionych na zakup preparatu. Określając dawkę, nie wolno zapominać o wskazaniach producenta umieszczonych  w etykiecie i postępować według zaleceń. Pod żadnym pozorem nie wolno stosować dawek wyższych niż jest to dopuszczone rejestracją. Desykując rzepak należy także unikać dawek obniżonych lub minimalnych. Zbyt mała ilość substancji czynnej może spowodować, że zastosowany preparat nie spełni swojego zadania. Panująca od kilku lat w naszym kraju susza sprawia, że podczas desykacji warto rozważyć obniżenie ilości wody przeznaczonej do zabiegu lub zastosować mieszaninę – preparat desykujący + adiuwant wspomagający działanie preparatu. Sporządzając mieszaninę należy pamiętać, że nigdy nie mieszamy bezpośrednio samych preparatów, tylko zawsze ich roztwory. Desykując rzepak nie wolno zapominać o terminie zabiegu. Zaleca się, aby preparaty zawierające glifosat aplikować 14-21 dni przed planowanym zbiorem. Czas ten pozwoli na osiągnięcie pełnego efektu dosuszania.

Desykacji nie wolno przyspieszać oraz opóźnić, gdyż może nie przynieść oczekiwanych rezultatów. Zbyt wcześnie wykonana negatywnie wpłynie na wielkość plonu oraz jego jakość. Obniżenie plonu związane jest głównie z obniżeniem masy tysiąca nasion (MTN), z kolei gorsza jakość nasion związana jest z mniejszym zaolejeniem. Chcąc uzyskać jak najlepszy efekt desykacji, przy jak najmniejszych stratach, należy określić optymalny termin zabiegu. Najlepszy termin występuje, gdy wilgotność nasion rzepaku jest mniejsza niż 30 proc. (mierzona wilgotnościomierzem). W tym okresie łuszczyny powinny przebarwiać się na żółto, a nasiona mieć barwę brunatną i być miękkie. Oceniając plantację, czy jest „gotowa” do desykacji, należy w kilku miejscach otworzyć 20 losowo wybranych łuszczyn ze środkowej części łodygi głównej różnych roślin rzepaku. Jeśli stwierdzono, że 60 proc. nasion zmienia zabarwienie z zielonego na brązowy, oznacza to, że plantacja jest gotowa do desykacji. Zaleca się aby zabieg przeprowadzić w godzinach porannych lub późnym wieczorem, a nawet nocą. Terminy te niosą ze sobą wiele korzyści. Po pierwsze są bezpieczne dla owadów pożytecznych, które mogą znajdować się na plantacji lub w jej pobliżu, po drugie ograniczają straty w plonie. Szczególnie korzystnie na ograniczenie strat wpływa zabieg poranny. Większa wilgotność powietrza oraz poranne rosy sprawiają, że łuszczyny są bardziej sprężyste, dzięki temu straty powodowane wjazdem w pole są mniejsze.

Tabela 1. Przykładowe preparaty do desykacji rzepaku

dr inż. Przemysław Kardasz, Polowa Stacja Doświadczalna IOR-PIB w Winnej Górze