Rolnicy wobec problemów z aplikacją IRZplus byli informowani o alternatywnych sposobach składania dokumentów do komputerowej bazy danych IRZ. Oprócz aplikacji rolnik miał możliwość składania wniosku przez formularz zamieszczony na stronie, jak i w formie elektronicznej (e-PUAP lub – e-mail) – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu.
W sprawie rozpoznanej przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 9 sierpnia 2023 r., sygn. akt III SA/Po 336/23 rolnik złożył w styczniu 2023 r. przez ePUE wniosek o przyznanie pomocy dla rolników szczególnie dotkniętych wpływem rosyjskiej inwazji na Ukrainę. We wniosku prosił o uwzględnienie zwierząt, które były w jego posiadaniu.
Kierownik biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa odmówił uwzględnienia wniosku wskazując, że rolnik nie zgłosił do dnia rozpoczęcia naboru wniosków o przyznanie pomocy do rejestru zwierząt gospodarskich oznakowanych i siedzib stad tych zwierząt, o którym mowa w przepisach o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, oznakowanie co najmniej 1 sztuki świni. Wskazał, że zgłoszenie oznakowania świń urodzonych w terminie od 1 kwietnia 2022 r. należało dokonać do dnia 18 stycznia 2023 r., zatem dowód wskazujący na niedziałający e – system w dniu 19 stycznia 2023 r. nie stanowi braku możliwości zagłoszenia oznakowania świń urodzonych po 1 kwietnia 2022 r. w terminie do dnia 18 stycznia 2023 r.
Rolnik złożył odwołanie od decyzji pierwszej instancji wskazując, że zgłoszenie urodzenia odbyło się w najbliższym możliwym terminie, w którym system IRZplus umożliwił zarejestrowanie nowo urodzonych zwierząt. Rejestracja urodzonych świń w elektronicznym systemie była niemożliwa we wcześniejszym terminie ze względu na prace techniczne, które odbywały się w związku z unowocześnianiem platformy. Problemy z działaniem aplikacji były sygnalizowane w powiadomieniach na stronie internetowej ARiMR.
Dyrektor ARiMR utrzymał w mocy decyzję kierownika biura powiatowego ARiMR. Rolnik nie zgłosił do dnia rozpoczęcia naboru wniosków o przyznanie pomocy do rejestru zwierząt gospodarskich oznakowanych i siedzib stad tych zwierząt, o którym mowa w przepisach o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, urodzonego w siedzibie stada posiadacza tego zwierzęcia od dnia 1 kwietnia 2022 r. Nabór wniosków rozpoczynał się w dniu 18 stycznia 2023 r. i trwał do 31 stycznia 2023 r. Rolnik zgłosił 20 stycznia 2023 r. za pomocą portalu IRZPlus urodzenie świń (14 stycznia 2023 r.), oznakowanych w dniu 14 stycznia 2023 r. Zatem nie dokonał zgłoszeń urodzeń w wymaganym przez rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2022 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej na operacje typu “Pomoc dla rolników szczególnie dotkniętych wpływem rosyjskiej inwazji na Ukrainę” w ramach działania “Nadzwyczajne tymczasowe wsparcie dla rolników, mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw szczególnie dotkniętych wpływem rosyjskiej inwazji na Ukrainę” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz.U. z 2022 r., poz. 2742, dalej: rozporządzenie) okresie.
Dyrektor ARiMR przyznał, że pojawiały się informacje o problemach z wydajnością portalu IRZ PLUS w dniach między 9-13 stycznia 2023 r.. W komunikatach tych wskazywana nawet na alternatywne możliwości dokonywania zgłoszeń. Jednak urodzenie świń w gospodarstwie rolnika miało miejsce w dniu 14 stycznia 2023 r., czyli po okresie, którego dotyczą informacje przekazane w komunikatach, natomiast producent występujący z wnioskiem na dokonanie zgłoszenia urodzenia świni miał czas do dnia składania wniosków, czyli do dnia 18 stycznia 2023 r. rolnik dokonał skutecznego zgłoszenia urodzenia świń dopiero 20 stycznia 2023 r.
