Rzepak to roślina wymagająca, która źle znosi wszelkie zaniedbania w przygotowaniu stanowiska pod siew. Wykonanie starannej uprawy roli umożliwia szybki i równomierny wzrost roślin, co ma szczególne znaczenie zwłaszcza w początkowym okresie wegetacji.
Plonowanie rzepaku ozimego oraz parametry jakościowe uzyskanych nasion zależą w znacznym stopniu od zastosowanej technologii uprawy, w tym między innymi od gatunku rośliny przedplonowej czy zastosowanego nawożenia, którego dobrą skuteczność można uzyskać jedynie w warunkach uregulowanego odczynu oraz odpowiedniej struktury gleby.
Właściwe przygotowanie stanowiska umożliwia wysianie nasion na odpowiedniej głębokości, co daje równomierne wschody. Rzepak ma wtedy możliwość wytworzenia sprawnego systemu korzeniowego, zdolnego do pobierania wody ze składnikami pokarmowymi.
Wymagania glebowe
Rzepak udaje się na glebach o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym (pH 5,1 – 6,5). Może być również uprawiany na rędzinach przy nieco wyższych wartościach pH. Do uprawy rzepaku ozimego nie nadają się natomiast gleby ubogie w próchnicę, o zniszczonej strukturze gruzełkowatej, zakwaszone i zachwaszczone.
Przedplon dla rzepaku
Najlepszymi przedplonami w uprawie rzepaku ozimego są: bobik, groch jadalny, groch pastewny, koniczyna czerwona, mieszanki koniczyny z trawami i lucerna zaorana po pierwszym pokosie. W uprawie rzepaku ozimego dobrze sprawdzają się również ziemniaki oraz ozime i jare mieszanki pastewne. Z kolei najgorszym przedplonem są zboża ozime (jęczmień, żyto, pszenżyto i pszenica), jednak ze względu na fakt, że przeważający udział w ogólnej strukturze zasiewów stanowią zboża, stanowiska po zbożach również wykorzystywane są pod uprawę rzepaku.
W rzepaku ozimym po jęczmieniu jarym czy pszenicy ozimej, które znacznie później schodzą z pola niż jęczmień ozimy konieczne są uproszczenia w uprawie roli, co może ograniczać plonowanie. Ze względu na zbyt późne schodzenie z pola na przedplony rzepaku ozimego nie nadaje się pszenica jara i owies. Dodatkowo często owies uprawiany jest na glebach lżejszych nieodpowiednich do uprawy rzepaku. Przy uprawie na glebach ciężkich przedplonami mogą być wyłącznie rośliny szybko schodzące z pola, co umożliwia staranne przygotowanie stanowiska.
Uprawa pożniwna
Ważnym elementem właściwego przygotowania stanowiska pod rzepak ozimy jest starannie wykonana uprawa, czyli zespół uprawy pożniwnej – podorywka oraz pielęgnacja mechaniczna, orka siewna, uprawa przedsiewna – zabiegi doprawiające. W trakcie przygotowywania stanowiska należy ograniczyć do minimum liczbę przejazdów. Uprawa pożniwna, która powinna być rozpoczęta bezpośrednio po żniwach, ma na celu zerwanie ścierniska oraz wymieszanie resztek pożniwnych z wierzchnią warstwą gleby, co znacznie ogranicza parowanie, które po żniwach przyczynia się do bardzo dużych strat wody. Wymieszanie resztek pożniwnych umożliwia ich rozkład. Uprawa pożniwna ma także na celu pobudzenie nasion chwastów do kiełkowania i wschodów, a następnie ich zniszczenie.
Orka siewna
W prawidłowym przygotowaniu stanowiska pod uprawę rzepaku ozimego ważna jest właściwie przeprowadzona orka siewna, której zadaniem jest pokruszenie, wymieszanie oraz spulchnienie warstwy ornej. Obecnie w związku z brakiem odpowiedniej ilości czasu pomiędzy zabiegami orka siewna wykonywana jest na kilka dni przed siewem roślin. Zalecany stosunek szerokości do głębokości skiby powinien wynosić 1:1, zaś głębokość orki powinna być w granicach od 20 do 25 cm. Uprawa przedsiewna rozpoczyna się po zastosowaniu nawozów mineralnych. Ważne jest odpowiednie uwilgotnienie gleby, stąd też wierzchnia warstwa powinna być odpowiednio zagęszczona, co przyczynia się do właściwego podsiąkania wody.
