Glebę przesusza zwłaszcza słomiasty i późno przyorany obornik. Jednak na ogół korzyści przewyższają wady, dlatego pod kukurydzę, ziemniaki i niektóre warzywa, bywa stosowany w tym okresie. Wpływa korzystnie nie tylko na właściwości chemiczne, ale też fizyczne i biologiczne gleb.
Obornik systematycznie stosowany (co 3-5 lat) ułatwia uzyskiwanie wysokich i w miarę stabilnych w wieloleciu plonów. Oddziałuje bowiem korzystnie na żyzność gleb w dłuższym, nawet 3-letnim horyzoncie czasowym.
Rodzaje obornika, podział w zależności od
- pochodzenia: bydlęcy, świński, koński, owczy, kozi, drobiowy, mieszany;
- używanej ściółki: słomiasty, liściasty, trocinowy, torfowy, mieszany, itp.;
- stopnia przefermentowania (rozkładu): świeży (słomiasty) oraz średnio, dobrze lub bardzo dobrze rozłożony. Ten ostatni powinien być stosowany wiosną.
Skład i wartość nawozowa obornika jest zróżnicowana
Pochodzenie, sposób przechowywania oraz udział kału, moczu i ściółki w oborniku, decyduje o jego składzie i wartości nawozowej. W odchodach bydlęcych stosunek kału do moczu wynosi średnio 1:0,55; w świńskich 1:1,6; w końskich 1:0,4.
Kał zawiera stosunkowo mało K, zaś dużo P, podczas gdy mocz duże ilości K, zaś niewielkie P. Mocz nie jest w całości zatrzymywany przez ściółkę (z wyjątkiem obór głębokich). Stąd skład i wartość nawozowa obornika jest zróżnicowana i zależna od zawartości suchej masy, w tym udziału ściółki oraz sposobu przechowywania i żywienia zwierząt.
Na ogół obornik zawiera najwięcej K, nieco mniej N i Ca, średnie ilości P, zaś najmniej Mg i S. Najbardziej skoncentrowany jest pomiot ptasi, zwłaszcza kurzy (bardzo wysoka zawartość N, P i Mg), oraz kolejno – od ptaków wodnych (kaczek i gęsi), owczy, koński, świński i bydlęcy.
Przyjmuje się, że obornik mieszany, zawiera przeciętnie (w proc.): 0,5 azotu (N) i wapnia (CaO), 0,3 fosforu (P2O5), 0,7 potasu (K2O), 0,19 magnezu (MgO) i 0,08 siarki (S) oraz mikroelementy, najwięcej Mn, Fe i Zn.
Składniki pokarmowe z obornika są wykorzystywane w okresie do 3 lat
Stąd w dawce 20-35 t/ha wnosi się przeciętnie do gleby (w kg – po jego mineralizacji): 100-175 N i CaO, 60-105 P2O5, 140-245 K2O, 38-66 MgO i 16-28 kg/ha S. Te ilości powinny zaspokoić potrzeby pokarmowe większości roślin.
Jednak z obornika, podobnie jak z nawozów mineralnych, składniki nie są wykorzystywane w 100 proc. W pierwszym roku N przeciętnie w 30 proc. (z nawozów mineralnych i pomiotu ptasiego nawet w 70-90 proc.), zaś w kolejnych dwóch latach dodatkowo 20-30 proc.
Z kolei P i K są podobnie przyswajalne z obornika i nawozów mineralnych, z tym że z obornika w dłuższym okresie (2-3 lat), zwłaszcza P. Stąd przy niskiej zasobności gleby konieczne jest dodatkowe nawożenie mineralne.
Dawki obornika są zmienne
Obornik zaleca się pod rośliny o długim okresie wegetacji (okopowe, kukurydza, rzepak, niektóre warzywa) i większych wymaganiach pokarmowych. W mniejszych dawkach (do 25 t/ha), także pod podstawowe zboża, zwłaszcza na słabszych glebach i stanowiskach.
Przy jego wiosennym stosowaniu, powinien być dobrze rozłożony, a po wywiezieniu natychmiast przyorany, by zmniejszyć straty N w postaci ulatniającego się amoniaku. Najlepiej wywozić go w dnie chłodne, bezwietrzne, pochmurne, a nawet podczas niewielkich opadów deszczu lub śniegu.
Bydlęcy, świński i koński w dawce do 35 t, owczy do 30 t, podczas gdy ptasi do 10 t (od kur) lub 15 t/ha (od gęsi lub kaczek). Na glebach lżejszych zaleca się dawki mniejsze, ale częściej i głębiej stosowane (15-18 cm) niż na zwięźlejszych (10-13 cm).
Zawartość i ilość wnoszonych makroelementów w podanej dawce obornika
| Rodzaj obornika | Zawartość składników w proc. | Wnoszone składniki w kg/ha |
| N P2O5 K2O MgO | N P2O5 K2O MgO | |
|
bydlęcy świński koński owczy |
0,47 0,28 0,65 0,15 0,51 0,44 0,68 0,18 0,54 0,29 0,90 0,16 0,75 0,38 1,19 0,19 |
w dawce 30 t/ha
141 84 195 45 153 132 204 54 162 87 270 48 225 114 357 57 |
|
kurzy kaczy i gęsi |
1,6 1,5 0,8 0,7 0,7 1,0 0,7 0,3 |
kurzy – 10 t/ha, kaczy i gęsi – 15 t/ha
160 150 80 70 105 150 105 45 |
