Na łuszczynach rzepaku można zaobserwować te same choroby, które wcześniej widoczne były na innych częściach rzepaku.
Pod koniec kwitnienia rzepaku i na początku zawiązywania łuszczyn warto ostatni raz w tym sezonie przyjrzeć się zdrowotności roślin. Dotyczyć to powinno pędów, górnych liści, ale i pierwszych łuszczyn.
W przypadku kilku grzybów chorobotwórczych symptomy są w zasadzie identyczne, niezależnie od organu rośliny. Jeżeli widzimy jasnoszare plamy z brunatną obwódką i ciemnymi punktami na powierzchni, to mamy do czynienia, tak jak na liściach, z suchą zgnilizną kapustnych. Na liściach i łuszczynach można również zaobserwować, owalne, brunatne, lekko wgłębione plamy, wskazują one na objawy powodowane przez sprawców czerni krzyżowych.
W przypadku szarej pleśni i mącznika prawdziwego objawy na łuszczynach są mniej specyficzne, niż w przypadki liści lub pędu. Na powierzchni, często całej łuszczyny widoczny jest w przypadku pierwszej choroby szary nalot grzybni i zarodników konidialnych, natomiast biały, gęsty nalot grzybni świadczy o obecności mączniaka prawdziwego.
Całą powierzchnię łuszczyny zasiedla równię grzyb Sclerotina sclerotiorum sprawca zgnilizny twardziowej. Wewnątrz i na zewnątrz tkanek widoczna jest biała grzybnia patogena, a z czasem również czarne sklerocja. Te struktury przetrwalnikowe często podobne są do nasion rzepaku, jeśli trafią do materiału siewnego, będą zagrożeniem dla kolejnych plantacji rzepaku. Niektóre patogeny, na przykład sprawca cylindrosporiozy powodują zniekształcenie łuszczyn, poprzez jednostronne kurczenie się i wyginanie w kształcie litery L.
Straty nie do odrobienia
Zaatakowane przez sprawców chorób łuszczyny, w szybkim tempie zasychają i pękają. Jeśli do infekcji dojdzie wcześnie, wówczas nie ma wewnątrz nich praktycznie nasion.
W przypadku infekcji nieco późniejszej, nasiona są widoczne, ale często są mniejsze, niedojrzałe, a co najgorsze również zasiedlenie przez te same grzyby, które widoczne były na powierzchni tkanek łuszczyn. Takie nasiona nie najadają się do przechowywania, a następnie na cele spożywcze, paszowe czy materiał siewny. Bezpośrednim efektem porażenia łuszczyn jest jednak przede wszystkim utrata plonu poprzez przedwczesne osypywanie się nasion.
Przyczyny pojawiania się chorób
Pojawienie się objawów chorób na łuszczynach zależy od kilku czynników. Pierwszym, najważniejszym, to ich obecność na innych organach rzepaku (pędach i liściach), skąd przenoszone przez krople deszczu lub wiatr, atakują łuszczyny. To najczęściej jest efektem nie zwalczania ich sprawców we wcześniejszym okresie wegetacji.
Aby grzyby rozwinęły się na łuszczynach konieczna jest podwyższona wilgotność powietrza, a więc opady, czy rosa. Zarodniki grzybów chętnie infekują miejsca, które wcześniej uległy uszkodzeniu przez np. szkodniki (pryszczarek kapustnik, mszyce, chowacz podobnik), maszyny, grad czy ptaki. Im bardziej opóźniony zbiór, np. przez przedłużające się opady deszczu, tym w efekcie łuszczyny są silniej porażone przez patogeny i dochodzi do większych start w płonie.
Fragment artykułu „Choroby łuszczyn rzepaku” autorstwa dr Ewy Jajor z IOR-PIB w Poznaniu, który ukazał się w majowym wydaniu Wiadomości Rolniczych Polska
