Zaprawianie bulw pierwszym zabiegiem chroniącym plon

Ochrona ziemniaków jest kluczowym elementem produkcji bulw niezależnie od ich przeznaczenia. Źle przeprowadzona generuje bardzo duże straty. Dlatego nie wolno jej bagatelizować i chronić plantację od samego początku.

Ważnym elementem profesjonalnego programu ochrony roślin jest zaprawianie bulw. Zaprawy pozwalają chronić uprawę od samego początku, gdy tradycyjna aplikacja środków ochrony roślin z wykorzystaniem opryskiwaczy jest bezpodstawna. Wynika to z faktu, że ciecz użytkowa nie ma możliwości dotarcia do miejsca działania. Zaprawy wpisują się również w nurt ekologiczny. Stosując je do początkowej ochrony ziemniaków wykorzystywana jest niewielka ilość substancji czynnych w porównaniu do tradycyjnych oprysków. Również podczas układania programu ochrony roślin warto wziąć je pod uwagę, zwłaszcza w sytuacji wycofywania coraz większej liczby substancji czynnych, przez co rolnik ma coraz mniej substancji, które może stosować do walki z agrofagami.

Zaprawy są tym narzędziem, które pozwoli na ochronę w początkowym okresie wzrostu i rozwoju, dzięki czemu rośliny będą zdrowsze, a tym samym mniej podatne na atak ze strony różnych agrofagów. Stosując zaprawy można zrezygnować z pierwszych zabiegów, co pozwoli na ograniczenie wydatków związanych z ochroną rośliny uprawnej.

Po co zaprawiać?

Zaprawy powinny być istotnym elementem ochrony ziemniaków, chroniąc plantacje w okresie wschodów przed patogenami oraz uszkodzeniami powodowanymi żerowaniem szkodników glebowych. Dzięki zastosowaniu zapraw fungicydowych (tab. 1) plantację można chronić przed takimi chorobami, jak: rizoktonioza ziemniaka oraz parch srebrzysty ziemniaka. Pierwsza z nich zaliczana jest do jednych z najgroźniejszych chorób zagrażających plantacjom ziemniaka. Sprawcą jest grzyb Rhizoctonia solani, który zimuje w postaci sklerot (formy przetrwalnikowe) na bulwach, resztkach roślinnych oraz w glebie; zagraża plantacji od samego początku wegetacji. Porażone kiełki najczęściej zamierają. W konsekwencji u ich podstawy następuje rozwój kiełków bocznych. One również są porażane, co ma wpływ na opóźnienie wschodów. Łodygi na takich plantacjach są mniejsze oraz bardziej wiotkie. Często plantacja porażona rizoktoniozą ziemniaka jest silnie przerzedzona, a plon znacznie mniejszy – straty w plonie mogą sięgać nawet 50%.

Parch srebrzysty to kolejna choroba zagrażająca plantacji ziemniaków. Jej występowanie można ograniczyć stosując zaprawy. Sprawcą jest Helminthosporium solani, grzyb będący pasożytem względnym rozwijającym się na tkankach martwych, a także tkankach wstępnie zniszczonych przez wytworzone toksyny. Wystąpienie parcha srebrzystego negatywnie wpływa na jakość konsumpcyjną oraz przerobową bulw. W przypadku silnego porażenia choroba może negatywnie wpłynąć na kiełkowanie sadzeniaków.

Chemia czy biologia?

Wybór oraz dawka odpowiedniej zaprawy ma fundamentalne znaczenie dla skutecznej ochrony ziemniaków. Dlatego przed zakupem należy podjąć decyzję, na jaką zaprawę, a ściślej mówiąc na jaką substancję czynną postawić. Decyzja powinna zostać podjęta na podstawie doświadczenia producenta jak i wyników obserwacji prowadzonych przez niego w latach wcześniejszych.

W przypadku zapraw fungicydowych producent ma do dyspozycji pięć substancji czynnych takich, jak: pencykuron, protiokonazol, penflufen, flutalonil, pencykuron. Substancje te występują w poszczególnych zaprawach pojedynczo lub w mieszaninie dwuskładnikowej wybranych substancji czynnych, np. pencykuron + protiokonazol czy penflufen + protiokonazol.

W ochronie przed rizoktoniozą ziemniaka producenci ziemniaków mogą zrezygnować z tradycyjnej chemicznej zaprawy i postawić na bardziej ekologiczną opartą na Pseudomonas sp. szczep DSMZ 13134. Ten związek mikrobiologiczny można stosować przed sadzeniem jak również podczas sadzenia. Sytuacja wygląda nieco inaczej w przypadku ochrony ziemniaków z wykorzystaniem zapraw przed szkodnikami.

Technika zaprawiania

W Polsce bulwy można zaprawić stosując jedną z dwóch metod. Pierwsza, bardziej powszechna, polega na wykorzystaniu urządzeń montowanych na sadzarce, a jej popularność wynika z łatwości i szybkości jej przeprowadzenia. Metoda ta polega na przygotowaniu roztworu zaprawy i wlania go do zbiornika. Następną czynnością wykonywaną przed sadzeniem jest wsypanie sadzeniaków do skrzyni zasypowej. Zaprawianie bulw następuje podczas sadzenia, a dokładnie podczas wpadania bulwy do redliny. Dysze zamontowane na sadzarce pokrywają bulwy zaprawą w 50–70%. Procent pokrycia uzależniony jest od ułożenia bulwy. Zaprawiając bulwy z wykorzystaniem urządzeń zamontowanych na sadzarce należy pamiętać, że dodatkowo podczas zaprawiania bulw następuje opryskiwanie gleby. Stopień opryskania gleby uzależniony jest od ustawienia dyszy. Opryskanie gleby korzystnie wpływa na ochronę bulw przed chorobami.

Druga metoda polega na zaprawieniu sadzeniaków krótko przed sadzeniem. W tym przypadku aplikowana jest bardzo mała ilość cieczy roboczej, jest to zaledwie kilkadziesiąt mililitrów na tonę sadzeniaków. Dużym jej atutem jest bardzo dokładne pokrycie bulwy zaprawą. Związane jest to z tym, że w wyniku toczenia się bulwy po rolkach powierzchnia pokryta zaprawą znacznie się zwiększa. Mimo dokładnego pokrycia sadzeniaków zaprawą metoda ta jest mniej popularna od poprzedniczki – do jej przeprowadzenia wymagana jest odpowiednia infrastruktura w gospodarstwie. Ponadto jest bardzie praco i energochłonna.

Tabela 1. Przykładowe zaprawy stosowane do ochrony ziemniaków przed niektórymi chorobami

Autor: mgr Monika Kardasz
Instytut Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu