Parlament Europejski uznał w środę 12 lipca, że UE musi wdrożyć środki rekultywacyjne, obejmujące co najmniej 20% jej obszarów lądowych i morskich, do 2030 roku. Przeciwko przyjęciu takiego stanowiska było 312 europosłów, a 12 wstrzymało się od głosu.
Za odrzuceniem stanowiska PE głosowali m.in. posłowie z Europejskiej Partii Ludowej (należą do niej Koalicja Obywatelska i PSL), która w maju 2023 opublikowała European Farmers’ Deal (w wolnym tłumaczeniu – Europejski Rolniczy Ład w kontrze do Europejskiego Zielonego Ładu) zakładający całkowite odrzucenie Nature Restoration Law, i Europejska Partia Konserwatystów i Reformatorów (do której należy Prawo i Sprawiedliwość).
Jednak europosłowie, których głosami stanowisko PE zostało przyjęte, są entuzjastycznie nastawieni: “Posłowie podkreślają, że odbudowa ekosystemu jest kluczem do walki ze zmianami klimatu i utratą różnorodności biologicznej oraz zmniejsza ryzyko dla bezpieczeństwa żywnościowego”.
Nature Restoration Law – Prawo o odbudowie przyrody – to element kontrowersyjnego Europejskiego Zielonego Ładu, szeroko krytykowany przez organizacje rolnicze, w tym Copa -Cogeca, która w oświadczeniu w tej sprawie wydanym 26 czerwca stwierdza:
“Copa i Cogeca mają nadzieję, że Parlament Europejski wesprze propozycję odrzucenia prawa o odbudowie zasobów przyrodniczych w Komisji ds. Środowiska 27 czerwca oraz podczas sesji plenarnej w lipcu. Wzywamy członków Parlamentu Europejskiego do wsparcia sektorów rolnego, leśnego i rybołówstwa oraz odrzucenia propozycji, jako że w obecnej formie jest gorsza niż wniosek Komisji. Należy więc wysłać ją z powrotem do Komisji, aby dokonała ponownej ewaluacji oraz wdrożenia oceny skutków oraz wyznaczyła bardziej realistyczne i racjonalne cele”.
Co kryje się za przyjętym przez Parlament Europejski stanowiskiem? Odbudowa unijnych terenów podmokłych, rzek, lasów, użytków zielonych i gatunków, które zamieszkują te tereny, przywracanie drzewostanu, rekultywacja i ponowne nawadnianie osuszonych torfowisk wykorzystywanych w rolnictwie i w miejscach wydobycia torfu, ograniczenie zużycia pestycydów o 50% do 2030 r. w tym zakaz stosowania wszelkich pestycydów na obszarach wrażliwych.
Problem w tym, że obszary wrażliwe w Polsce zajmują 20% powierzchni kraju, ale w zależności od interpretacji dyrektywy 2000/60/WE mogą zajmować całą Polskę. Osuszone torfowiska zajmują 400 ha ziemi rolnej, głównie na Pomorzu i Podlasiu, więc, co zrozumiałe, ponowne ich zalanie pozbawi źródła dochodu ogromną rzeszę rolników.
Nie trzeba też tłumaczyć, jakie konsekwencje dla polskiego rolnictwa może przynieść nakaz ograniczenia zużycia pestycydów o 50% w sytuacji, gdy polscy rolnicy zużywają 2,1 kg substancji czynnej na hektar a np. holenderscy 8,8 kg. substancji czynnej na hektar.
Ale wg Komisji Europejskiej, która już w czerwcu 2022 r. przyjęła “pionierskie wnioski mające na celu przywrócenie przyrody w całej Europie” dzięki nowemu prawu “wszyscy rolnicy i inni profesjonalni użytkownicy pestycydów będą stosować integrowaną ochronę roślin, w ramach której najpierw rozważa się alternatywne środowiskowe metody ochrony roślin przed agrofagami i ich zwalczania, zanim pestycydy chemiczne będą mogły zostać zastosowane jako środek ostateczny”. Nie będzie tu jednak żadnego przyzwolenia na indywidualną ocenę – ponieważ rolnicy będą musieli oczywiście prowadzić dokumentację stosowania tych środków, jak można się domyślać, w jakimś celu…
Troskliwa, ale również szczodra KE zauważa, że rolnicy, wystawieni na pierwszą linię walki ze zmianami klimatu poniosą ciężkie straty, więc zakłada “ustanowienie w przepisach nowej wspólnej polityki rolnej rekompensaty za wszelkie poniesione przez rolników koszty związane z wdrażaniem nowych przepisów w pięcioletnim okresie przejściowym”.
New Restoration Law wpisane w European Green Deal w kontekście rolnictwa ma na celu m.in. zastąpienie rolnictwa intensywnego rolnictwem ekologicznym. Cele te są bardzo ambitne, zważywszy na skalę i dynamikę rozwoju rolnictwa ekologicznego w UE, ale też zainteresowanie konsumentów produktami ekologicznymi:
“Udział rolnictwa ekologicznego w całkowitej powierzchni upraw w UE rośnie bardzo powoli. W latach 2012-2019 zwiększył się on zaledwie o 2,6 pkt. proc. Tym samym przy utrzymaniu dotychczasowego tempa wzrostu osiągnięcie celu dla udziału upraw ekologicznych na poziomie 25 proc. zajęłoby UE ponad 40 lat, a nie 9 lat, jak jest to zapisane w strategii “Od pola do stołu”. Dane wskazują zatem, że cel dla udziału upraw ekologicznych na poziomie 25 proc. jest bardzo ambitny, a jego osiągnięcie we wspominanym horyzoncie czasowym nie jest możliwe bez silnej interwencji polityki gospodarczej” – czytamy w analizie Obserwatora finansowego . Ponadto “Jednym z głównych czynników ograniczających wzrost produkcji żywności ekologicznej w UE jest niski popyt. Żywność ekologiczna jest wyraźnie droższa niż żywność konwencjonalna. (…) nie jest zaskoczeniem, że istnieje silna dodatnia zależność pomiędzy poziomem zamożności, a udziałem żywności ekologicznej w wydatkach na żywność ogółem”.
Trudno oprzeć się wrażeniu, że wysocy urzędnicy i politycy z Brukseli i Strasbourga, na co dzień duszący się w spalinach wielkich miast pragną, by poza granicami metropolii zaistniała sielankowa kraina szczęśliwości, w której chłopi, krówki i biedronki będą żyli we wzajemnej harmonii; zapracowani i zafrasowani losem Europy urzędnicy i politycy będą mogli tam przyjechać, ściągnąć krawaty i zjeść ekologiczne danie podane przez uśmiechniętą żonę ekologicznego chłopa.
Danie, które będzie zbyt drogie, by zjeść je mógł ówże chłop i jego rodzina. Ale czy musi? Wszak żył już (on, albo jego dziadek) w czasach, gdy “jeśli chłop jadł kurę, to albo on był chory, albo ona”.
Zresztą, zawsze pozostaje nam żywność z Ukrainy – tam New Restoration Law i European Green Deal jeszcze długo nie będzie obowiązywał.
