Instytut Rozwoju Gospodarczego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie opublikował Informację sygnalną na temat koniunktury w rolnictwie w IV kwartale 2022 r. Z wyników badań wynika jedno – sytuacja jest fatalna.
O ile pogorszenie się koniunktury w IV kwartale jest zjawiskiem dość typowym, zważywszy na sezonowość produkcji rolnej, to jednak odnotowany spadek pogłębia dekoniunkturę trwającą już od półtora roku.
Prognozy dochodów gospodarstw rolnych w najbliższej przyszłości są fatalne. Zmniejszyły się zakupy obrotowych środków produkcji, zwłaszcza nawozów sztucznych i środków ochrony roślin, osiągając poziom najniższy od ponad 20 lat. Zmniejszyły się również inwestycje w maszyny i urządzenia do wysokości najniższej od 20 lat. Na bardzo niskim poziomie utrzymuje się skłonność do zaciągania kredytów na sfinansowanie produkcji. Rolnicy spodziewają się, że ich sytuacja finansowa w kolejnym kwartale ulegnie znacznemu pogorszeniu – przewidują spadek przychodów z produkcji, oszczędności i wzrost zadłużenia. Wartość salda prognostycznego dot. oszczędności jest najniższa od 1999 r.
O komentarz do wyników badań poprosiliśmy dr Konrada Walczyka, wicedyrektora Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH, współautora badań.
Panie doktorze, jaka jest kondycja polskiego rolnictwa?
Z naszych badań koniunktury rolnej w IV kw. wynika, że jest źle. Wskaźniki, które bierzemy pod uwagę osiągnęły wartości najniższe od bardzo wielu lat.
Bardzo wymownie obecną sytuację opisują dwa wskaźniki.
Pierwszy to poziom wydatków na obrotowe środki produkcji. Jego wartość jest bardzo niska, co świadczy o tym, że sytuacja finansowa gospodarstw rolnych jest kiepska. Instytut bada trzy grupy zakupów: nawozów sztucznych, środków ochrony roślin i pasz treściwych. Ich poziom jest najniższy od ponad 20 lat. Dlaczego tak się dzieje? Decydują o tym przede wszystkim ich ceny, które są obecnie bardzo wysokie. Nożyce cenowe, czyli dysproporcja między wzrostem cen środków produkcji a wzrostem cen produktów rolnych coraz bardziej się rozwierają, tzn. Przyrost cen produktów rolnych jest coraz niższy względem przyrostu cen środków produkcji. Mówiąc prościej, rolników nie stać na zakup środków produkcji.
Drugim wskaźnikiem jest “wskaźnik zaufania”, który odzwierciedla nastroje rolników, i on też jest na bardzo niskim poziomie. Wskaźnik ten jest wyrażony przez saldo odpowiedzi rolników na pytanie, jak gospodarstwo rolne patrzy w przyszłość? Rolnicy mają do wyboru jedną z 3 odpowiedzi: “z ufnością”, “z obawą”, “ze strachem”. W obecnym kwartale odsetek tych, którzy patrzą w przyszłość „z ufnością”, to niespełna 10%; to najniższy wynik od dwudziestu paru lat, od kiedy prowadzimy te badania. Nigdy w historii tych badań rolnicy nie oceniali tak źle swojej sytuacji ekonomicznej.
Czy jest szansa na poprawę tej kondycji? Jakie są krótkoterminowe prognozy rozwoju sytuacji?
Nie dostrzegam szans poprawy sytuacji w najbliższym czasie. Przed nami okres zimowy, który – jak wiadomo – jest okresem najgorszej koniunktury w cyklu rocznym. Nie rysują się żadne perspektywy obniżki cen, a przychody gospodarstw rolnych, które zimą mniej sprzedają, prawdopodobnie drastycznie spadną.
Trudno dziś formułować prognozy w dalszej perspektywie, bowiem obecne otoczenie gospodarcze jest wysoce niepewne. Weźmy choćby pod uwagę, że jeszcze parę miesięcy temu żaden z liczących się ekonomistów nie wyobrażał sobie dwucyfrowej stopy inflacji, tymczasem obecnie niektórzy z nich spodziewają się, że w przyszłym roku przekroczy ona 20%. Po Nowym Roku czekają nas kolejne podwyżki, co będzie dodatkowym impulsem inflacyjnym i w perspektywie 12 miesięcy należy raczej spodziewać się utrzymania się wysokiego tempa wzrostu cen, co przełoży się na kolejne wzrosty cen środków produkcji i kosztów utrzymania gospodarstwa rolnego.
Krótkoterminowe prognozy dla rolnictwa w całej Unii Europejskiej też nie są dobre…
Nadciąga kryzys globalny. Gospodarka światowa wkracza w recesję, prawdopodobnie wcale nie krótkotrwałą. Recesja oznacza zmniejszenie konsumpcji, co z kolei oznacza zmniejszenie popytu na produkty rolne. Nadchodzi trudny czas. Perspektywy ekonomiczne dla rolnictwa nie są dobre i nie należy spodziewać się poprawy, przynajmniej w przyszłym roku.
Komisarz Wojciechowski zapowiada, że Komisja Europejska będzie pracować nad jakimiś rozwiązaniami mającymi za cel poprawę sytuacji rolników…
One złagodzą rolnikom skutki kryzysu, ale ich nie odwrócą.
Dziękuję za rozmowę.
Zobacz także:
