Co siać po rzepaku ozimym? Przede wszystkim zboża ozime. Rzepak uważany jest bowiem za jedną z najlepszych roślin przedplonowych dla zbóż.
Rzepak przerywa często długotrwałą monokulturę roślin zbożowych, w pewnym stopniu „lecząc” glebę i podstawowe zboża (zwłaszcza pszenicę i jęczmień) z patogenów chorób podsuszkowych, głównie podstawy źdźbła i korzeni.
Poza tym rzepak pozostawia na polu duże ilości resztek pożniwnych w postaci słomy, ścierni i korzeni, zwykle ponad 6 t/ha w przeliczeniu na ich suchą masę. Po ich mineralizacji, rośliny następcze korzystają ze znacznych ilości składników pokarmowych, szczególnie potasu, wapnia i azotu; z mikroelementów: z boru, manganu i molibdenu.
W sprzyjających warunkach, w wyniku humifikacji resztek pożniwnych, powstają związki próchniczne, które korzystnie oddziałuje na żyzność i urodzajność gleb w kolejnych 2-3 latach, co przekłada to się na zwyżkę plonów uprawianych roślin.
Rzepak po rzepaku
Po rzepaku uprawiane są głównie zboża ozime, jednak w szczególnych przypadkach rzepak może być uprawiany po sobie w dwuletniej monokulturze. Nie powinno to drastycznie obniżyć plonów, choć kolejny zasiew tej rośliny na tym polu, powinien nastąpić dopiero po 4 latach lub później.
Dawniej przy uprawie odmian populacyjnych, zostawiano niekiedy na następny rok samosiewy tej rośliny. Efekty były różne, choć w niektóre lata uzyskiwano ponad 2 t/ha nasion, co wówczas uważano za przyzwoity plon, a obecnie jako niski. Przy zbyt gęstych samosiewach przerzedzano je jesienią kultywatorem lub innym narzędziem.
Pszenica po samosiewach rzepaku
po wcześniejszym talerzowaniu gleby i ścieni lub wykonaniu podorywki, pozostawiane są niekiedy do połowy października, pod późniejszy zasiew pszenicy ozimej. Traktowane są wówczas jako bez kosztowy poplon ścierniskowy.
W takim przypadku przy widocznych objawach niedoboru N na roślinach rzepaku, można go zasilić pogłównie dawką 30-50 kg/ha N, by zwiększyć plony i jakość tworzonej biomasy. Ułatwi to także mineralizację i humifikację pozostawionej słomy i ścierni rzepaku, jak też (w późniejszym okresie) zielonej biomasy rzepaku.
Zasadniczą wadą tej możliwości uprawy pszenicy ozimej, jest duże (głębokie) przesuszenie gleby, co w latach lub okresach posusznych, utrudni przygotowanie pola i w miarę terminowy zasiew. Zakłócone (nierównomierne) mogą być też wschody siewek pszenicy. Należałoby wówczas poczekać na większy deszcz, co wiąże się w niektórych latach i rejonach z dużym ryzykiem.
Co uprawiać a czego nie po rzepaku
Wymieszany z glebą, a następnie przyorany późną jesienią, udany samosiew rzepakowy, a wcześniej resztki pożniwne, można potraktować w pewnym stopniu, jako substytut obornika. Powinien być dobrym przedplonem dla niektórych roślin okopowych, np. ziemniaków lub marchwi.
Samosiewy powinny być bezwzględnie niszczone przy częstej uprawie rzepaku na danym polu, np. co 3 lata. Poza tym przy uprawie innych roślin z rodziny kapustowatych (różne gatunki kapust, gorczyce, rzodkiew), także przy ich uprawie w międzyplonach.
Po rzepaku nie powinny być uprawiane buraki cukrowe i pastewne, słonecznik oraz bobowate grubo- i drobnonasienne. Główną przyczyną jest możliwość rozprzestrzeniania i porażenia tych roślin, a także rzepaku, przez patogeny niektórych chorób i szkodników.
Uprawa rzepaku – korzyści dla gleby i roślin
- głęboki system korzeniowy spulchnia i rozluźnia glebę, wpływając korzystnie na jej strukturę (stosunki powietrzno-wodne) oraz wydobywa z głębszych warstw wymyte oraz trudno dostępne składniki pokarmowe,
- przełamuje monokulturę zbożową, umożliwiając skuteczniejszą walkę z chorobami, szkodnikami i chwastami zbóż,
- duża masa resztek pożniwnych wprowadzanych do gleby, poprawia jej strukturę oraz zasobność w składniki pokarmowe i związki próchniczne,
- korzystnie wpływa na właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleb, w konsekwencji zwiększa plony kolejnych 2-3 roślin uprawianych na danym polu,
- w miarę wcześnie zebrany z pola, pozwala na prawidłowe przygotowanie stanowiska pod wcześniejsze siewy zbóż ozimych, zwłaszcza jęczmienia, żyta i pszenżyta.
