Późna jesień to czas kiedy można zastosować nawozy wapniowe. Przy wyborze nawozów do odkwaszenia gleby należy uwzględnić ich szybkość działania.
Z szacunków przeprowadzonych przez IUNG wynika, że uregulowanie odczynu gleb Polski pozwoliłoby na zwiększenie plonów roślin uprawnych w porównaniu z aktualnie uzyskiwanymi o 10 – 15%.
Termin wapnowania
Najlepszym terminem do przeprowadzenia zabiegu wapnowania na gruntach ornych jest okres od żniw do późnej jesieni. Nawozy do odkwaszania gleb zastosowane na ściernisko w czasie podorywki dostają się do środka warstwy ornej, a zabiegi prowadzone w walce z chwastami umożliwiają staranne wymieszanie nawozu z glebą.
Nawozy do odkwaszania gleb można również zastosować po zbiorze roślin okopowych, a następnie wymieszać je z glebą za pomocą orki zimowej. W okresie jesiennym zalecany jest także zabieg wapnowania użytków zielonych.
Przy ustalaniu terminu wapnowania gleb należy wziąć pod uwagę reakcję nawozów wapniowych z innymi nawozami stosowanymi w uprawie roślin, która może prowadzić do strat składników nawozowych. Przed zabiegiem wapnowania, jak również po wapnowaniu gleb nie zaleca się stosowania mocznika i nawozów azotowych amonowych, jak również superfosfatów, czy nawozów wieloskładnikowych, zawierających fosforan amonu. Nawozów do odkwaszania gleb nie powinno się stosować po aplikacji obornika, względnie gnojówki. Nie ma natomiast przeciwskazań przy mieszaniu niewielkich ilości nawozów wapniowych z saletrą sodową, wapniową, czy też solami potasowymi.
Dawka nawozu wapniowego
Termin stosowania nawozów do odkwaszania gleb uzależniony jest między innymi od ich dawki. Przy stosowaniu dużych ilości nawozów należy je aplikować jak najwcześniej przed uprawą roślin i w tym wypadku wymagane jest dokładnie wymieszanie ich z glebą. Nie zaleca się stosowania wapna na glebę bardzo wilgotną oraz podczas deszczowej pogody. W przypadku stosowania większych ilości nawozów wapniowych na glebach silnie kwaśnych należy zastosować 3/4 dawki w okresie jesiennym pod orkę, a 1/4 dawki wczesną wiosną po zimowej orce, przed bronowaniem i kultywatorowaniem. Małe ilości nawozów do odkwaszania gleb można aplikować tuż przed siewem roślin.
Wybór nawozu
Przy wyborze nawozów do odkwaszenia gleby należy uwzględnić ich szybkość działania. Nawozy wapniowe tlenkowe i wodorotlenkowe należą do nawozów szybko działających. Zalecane są one do stosowania na glebach ciężkich, silnie zbuforowanych. Należy podkreślić, że nawozy typu tlenkowego, ze względu na swoje właściwości żrące, nie powinny być stosować bezpośrednio przed siewem roślin oraz do wapnowania pogłównego. Z kolei nawozy typu węglanowego są nawozami wolno działającymi, co wynika z ich słabej rozpuszczalność w wodzie. Ta grupa nawozów zalecana jest do wapnowania gleb lekkich, które charakteryzują się małym stopniem zbuforowania. Spośród nawozów do odkwaszania gleb najmniejszą rozpuszczalnością charakteryzuje się wapno krzemianowe, zawierające krzemiany wapnia i magnezu.
Cel wapnowania gleb
Celem wapnowania jest poprawa właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych gleby. Wapnowanie powinno być traktowane jako zabieg dla rotacji zmianowania, a nie jako zabieg pod poszczególne gatunki roślin. Pierwsze wapnowanie określane jako wapnowanie melioracyjne charakteryzuje się stosunkowo wysokimi dawkach nawozów wapniowych. Cechuje się ono znacznymi zmianami właściwości chemicznych gleby (zmiana odczynu o co najmniej jednostkę pH).
Kolejne wapnowanie, tzw. wapnowanie zachowawcze, stosowane jest przy wyższym wyjściowym pH. Powinno ono uwzględniać niższe dawki wapna, a jego zasadniczym celem jest niedopuszczenie do ponownego obniżenia pH gleby.
Stosowanie nawozów do odkwaszania gleb ma na celu poprawę środowiska wzrostu roślin w efekcie ich odkwaszenia. Doprowadzenie odczynu gleby do wartości bliskich optymalnym wpływa korzystnie na jej właściwości fizyczne, fizykochemiczne i biologiczne. Poprawa tych właściwości, poza korzyściami w aspekcie rolniczym, odgrywa także znaczącą rolę w aspekcie ekologicznym.
