Słoma zbóż i innych roślin zastępuje w gospodarstwach bezinwentarzowych w pewnym stopniu obornik. Przeciętnie po żniwach pozostaje 4-4,5 t/ha słomy podstawowych zbóż, poza tym 1,3-1,5 t/ha innych resztek pożniwnych, w postaci ścierni i systemu korzeniowego. Ile wnoszą składników?
Resztki pożniwne pozostawiają makro- i mikroelementy
Po ich mikrobiologicznej mineralizacji (przeciętnie w okresie 6 miesięcy), gleba zasilana jest we wszystkie podstawowe makro- i mikroelementy, wykorzystywane następnie przez uprawiane rośliny w kolejnym roku.
Oczywiście składniki te zostały one wcześniej pobrane z gleby, a więc nie zasilają jej dodatkowo. Z makroelementów najwięcej pozostaje potasu, a następnie azotu i wapnia, zaś z mikroelementów: żelaza, manganu i cynku. W poniższej tabeli nie podano zawartości boru i molibdenu, ze względu na szczególnie niską koncentrację obydwu składników w słomie i pozostałych resztkach pożniwnych zbóż.
Budulec próchnicy
Wartość nawozowa resztek pożniwnych, w tym głównie słomy, oceniana jest głównie pod kątem wniesienia znacznej ilości substancji organicznej. W wyniku innego mikrobiologicznego procesu – humifikacji, powstają z niej w następstwie wielu przemian związki próchniczne, użyźniające glebę.
Jednak ogólny bilans tworzenia i degradacji substancji organicznej w glebie, w gospodarstwach z dominacją podstawowych zbóż jest z reguły ujemny. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, kiedy wywożona jest z pola słoma.
Tak więc przyorane lub wymieszane z glebą resztki pożniwne, w tym słoma, łagodzą, a nawet poprawiają ten bilans. Jeszcze w większym stopniu jest to zauważalne, gdy wysiewa się w tym stanowisku międzyplony na zielony nawóz, uzyskując z ich uprawy „przyzwoity” plon biomasy.
Słoma zamiast obornika
Przyjmuje się, iż resztki pożniwne zbóż, zastępują pod względem zasilenia gleby w substancję organiczną, nawet do 15 t/ha obornika.
W poniższych tabelach przedstawiono dane (zebrane z różnych źródeł) dotyczące ilości składników pokarmowych (makro- i mikroelementów), pozostających po mikrobiologicznej mineralizacji słomy podstawowych zbóż. Do tego trzeba doliczyć, przeciętnie 30 proc. poszczególnych składników, zawartych w korzeniach i ścierni.
Masa makroelementów (w kg) wniesiona do gleby w przeciętnym plonie słomy zbóż, po jej mineralizacji przez mikroorganizmy glebowe
| Roślina | Plon słomy
w t/ha |
Masa składników po mineralizacji słomy | ||||
| Azot
N |
Fosfor
P2O5 |
Potas
K2O |
Wapń
CaO |
Magnez
MgO |
||
|
Żyto |
4,5 | 29,0 | 12,4 | 60,0 | 15,8 | 3,8 |
|
Pszenica ozima
|
4,5 | 29,7 | 11,2 | 57,6 | 17,1 | 4,1 |
|
Pszenżyto ozime
|
4,5 | 29,5 | 11,2 | 55,8 | 15,8 | 3,6 |
|
Jęczmień jary
|
4,0 | 29,2 | 10,6 | 58,0 | 25,2 | 4,8 |
| Owies
|
4,2 | 29,8 | 13,4 | 76,4 | 21,8 | 4,6 |
Masa mikroelementów (w g) wniesiona do gleby w przeciętnym plonie słomy zbóż, po jej mineralizacji przez mikroorganizmy glebowe
| Zboże | Plon słomy
w t/ha |
Masa składników po mineralizacji słomy | |||
| Miedź – Cu | Cynk – Zn | Mangan – Mn | Żelazo – Fe | ||
| Żyto | 4,5 | 12 | 147 | 420 | 830 |
| Pszenica ozima | 4,5 | 12 | 150 | 384 | 760 |
| Pszenżyto ozime | 4,5 | 12 | 148 | 400 | 805 |
| Jęczmień jary | 4,0 | 11 | 140 | 378 | 742 |
| Owies | 4,2 | 11 | 145 | 400 | 780 |
