W poniedziałek 17 kwietnia rozpoczął prace Parlamentarny Zespół ds. Zbadania Afery Zbożowo-Paszowej powołany przez PSL. Poniżej prezentujemy bardzo ciekawą wypowiedź Rafała Mładanowicza, byłego pełnomocnika ministra rolnictwa ds. rozwoju współpracy z Ukrainą.
Rafał Mładanowicz, aktywny rolnik z województwa pomorskiego, przez wiele lat był prezesem Krajowej Federacji Producentów Zbóż, jest przewodniczącym Rady Młodych Rolników przy Krajowej Radzie Izb Rolniczych, delegatem województwa pomorskiego do KRIR, przewodniczącym Rady Powiatowej powiatu człuchowskiego Pomorskiej Izby Rolniczej. Przez 16 lat zarządzał dużymi gospodarstwami rolnymi, był kierownikiem produkcji, dyrektorem w firmach handlowych z sektora rolnego. Propozycję pracy na stanowisku pełnomocnika ministra rolnictwa ds. rozwoju współpracy z Ukrainą otrzymał w maju 2022 r. i, jak powiedział, zupełnie go to zaskoczyło. Przyjął ją wierząc, że uda mu się poprawić wiele spraw, szczególnie w logistyce, w celu wzmocnienia konkurencyjności polskiego rolnictwa i przetwórstwa.
– Podchodząc do tego idealistycznie wierzyłem, że uda się to zrobić – mówił Mładanowicz. – Tym bardziej, że po niespełna miesiącu mojej pracy, w lipcu 2022 r. Rada Ministrów podjęła decyzję o utworzeniu w trybie bezprzetargowym terminala produktów rolno-spożywczych z lokalizacją w Gdańsku, gdzie prymat miała wieść Krajowa Grupa Spożywcza. Pomysł utworzenia tego terminala popierało wiele podmiotów handlowych, ta lokalizacja była najlepsza: największa lokalizacja, 30 ha w bezpośrednim sąsiedztwie z Gdańskim Terminalem Kontenerowym, głębokość 14,5 m., czyli bez problemów załadunki, z pozwoleniem na budowę, z częścią infrastruktury, czyli magazynem płaskim o pojemności 80 tys. ton i baterią silosów o pojemności 20 tys. ton. – wyjaśniał były pełnomocnik ministra rolnictwa. – Od podpisania stosownych dokumentów w ciągu dwóch miesięcy można było mieć uruchomiony magazyn płaski. Ta inwestycja miała mieć możliwość załadunku 48 tys. ton na dobę. Gdyby ją uruchomiono, byłaby możliwość wywiezienia do żniw całego zalegającego zboża, czyli ok. 9 mln. ton. W tej sprawie nic się nie wydarzyło.
Rafał Mładanowicz dokonał też przeglądu strategicznej infrastruktury transportowej – jego zdaniem w Medyce można stworzyć suchy port przeładunkowy o możliwościach przeładunku suchego surowca sypkiego w ilości 1 mln. ton miesięcznie. – W latach 60-70 XX w. przeładowywano tam 2 mln. ton rud miesięcznie – wyjaśniał Mładanowicz. – Mam gotowe wszystkie opracowania, które uwiarygodniają moje przekonanie. Moglibyśmy ładować tam towary do każdego kraju europejskiego i naszych polskich portów. Byłoby to możliwe dzięki SUW 2000: opracowanemu na początku lat 90. XX wieku przez inż. Ryszarda Suwalskiego z ZNTK w Poznaniu systemowi automatycznej zmiany rozstawu kół do przestawiania wagonów z rozstawu szerokotorowego (1520 mm) na normalnotorowy (1435 mm) i odwrotnie. Przy odrobinie dobrej woli można było wprowadzić ten system, bo są firmy polskie, które chciały podjąć się produkcji tych wózków. Wg mojej wiedzy w tej sprawie Rząd nie podjął żadnych działań.
W Polsce mamy, łącznie ze śródlądowymi, 21 portów – mówił dalej były pełnomocnik ministra rolnictwa. – Zdecydowana większość z nich to porty o głębokości 2 metry, czyli możliwy jest tam załadunek barek towarowych o pojemności 1,5 – 2 tys. ton. Na nabrzeżach, które zostały wybudowane przy przekopie Mierzei Wiślanej może stanąć terminal o ładowności 100 tys. ton. W Elblągu znajdują się trzy bocznice, jest 5 barek o ładowności max. 2 tys. ton, i tymi barkami, przez Zalew Wiślany, można bardzo skutecznie i tanio – i mówię to z pełną odpowiedzialnością, bo mam to wszystko wyliczone – dowozić zboże do tego terminala. Łeba, Ustka, Darłowo, Kołobrzeg, Dźwirzyno – jeżeli spojrzymy na to wszystko i pomyślimy o dywersyfikacji przeładunku w Polsce, odciążeniu “wąskiego gardła” jakim jest kolej, to wszystko to bardzo pozytywnie może oddziałać na nasze możliwości transportowe. Polska Żegluga Bałtycka [zapewne Mładanowiczowi chodziło o Polską Żeglugę Morską, przyp. red.] jest właścicielem 52 statków handlowych, na które jednorazowo można załadować 2,2 mln. ton surowca. Ile zostało załadowane? – pytał Mładanowicz.
Rafał Mładanowicz postawił też zarzuty spółce Elewarr, twierdząc, że nie wywiązuje się ona ze swoich zadań statutowych. – Spółki Elewarr nie miały oczywiście kupować zboża ukraińskiego, ale mając własną kolej nie podjęły żadnych działań w celu wywiezienia zboża do portów. Pisanie, że nie kupowały, nie kupują i nie będą kupować ukraińskiego zboża ma się nijak do zasad prowadzenia działalności gospodarczej. Elewarr, członek Krajowej Grupy Spożywczej, przez wiele miesięcy nie zrobił kompletnie nic.
Odnosząc się jeszcze do Krajowej Grupy Spożywczej były pełnomocnik ministra rolnictwa pytał, dlaczego polskie spółki państwowe nie inwestują w przetwórstwo polskich surowców rolnych – oleju, mąki. – Nie zawojujemy świata surowcem – przekonywał Mładanowicz. – Możemy to zrobić jedynie produktami przetworzonymi, a jeśli tego nie zrobimy, nie ma szans, byśmy wytrzymali konkurencję z Ukrainą.
Żadna propozycja Rafała Mładanowicza nie została zrealizowana, w związku z czym w grudniu 2022 r. nie wnioskował on o przedłużenie współpracy z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Pierwszą część posiedzenia Parlamentarnego Zespołu ds. Zbadania Afery Zbożowo-Paszowej dotyczącą sytuacji na rynku zbóż znakomicie podsumowuje pytanie skierowane do Rafała Mładanowicza przez Mirosława Maliszewskiego, posła PSL i przewodniczącego Związku Sadowników RP.
– Jak pan widzi do żniw możliwość zwolnienia powierzchni magazynowej na eksport? Czy jest realny pomysł stworzenia miejsca w polskich magazynach dla polskich zbóż do żniw? – zapytał Mirosław Maliszewski. – Nie. To jest niemożliwe – odpowiedział Rafał Mładanowicz.