Rolnik złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu. Do skargi dołączył zrzuty ekranu 19 stycznia 2023 r. jako dowód nieprawidłowego działania systemy IRZplus z konta ARiMR na Meta.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uznał skargę za bezzasadną i ją oddalił. W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał, że zgodnie z § 2 pkt 1-3 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2022 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej na operacje typu “Pomoc dla rolników szczególnie dotkniętych wpływem rosyjskiej inwazji na Ukrainę” w ramach działania “Nadzwyczajne tymczasowe wsparcie dla rolników, mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw szczególnie dotkniętych wpływem rosyjskiej inwazji na Ukrainę” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz.U. z 2022 r., poz. 2742) pomoc przyznaje się rolnikowi, któremu został nadany numer identyfikacyjny w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, jeżeli ten rolnik lub jego małżonek m.in.:
1) zgłosił do dnia 15 maja 2022 r. do rejestru zwierząt gospodarskich oznakowanych i siedzib stad tych zwierząt, o którym mowa w przepisach o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, oznakowanie łącznie co najmniej 10 sztuk świń urodzonych w siedzibie stada posiadacza tych zwierząt w okresie od dnia 1 kwietnia 2021 r. do dnia 31 marca 2022 r.;
2) zgłosił do dnia rozpoczęcia naboru wniosków o przyznanie pomocy do rejestru zwierząt gospodarskich oznakowanych i siedzib stad tych zwierząt, o którym mowa w przepisach o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, oznakowanie co najmniej 1 sztuki świni urodzonej w siedzibie stada posiadacza tego zwierzęcia od dnia 1 kwietnia 2022 r.;
3) prowadził do dnia rozpoczęcia naboru wniosków o przyznanie pomocy działalność rolniczą w zakresie chowu lub hodowli świń.
Spór w sprawie dotyczy punktu drugiego tj. kwestii zgłoszenia do dnia naboru wniosku oznakowania co najmniej 1 sztuki zwierzęcia gatunku świnia urodzonego w siedzibie stada posiadacza tego zwierzęcia od dnia 1 kwietnia 2022 r. Sąd stwierdził, że wnioski o przyznanie pomocy można było składać od 18 stycznia 2023 r.. Tym samym dzień 18 stycznia 2023 r. stanowił datę graniczną, najpóźniej do tego dnia rolnik miał obowiązek zgłosić oznakowanie co najmniej 1 sztuki świni urodzonej w siedzibie stada posiadacza tego zwierzęcia od dnia 1 kwietnia 2022 r. W omawianej sprawie rolnik dopiero w dniu 20 stycznia 2023 r. za pomocą portalu IRZPlus zgłosił urodzenie świń (14 stycznia 2023 r.), oznakowanych w dniu 14 stycznia 2023 r. Zatem nie dokonał zgłoszeń w wymaganym przez rozporządzenie okresie tj. do dnia 18 stycznia 2023 r.
Rolnik w toku postępowania, jak również w skardze do sądu wskazywał, że nie dokonał zgłoszenia w terminie, ponieważ w okresie kiedy urodziły się prosięta system IRZplus nie działał prawidłowo. Sąd przyznał, że w okresie między 10 a 13 stycznia 2023 r. aplikacja IRZplus działała nieprawidłowo, co potwierdzają znajdujące się w aktach sprawy komunikaty. Jednak urodzenie świń w gospodarstwie rolnika miało miejsce 14 stycznia 2023 r., a więc po wskazywanych problemach z aplikacją IRZPlus.
Sąd stwierdził, że w postępowaniu o płatności obowiązują inne zasady od zasad ogólnych znajdujących zastosowanie w postępowaniu prowadzonym na podstawie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Z obowiązującej w dacie rozpoznawania sprawy ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz. U. z 2022 r. poz. 2422 ze zm.) wynika, że urzędy nie mają obowiązku działania z urzędu w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego. Ponadto w tej ustawie ograniczono stosowanie zasady informowania stron i innych uczestników postępowania przez organ administracji publicznej oraz zasady czynnego udziału strony w postępowaniu. Urząd ma obowiązek, m.in. zapewnić stronom, ale na ich żądanie, czynny udział w każdym stadium postępowania oraz udzielić stronom, również na ich żądanie, niezbędnych pouczeń, co do okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków, będących przedmiotem postępowania. Omawiana ustawa nałożyła na strony oraz inne osoby uczestniczące w postępowaniu w sprawach dotyczących płatności obowiązek przedstawiania dowodów oraz dawania wyjaśnień, co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz obciążyła obowiązkiem udowodnienia faktu osobę, która wywodzi z niego skutki prawne (art. 27 ust. 2 ustawy). Oznacza to, że w postępowaniu w sprawie przyznania płatności to wnioskujący o płatność rolnik, a nie urząd ma obowiązek przedstawić wszystkie dowody niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy.
Rolnik dołączył zrzuty ekranu z konta ARIMR na Meta, ale ze strony aplikacji nie. ARiMR w toku postępowania przed sądem poinformowała, że inni rolnicy dokonywali zgłoszeń w czasie, o którym mówił rolnik.
Sąd podkreślił, że rolnicy wobec problemów z aplikacją IRZplus byli informowani o alternatywnych sposobach składania dokumentów do komputerowej bazy danych IRZ. Oprócz aplikacji rolnik miał możliwość składania wniosku przez formularz zamieszczony na stronie jak i w formie elektronicznej (e-PUAP lub – e-mail). W omawianej sprawie rolnik złożył wniosek o przyznanie pomocy przez ePUE.
Podsumowując sąd uznał, że rolnik nie dochował terminu zgłoszenia oznakowania urodzonych świń, ponieważ nastąpiło to dopiero 20 stycznia 2023 r.
