AGROBANK to informatyczne wsparcie rolników i doradców rolniczych w celu zachowania bioróżnorodności i doboru najlepszych odmian roślin użytkowych w danych warunkach glebowo-klimatycznych.
W nadchodzących tygodniach, po blisko 4 latach, zakończy się realizacja projektu AGROBANK pt.: „Stworzenie bioinformatycznego systemu zarządzania narodowymi zasobami genowymi roślin użytkowych oraz rozwój kapitału społecznego i gospodarczego Polski poprzez ochronę i wykorzystanie tych zasobów w procesie świadczenia usług doradztwa rolniczego”. Projekt został sfinansowany w kwocie około 10 mln złotych przyznanych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu „Społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków” GOSPOSTRATEG I. Liderem konsorcjum realizującego projekt jest Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie przy merytorycznym wsparciu Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – Państwowy Instytut Badawczy w Radzikowie, Poznańskiego Centrum Superkomputerowo–Sieciowe oraz Fundacji Kaleckiego.
AGROBANK jest odpowiedzią na potrzeby współczesnej, przechodzącej przemianę, gospodarki rolnej oraz wpisuje się w Unijną Strategię na rzecz bioróżnorodności 2030 pod nazwą „Przywracanie przyrody do naszego życia” oraz we Wspólną Politykę Rolną, których celem jest ochrona przyrody i odwrócenie procesu degradacji ekosystemów, poprzez odbudowę bioróżnorodności oraz ochronę jakości żywności i zdrowia.
Realizacja projektu AGROBANK ma wpłynąć na zwiększenie możliwości wykorzystania zasobów genetycznych roślin rolniczych, poprzez właściwe zarządzanie, powiązane z informacją dotyczącą procedur gromadzenia, przechowywania, waloryzacji wiedzy tradycyjnej z nimi związanej oraz kompleksowego opracowywania danych i udostępniania ich z wykorzystaniem rozbudowanego systemu bioinformatycznego, wspierającego Platformę Innowacji w zakresie Zasobów Genetycznych Roślin Użytkowych. System będzie wykorzystywany w Banku Genów IHAR-PAN w Radzikowie do rejestracji i przechowalnictwa wycofanych i pojawiających się na rynku nasion roślin użytkowych, jak również do świadczenia usług doradztwa rolniczego. Korzystać z niego będą mogli również rolnicy i inni interesariusze w doborze najbardziej właściwych odmian roślin użytkowych w danych warunkach glebowo-klimatycznych.
Genetyczne zasoby, jakimi są gatunki i odmiany roślin regionalnych i lokalnych, w obecnych czasach mają coraz większą wartość gospodarczą w produkcji rolniczej i często są skutecznym narzędziem konkurencji rynkowej, stanowiąc jednocześnie ważne źródło dziedzictwa biologicznego, społecznego i kulturowego. Dlatego też ich zachowanie i wykorzystanie w produkcji rolniczej odgrywa istotną rolę w zapewnieniu w dłuższej perspektywie bezpieczeństwa żywnościowego kraju i jest dobrem narodowym chronionym i nadzorowanym przez państwo. W związku z tym, mogą i powinny służyć rolnikom w realizacji ich produkcyjnych preferencji, a naukowcom i hodowcom roślin do badań, na przykład w postaci krzyżowania genowego w celu stworzenia nowych odmian roślin, kompromisowych, zapewniających efektywność plonu i odporność na niekorzystne warunki glebowo-klimatyczne jak również wspierających bioróżnorodność. W trakcie projektu, we współpracy z Wojewódzkimi Ośrodkami Doradztwa Rolniczego, organizowane były poletka demonstracyjne, na których wysiewano i zbierano plony dawnych gatunków i odmian roślin uprawnych, m.in. pszenicy, jęczmienia i owsa.
Równolegle do prac polowych, budowane były aplikacje informatyczne do genotypowania, fenotypowania, rejestracji i przechowalnictwa nasion, dzięki którym Bank Genów w Radzikowie stał się najnowocześniejszym obiektem tego typu w Europie.
W ramach projektu opracowana została również aplikacja do wyboru gatunku/odmiany roślin uprawnych. Umożliwi ona rolnikowi wybór szczególnie rekomendowanej odmiany do uprawy w określonych przez niego warunkach środowiskowych. Będą to zarówno odmiany z listy odmian zrejestrowanych przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU), jak i odmiany dawne regionalne i lokalne, preferowane głównie do tradycyjnej uprawy, na przykład w mniejszych powierzchniowo gospodarstwach – ekologicznych. Charakterystyka tych odmian jest dostępna w bazie danych systemu Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych (KCRZG), które wchodzi w skład IHAR-PIB w Radzikowie. Dzięki aplikacji użytkownicy będą mieli również możliwość monitorowania stanu uprawy i prognozowania plonu, a co za tym idzie, przewidywanego dochodu. Aplikacja ta udostępniona zostanie w 3 kwartale 2022 roku. Informacja na ten temat pojawi się na stronie internetowej www.cdr.gov.pl
Funkcjonowanie wszystkich aplikacji zbudowanych w projekcie AGROBANK jest potwierdzeniem postępującej cyfryzacji usług doradczych i badawczych, co jest priorytetem na najbliższe lata Unii Europejskiej. W istotny sposób uporządkuje i ułatwi transfer wiedzy, usprawni współpracę i tym samym budowę skutecznej struktury i organizacji systemu AKIS (Agriculture Knowledge and Innovation Systems). Dodatkowo wpłynie pozytywnie na zrównoważony rozwój wsi, bez ujemnego wpływu na bioróżnorodność, poprawiając warunki prowadzenia działalności gospodarczej i warunki życia na obszarach wiejskich, przy jednoczesnym nienaruszaniu specyficznych zasobów wsi, do których zalicza się walory środowiska naturalnego, krajobraz, tradycje i dziedzictwo kulturowe. Projekt jest wsparciem dążenia do zrównoważonej i efektywnej gospodarki rolnej oraz działań dla zachowania różnorodności biologicznej. Wielokierunkowość upraw, różnorodność odmian, utrzymanie obszarów wegetacji roślin łąkowych, połączona z przyjazną środowisku technologią uprawy, leży w interesie całego świata.
Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, niezależnie od projektu AGROBANK, zaangażowane jest również w inne projekty informatyczne, zarówno krajowe i zagraniczne mające na celu wsparcie rolników i doradców rolnych w podejmowaniu decyzji produkcyjnych i handlowych, w tym na przykład w cyfrowej identyfikacji chorób roślin użytkowych, podejmowaniu decyzji nawozowych, stosowaniu środków ochrony roślin, wyliczaniu bilansu wodnego. Ich funkcjonowanie będzie zintegrowane w ramach dostępnej obecnie platformy www.edwin.gov.pl, a docelowo rozwijane w planowanej do zbudowania przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa kompleksowej platformy informatycznej „Rolnik.gov.pl”.
Piotr Dąbrowski, Paulina Łukawska, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie.
