Żywienie bydła z wykorzystaniem użytków zielonych przynosi wiele korzyści. Mało jednak kto zwraca uwagę na zagrożenie jakie niesie ze sobą, m. in. związane z zakażeniami pasożytami. Mimo, że przebieg większości schorzeń wywołanych pasożytami ma postać subkliniczną, to jednak straty powodowane przez nie mogą dochodzić nawet do 40-70% efektów produkcyjnych.
Użytki zielone, szczególnie pastwiska są miejscem bytowania licznych gatunków pasożytów. W polskich warunkach najczęściej spotyka się nicienie żołądkowo-jelitowe oraz nicienie płucne. Jaja tych pasożytów w ogromnych ilościach wydalane są wraz z kałem zakażonych zwierząt. W środowisku zewnętrznym przechodzą liczne przeobrażenia, a następnie w postaci larw, drogą pokarmową, wraz z pobraną zielonką zakażają nowych żywicieli.
Efektem oddziaływania pasożytów może być spadek masy ciała zwierzęcia, zmniejszona ilość produkowanego mleka, zaś występowanie ich w produktach pochodzenia zwierzęcego, dyskwalifikuje te ostatnie do pożycia. Ponadto pasożyty uszkadzając tkanki i narządy zwierząt zwiększają ryzyko infekcji oraz obniżają odporność organizmu.
Najczęściej spotykanymi pasożytami zwierząt gospodarskich utrzymywanych na pastwiskach są nicienie żołądkowo-jelitowe. Zwierzęta zarażają się pasożytami poprzez połknięcie larw. U bydła najczęściej spotykanymi gatunkami są Ostertagia ostertagia oraz Haemonchus contortus. W Polsce największa możliwość zakażenia przez larwy inwazyjne tych nicieni ma miejsce na przełomie maja i czerwca oraz sierpnia i września. Larwy wszystkich gatunków Trichostrongylidae w pewnym okresie przenikają w głąb błony śluzowej żołądka lub jelit, wywołując stan zapalny. Niektóre z nich odżywiają się przy tym krwią żywiciela. Inwazja nicieni żołądkowo-jelitowych przebiega u przeżuwaczy wśród ogólnych, niespecyficznych objawów chorobowych. Można ją rozpoznać jedynie laboratoryjnie, wykrywając jaja pasożytów w kale podejrzanych zwierząt.
Groźną grupę pasożytów dla przeżuwaczy stanowią także przywry (Trematoda). Najczęściej spotykanymi są motylica wątrobowa (Fasciola hepatica) oraz motyliczka wątrobowa (Dirocoelium dendricum). Bytują one w przewodach żółciowych wątroby, wywołując stany zapalne, krwotoki, przerost oraz marskość wątroby.
Tasiemce (Cestoda) są pasożytami niebezpiecznymi nie tylko dla zwierząt, ale także dla ludzi spożywających skażone larwami lub jajami produkty. Wywołują one u zwierząt spadek masy ciała, brak apetytu, pragnienie, biegunki i powiększenie węzłów chłonnych. Przy dużej inwazji może także dojść do zaczopowania jelit i śmierci zwierzęcia.
Bydło wypasane na podmokłych pastwiskach narażone jest też na nicienie płucne (Dctiocauloza). Bytują one w płucach, oskrzelikach, oskrzelach oraz tchawicy żywiciela. Larwy nicieni, odbywając swą wędrówkę w obrębie płuc, uszkadzają miąższ płuc, a następnie drażniąc ściany oskrzelików i oskrzeli stają się powodem powstawania ostrych stanów zapalnych. Mogą też być przyczyną niedodmy i rozedmy płuc. Zwierzęta męczy napadowy suchy kaszel i wycieki z nosa. Cięższe przypadki, zwłaszcza powikłane procesami ropnymi w płucach, często kończą się śmiercią.
Walka z pasożytami bydła jest nie jest łatwa, gdyż pastwisko stanowi dogodne środowisko dla ich rozwoju i przeżywania. Istotne jest odrobaczanie. Przeprowadza się je nie później niż na tydzień przed wypędzeniem na pastwisko. Chodzi o to, aby nie dopuścić do zanieczyszczenia runi odchodami, w których znajdują się aktywne formy pasożytów. Wcześniej warto przeprowadzić badania parazytologiczne kału. Znając rodzaj pasożytów, z jakimi mamy do czynienia łatwiej jest dobrać właściwy środek leczniczy. Istnieje szeroka gama preparatów przeciwpasożytniczych. Można je podawać zarówno doustnie, w postaci bolusów dożwaczowych, lub przez iniekcje, czy preparaty podawane na skórę. Po zastosowaniu większości preparatów, konieczne jest zastosowanie okresu karencji. Odrobaczać należy też zwierzęta jesienią, po zejściu zwierząt z pastwiska. Odrobaczając zwierzęta należy pamiętać, że część pasożytów może zyskiwać odporność na stosowane preparaty. Stosowane leki trzeba zmieniać średnio co 2 lata., a także przeprowadzać regularne badania parazytologiczne, które pozwolą na ocenę skuteczności zabiegów.
Ważne jest też właściwe zarządzanie wypasem w tym stosowanie racjonalnego wypasu uwzględniającego czas rotacji, użytkowanie kośno-pastwiskowe trwałych użytków zielonych, unikanie zakładania pastwisk na terenach podmokłych oraz unikanie mieszanego wypasu.
Choroby pasożytnicze bydła są poważnym, choć często lekceważonym czynnikiem rzutującym na produkcyjność stada. Objawy inwazji pasożytniczych nie zawsze są charakterystyczne i widoczne. Nawet te mniej nasilone mogą być przyczyną znacznego spadku wydajności mlecznej, gorszych przyrostów, nasilenia objawów innych schorzeń, czy obniżonej skuteczności szczepień w stadzie. Stosowanie zintegrowanych oraz kompleksowych systemów zwalczania pasożytów bytujących na pastwiskach, skutecznie zwiększa bezpieczeństwo wypasanych zwierząt.
