O powodzeniu uprawy międzyplonów decyduje w największym stopniu przebieg pogody podczas kiełkowania i początkowym okresie wegetacji, a ściślej ilość i rozkład opadów. Korzystny wpływ udanej uprawy międzyplonów, przedłuża się na 2-3 letni okres po ich wymieszaniu z glebą, a więc podobnie jak po wniesieniu obornika. Co siać w międzyplonie?
Szeroki wybór roślin na międzyplon
Jeśli przedplon dostatecznie wcześnie zejdzie z pola, wówczas polecić można rośliny strączkowe w siewie czystym lub w różnorodnych mieszankach. Należy je wysiać jak najwcześniej po zebraniu przedplonu.
Główną zaletą tych roślin jest silny rozwój systemu korzeniowego, który wnika w głębsze warstwy gleby, skąd „wydobywa” trudno dostępne składniki oraz wzbogaca ją w azot i substancję organiczną.
Główną wadą tych roślin jest długi okres wegetacji, duże potrzeby wodne, jak też duży koszt materiału siewnego. Koszt nasion można jednak zmniejszyć poprzez wysiew mieszanek, np. wyki ozimej lub jarej z owsem, peluszki ze słonecznikiem, lub owsem, seradeli z gryką, itp.
Gorczyca nie zawsze polecana
Najczęściej uprawiana u nas w międzyplonach gorczyca biała (nie zalecana przy dużym udziale rzepaku) powinna być wysiewana, poczynając od drugiej połowy sierpnia do połowy września, w ilości 18-25 kg/ha nasion.
Zbyt wczesny siew i związany z tym „długi dzień” powoduje, że rośliny wytwarzają jesienią zdrewniały pęd, z małym udziałem liści, mogą zakwitać, a nawet wykształcać łuszczyny i nasiona. Gorzej wówczas okrywa (mulczuje) glebę, trudniej ją przyorać, dość długo ulega mineralizacji, następuje nadmierne przesuszenie gleby i problemy z zasiewem i kiełkowaniem nasion roślin następczych.
Późniejszy siew (po 15 sierpnia) powoduje, że wyrośnięte rośliny tworzą bujniejsze ulistnienie, lepiej okrywają glebę, łatwiej je rozdrobnić i zmieszać z wierzchnią warstwą gleby. Łatwiejszy jest też wysiew roślin następczych.
Termin siewu międzyplonu
Zbyt późny siew jest niewskazany. Wysiew roślin międzyplonowych w drugiej połowie września można jeszcze tolerować, ale należy się wówczas liczyć z niższym plonem wyrośniętej jesienią biomasy, którą z kolei łatwiej przyorać lub w inny sposób zmieszać z glebą.
Jeśli w następnym roku planowana jest uprawa buraków, należy zaopatrzyć się w mątwikobójcze odmiany gorczycy białej lub rzodkwi oleistej. Przy uprawie tych roślin w plonie głównym (na nasiona) działanie mątwikobójcze jest jeszcze większe.
Jeśli jednak w gospodarstwie uprawia się w większej skali rzepak lub inne kapustowate (także burak), lepiej zrezygnować z uprawy w międzyplonach roślin z tej rodziny, a w zamian wprowadzić rośliny z innych rodzin botanicznych.
Postaw na mieszanki – najwierniejsze w plonowaniu
Spośród bogatej oferty roślin do uprawy w międzyplonach, za najlepsze (wierne w plonowaniu) uważa się: obok gorczycy białej i rzodkwi oleistej, także rzepak jary, facelię, grykę, ewentualnie ich mieszanki z roślinami strączkowymi.
Mieszanki są przede wszystkim mniej zawodne, lepiej wykorzystują składniki pokarmowe i wodę (z głębszej warstwy profilu glebowego), lepiej konkurują z chwastami i lepiej wykorzystują promieniowanie słoneczne, bowiem poszczególne gatunki rozwijają się na różnej wysokości.
Lepiej wówczas okrywają pole, co chroni glebę przed erozją wodną i wietrzną, zapobiega wymywaniu składników i zachwaszczeniu oraz stymuluje rozwój w glebie pożądanych próchnico- i strukturotwórczych mikroorganizmów.
Rośliny w międzyplonach dobierać do warunków glebowych. Na glebach lżejszych można zalecać w czystym siewie lub w mieszankach: łubin żółty (na nieco lepszych glebach wąskolistny), seradelę, wykę ozimą z żytem lub słonecznikiem, peluszkę, gorczycę białą, facelię, słonecznik, grykę, owies.
Interesująca, ze względu na wierność plonowania i względnie wysoki plon może być mieszanka gorczycy białej z facelią (10+3 kg/ha). Oczywiście na lepszych, a więc zwięźlejszych i lepiej uwilgotnionych glebach, dobór roślin na międzyplony jest znacznie szerszy.
Zalety międzyplonów
Przede wszystkim chronią glebę przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi: erozją wodną, wietrzną, zlewnością, zaskorupieniem, zachwaszczeniem oraz stratą składników pokarmowych.
Przemarznięta w okresie zimowym masa roślinna sprzyja tworzeniu gruzełkowatej struktury, dzięki czemu optymalizuje gospodarkę wodno-powietrzną gleby, tworząc sieć kanalików ułatwiających podsiąk wody oraz ogranicza jej straty.
Udane międzyplony dostarczają też znacznej ilości substancji organicznej, z której tworzone są związki próchniczne, co korzystnie oddziałuje na życie biologiczne gleb, w tym rozwój dżdżownic.
