Od 9 czerwca 2020 r. wnioski o oszacowanie strat w uprawach rolnych spowodowanych wystąpieniem suszy producenci rolni mogą składać wyłącznie za pomocą publicznej aplikacji. Producent rolny korzystając z własnego Profilu Zaufanego określa w aplikacji zakres i stopień strat spowodowanych przez suszę w uprawach rolnych w gospodarstwie rolnym.
Producent rolny ma prawo do kilkukrotnego uzupełniania strat w poszczególnych uprawach w miarę ich obejmowania suszą wskazywaną przez System Monitoringu Suszy Rolniczej – do czasu potwierdzenia ostatniego zgłoszenia poprzez podpisanie wniosku o oszacowanie strat Profilem Zaufanym, jednak nie później niż do dnia 15 października. Podpisanie wniosku uruchamia proces generowania protokołu strat w gospodarstwie rolnym przekazywanym do zatwierdzenia przez Wojewodę i uniemożliwia dokonywanie dalszych zgłoszeń.
Czytaj także: Aplikacja suszowa nie działa. MRiRW: notować straty suszowe i kontynuować zbiory
Wprowadzane przez producenta rolnego dane są w aplikacji automatycznie weryfikowane z danymi:
– Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, tj. danymi z e-Wniosku Plus w zakresie upraw rolnych zgłoszonych do wniosku o dopłaty bezpośrednie oraz danymi zawartymi w Systemie Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt w zakresie liczby zwierząt wpisanych do Portalu IRZplus,
– Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach (IUNG) w zakresie zasięgu i procentowych strat w uprawach rolnych spowodowanych przez suszę wynikających z prowadzonego przez IUNG Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej.
W przypadku gdy producent rolny we wniosku o szacowanie strat spowodowanych wystąpieniem suszy poda procentową wysokość strat w poszczególnych uprawach wyższą niż wysokość ustaloną przez IUNG – do obliczenia wysokości szkody przyjmuje się dane w tym zakresie ustalone przez IUNG wynikające z Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej. System ten zawiera aplikacje komputerowe integrujące dane meteorologiczne potrzebne do obliczenia klimatycznego bilansu wodnego oraz dane z cyfrowej mapy glebowo-rolniczej, obrazującej przestrzenne zróżnicowanie retencji wodnej różnych kategorii agronomicznych gleb.
Przy wyznaczaniu obszarów zagrożonych suszą rolniczą dla poszczególnych upraw uwzględniane są dwa czynniki: warunki pogodowe, podatność gleby na suszę.
Dane meteorologiczne wykorzystywane do obliczenia wartości klimatycznego bilansu wodnego (KBW) pochodzą z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (ze stacji synoptycznych – 59, telemetrycznych – 195 i posterunków opadowych – 294), z Ośrodków Doradztwa Rolniczego (60 stacji), z Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU) – 39 stacji, z własnych stacji IUNG – 60 oraz z 16 stacji jednostek samorządu terytorialnego a także z 3 stacji Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie.
W celu zachowania najwyższej jakości danych pomiarowo – obserwacyjnych na stacjach IMGW, IUNG, ODR zainstalowane są zdublowane przyrządy pomiarowe, np. dwa deszczomierze. Pozwala to na wychwycenie błędów wynikających z awarii urządzenia. W celu zwiększenia dokładności określenia pola opadu atmosferycznego w 2020 roku zostały włączone do Systemu dane pochodzące z naziemnych radarów. Dane radarowe są udostępniane przez IMGW, pochodzą one z sieci POLRAD. Uzyskanie informacji generowanych przez meteorologiczne radary naziemne pozwalają na znaczne uszczegółowienie pola opadów dla całego kraju, albowiem są one dostępne w rozdzielczości Ix] kn. Zwiększenie dokładności określenia wielkości opadu na terenie kraju powoduje, że następuje zdecydowana poprawa szczegółowości wyznaczenia granic obszarów objętych suszą rolniczą. Po kontroli danych meteorologicznych są one wykorzystywane do wyznaczania wartości KBW. Przestrzenne dane z pomiarów punktowych są interpolowane przy użyciu aplikacji Geographic Information System (GIS) za pomocą programu komputerowego – ArcGIS.
Dane pozyskiwane z monitoringu suszy przenoszone są do aplikacji „Zgłoś szkodę rolniczą” w celu weryfikacji zakresu suszy i wysokości strat w uprawach określonych samodzielnie przez producentów rolnych przy wypełnianiu tej aplikacji.
W aplikacji automatycznie generowany jest protokół oszacowania szkód powstałych w wyniku suszy, jeżeli szkody wynoszą powyżej 30 proc. średniej rocznej produkcji rolnej w gospodarstwie rolnym z ostatnich trzech lat poprzedzających rok, w którym wystąpiła susza. Średnia roczna wartość produkcji z całego gospodarstwa rolnego jest wyliczana w aplikacji na podstawie danych Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie o średniej wielkości produkcji rolnej pochodzących z systemu zbierania i wykorzystywania danych rachunkowych z gospodarstw rolnych w podziale na regiony FADN: Pomorze i Mazury, Wielkopolska i Śląsk, Mazowsze i Podlasie, Małopolska i Pogórze.
W przypadku gdy szkody nie przekraczają 30 proc. producent rolny otrzymuje informację o odrzuceniu wniosku o oszacowanie strat wraz z kalkulacją, w której przedstawione są wyliczenia. Zarówno protokół jak i informacja są przedstawiane producentowi rolnemu w aplikacji w oknie „ status sprawy”.
W aplikacji producent rolny otrzymuje protokół oszacowania szkód w gospodarstwie rolnym spowodowanych przez suszę, o ile szkody przekraczają 30 proc. średniej produkcji rolnej, który jest podstawą do ubiegania się o pomoc publiczną dostępną w danym roku.
– Określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 19 maja 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz.U. z 2021 r. poz. 926) zasady udzielania pomocy na odstawie odrębnych protokołów oszacowania szkód i pozostałych zjawisk atmosferycznych dają szansę uzyskania dotacji dla wszystkich najbardziej poszkodowanych przez niekorzystne zjawiska atmosferyczne producentów rolnych, tj, tych producentów rolnych, w których gospodarstwach rolnych straty w produkcji rolnej są porównywalne do strat powodowanych przez klęski żywiołowe – mówi Ryszard Bartosik, sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi – Ze względu na możliwości budżetu państwa w roku bieżącym nie jest przewidziana pomoc dla gospodarstw rolnych, w których w 2020 r. straty nie przekroczyły 30 proc. strat średniej produkcji rolnej.
W aplikacji szacowane są straty według tych samych zasad, którymi posługiwały się powoływane przez wojewodę komisje do szacowania szkód w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, w których wystąpiły szkody spowodowane przez suszę. Automatyzacja procesu umożliwia walidację danych z dostępnych baz danych.
– Proces szacowania szkód w gospodarstwach rolnych nie jest zakończony decyzją administracyjną, stąd brak możliwości odwołania od wyników wynikających z wprowadzonych do aplikacji baz danych umożliwiających oszacowanie strat spowodowanych wystąpieniem suszy. Rzeczywiste a nie szacunkowe straty w poszczególnych gospodarstwach rolnych spowodowane niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi byłyby możliwe do oceny “łącznie po wprowadzeniu obowiązku prowadzenia rachunkowości rolnej i przedstawiania przez producentów rolnych rocznych sprawozdań finansowych z gospodarstwa rolnego. Do tego czasu pozostaje ustalanie strat w gospodarstwach rolnych na podstawie szacunków – podsumowuje Ryszard Bartosik.
