Większość naszych gleb zawiera wystarczającą ilość wapnia dla pokrycia potrzeb pokarmowych roślin. Konieczność ich wapnowania wynika głównie z potrzeby zmiany odczynu, niezbędnego dla poprawy właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych gleb. Stąd w rolnictwie wyznaje się zasadę, iż „wapniem nawozimy glebę, a nie roślinę”.
Jakość nawozu wapniowego
Bardzo ważnym parametrem jakościowym nawozów wapniowych węglanowych jest ich reaktywność, czyli zdolność zawartych w nawozie związków Ca, ewentualnie także Mg, do wchodzenia w reakcje chemiczne i odkwaszanie gleb. Wyrażana jest w procentach w stosunku do aktywności świeżego węglanu wapnia, którą przyjęto za 100 proc. Może się okazać, że nawóz zawierający w przeliczeniu więcej CaO, jest mniej skuteczny od innego, mającego mniejszą zawartość CaO, ale o większej aktywności chemicznej.
Termin wapnowania
Na polach najlepszym terminem wapnowania jest okres po zbiorach zbóż – na ściernisko, a więc przed podorywką lub innymi uprawkami pożniwnymi. Chodzi o to, by podczas kolejnych zabiegów uprawowych, wprowadzić nawóz i odkwasić całą warstwę profilu glebowego. Niemniej wapnować można także w późniejszych terminach, np. pod orkę zimową, a nawet (jeśli ne zalega pokrywa śnieżna) w okresie zimowym. Niekiedy również, na słomę i ścierń po zbiorze kukurydzy oraz przed przyoraniem międzyplonów, zwłaszcza bujnie wyrosłej i zdrewniałej gorczycy białej.
Dawka nawozu wapniowego
Jednorazowe dawki wapnia nie powinny przekraczać 2 t CaO na glebach lżejszych i 3 t/ha na zwięźlejszych. W mniejszych ilościach (do 0,5 t CaO/ha) oraz wyłącznie w formie węglanowej oraz drobno zmielonej, nawozy wapniowe mogą być też stosowane pogłównie, zwłaszcza na ozime formy zbóż, ewentualnie słabiej wyrośnięte (nie zakrywające międzyrzędzi) rośliny rzepaku.
Wapno pod przedplon uprawy głównej
Zasadą jest by wapń stosować pod przedplon, po którym będzie uprawiana roślina najbardziej wrażliwa na kwaśny odczyn, np. burak, rzepak, lucerna, jęczmień, pszenica. Ma to związek z faktem, że największa efektywność odkwaszająca nawozów wapniowych występuje zwykle w drugim roku od ich wniesienia. Nie zaleca się na ogół wapnowania w roku, kiedy stosowany jest obornik, gdyż wapń przyśpiesza jego rozkład (mineralizację) i może powodować straty azotu.
Stosowanie innych nawozów
Niemniej na glebach bardzo kwaśnych wapnowanie jest konieczne i wówczas obydwa zabiegi mogą być wykonane, choć w różnym terminie (zalecany miesięczny odstęp), zwłaszcza przy stosowaniu tlenkowych form Ca. Nie zaleca się także w okresie wapnowania wysiewu nawozów fosforowych oraz amidowej i amonowej formy azotu (mocznik, siarczan amonu, RSM). Może to bowiem skutkować uwstecznianiem fosforu, czyli jego przejście w formę słabiej przyswajalną dla roślin, zaś z nawozów azotowych – straty N w postaci ulatniającego się amoniaku.
Wapno na łąki i pastwiska
W okresie późno jesiennym, a nawet zimowym lub wczesnowiosennym, zalecany jest wysiew nawozów wapniowych na użytki zielone (łąki i pastwiska). Nie powinna wówczas zalegać grubsza warstwa pokrywy śnieżnej, zwłaszcza w terenie urzeźbionym, by nie doszło do strat wapnia podczas topnienia śniegu i ulewnych opadów deszczu.
Należy przy tym pamiętać by na torfy i mursze (przy pH poniżej 4,5) na których zlokalizowane są często użytki zielone stosować wyłącznie węglanową formę Ca, najlepiej w postaci pylistej lub drobno zmielonej. Ich wapnowanie wpływa korzystnie zarówno na plony, jak też jakość zebranej biomasy, regulując skład botaniczny runi, poprzez zwiększenie udziału szlachetnych traw i roślin bobowatych.
>>> Czytaj: Wapnowanie gleb to nie tylko lepsze wykorzystanie składników pokarmowych
