Cielę rodzi się bez odporności. Wraz z pierwszym pokarmem (siara) powinno otrzymać wszystkie składniki odżywcze oraz niezbędne immunoglobuliny, szereg hormonów i czynników wzrostu (peptydy) stymulujących rozwój przewodu pokarmowego. Współczesne krowy często nie wytwarzają siarę w odpowiedniej ilości i jakości.
Odporność bierną cielę nabywa po odpojeniu siarą. Przyjmuje się, że podczas pierwszej doby życia, powinno pobrać siarę w ilości ok. 10-12% swojej masy ciała, przy czym 60% tej ilości należy podać już w pierwszej godzinie po porodzie. Najczęściej podaje się ją w ilości 2-3 l o temperaturze ok. 40o C. W ciągu pierwszych 5-6 dni życia należy karmić cielę 2 razy dziennie, podając 4-5 kg siary. W tym czasie odznacza się ona wysoką wartością odżywczą, jest bogata w białko, immunoglobuliny, substancje mineralne i witaminy.
Należy pamiętać, że wraz z upływem czasu od porodu obniża się jakość siary, szczególnie zawartość w niej przeciwciał, natomiast te które w niej się znajdują z każdą upływającą godziną gorzej się w jelitach wchłaniają (tab. 1). Cielę w pierwszych 6 godzinach swojego życia powinno pobrać taką ilość siary która zapewni mu minimum 150-200 g immunoglobulin.
Tab.1. Wpływ czasu podania siary na zawartość i wchłanianie immunoglobulin (Matte i in., 1982)
| Godziny po porodzie | Zawartość przeciwciał w surowicy krwi w 24 godz. po porodzie (mg/ml) | Wchłanianie (%) |
| 6
12 24 |
52,7
37,5 9,2 |
66
47 11 |
Ważna jest jakość siary, gdyż cechuje się ona dużą zmiennością. Praktycznie, jakość siary można kontrolować za pomocą siaromierza (kolostometr) lub refraktometru. Siaromierz działa na zasadzie oceny gęstości płynu. Do jego zalet należy łatwość użycia oraz niska cena urządzenia. Siaromierz wykorzystuje zależność pomiędzy ciężarem właściwym siary, a stężeniem immunoglobulin w niej zawartych. Uzyskane wyniki są jednak mało dokładne, gdyż na dokładność pomiaru wpływa temperatura, zawartość tłuszczu i suchej masy.
Bardziej zaawansowanym urządzeniem jest refraktometr optyczny. Działa na zasadzie pomiaru załamania światła w badanym płynie. Jest bardziej dokładny i stosunkowo prosty w obsłudze. Do oceny jakości siary wystarczy jej mała kropla. Mankamentem jest konieczność kalibracji urządzenia. Cena nie przekracza 200 zł.. O wiele wyższą dokładnością oraz prostotą obsługi, cechuje się refraktometr cyfrowy. Koszt jego jest jednak znacznie wyższy.
Każdą partię siary warto oceniać, a tę najlepszą zamrozić i stworzyć swój własny bank siary. Za bardzo dobrą uznaje się tę, której gęstość przekracza 1.047 g/ml. Za dobrą uznaje się, gdy wynosi ona od 1,037 do 1,047 g/ml. Siara złej jakości zawiera niską gęstość wynoszącą poniżej 1,035 g/ml. Podczas odpajania cielęcia powinna być zastąpiona inną siarą, najlepiej bardzo dobrej jakości (tab.2).
Współcześnie użytkowane krowy hf potrafią wytwarzać duże ilości siary o małej zawartości immunoglobulin. Jeśli nasze krowy produkują siarę o zawartości immuoglubulin poniżej 50 g/l, warto rozważyć stworzenie na własny użytek banku siary.
Warto posiadać kilka litrów siary bardzo dobrej jakości na tzw. „wszelki wypadek” Siarę bardzo dobrej jakości mrozi się w butelka plastykowych (o poj. 1-2 litrów). Należy ją opisać (nr krowy, data, zawartość immunoglobulin), przechowywać w zamrażarce w temperaturze – 20o C, maksymalnie przez rok. W razie konieczności rozmraża się zamrożone porcje w temperaturze 40o C. Siara przygotowana do podania powinna mieć ok. 37o C.
Tab.2. Ocena jakości siary na podstawie ciężaru właściwego (Fleenor i Stott, 1980)
| Ciężar właściwy (g/ml) | Jakość | Zawartość immunoglobulin (g/litr) |
| < 1,035
1,037-1,045 1,047-1,075 |
zła
średnia wysoka |
21,80
26,86-47,27 52,36-123,68 |
Ważna jest też czystość mikrobiologiczna podawanej siary. W 1 ml nie powinno być więcej bakterii niż 100 tys. Należy siarę pasteryzować w temp. nie przekraczającej 60 o C przez 20-30 minut. Takie postępowanie sprawia, że nie tylko zostaną zabite patogeny, ale również zwiększy się wchłanianie immunoglobulin oraz ograniczone zostaną biegunki cieląt.
Właściwe odpojenie cielęcia siarą wzmacnia jego odporność i decyduje o późniejszym zdrowiu, rozwoju. oraz produkcyjności. Stwierdzono bowiem istnienie związku między nabytą odpornością posiarową a dobowymi przyrostami masy ciała cieląt w pierwszych miesiącach życia oraz późniejszą użytkowością rozrodczą i mlecznością.
