Usprawnienie zadań związanych z gospodarowaniem Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa – to główny cel znowelizowanych przepisów ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw.
Chodzi o podpisaną przez prezydenta nowelizację ustawy z 13 lipca 2023 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz 1933).
Po zmianach, zależność z tytułu czynszu dzierżawnego za nieruchomości rolne wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, określonego w umowie jako równowartość pieniężna odpowiedniej ilości pszenicy, będzie ustalana na podstawie średniej krajowej ceny skupu pszenicy za jedenaście kwartałów poprzedzających termin płatności czynszu, a nie jak do tej pory na podstawie średniej krajowej ceny skupu pszenicy w półroczu roku kalendarzowego poprzedzającym termin płatności czynszu. Ma to na celu ograniczenie gwałtownego wahania wysokości czynszów.
Nowelizacja poszerza katalog nieruchomości wyłączonych spod działania podstawowej zasady gospodarowania nieruchomościami rolnymi zasobu, tj. że są one rozdysponowywane, w pierwszej kolejności, w drodze wydzierżawienia albo sprzedaży na powiększenie lub utworzenie gospodarstw rodzinnych.
Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (dalej: KOWR) będzie miał możliwość przekazywania, w drodze umowy, Lasom Państwowym gruntów z przeznaczeniem na lasy oraz rozszerzenie takiej możliwości o grunty przeznaczane na potrzeby gospodarki leśnej, na których nie jest możliwe prowadzenie racjonalnej gospodarki rolnej. Dotychczas grunty przekazywane były Lasom Państwowym w drodze decyzji administracyjnej wydawanej przez właściwego starostę, na wniosek KOWR.
KOWR będzie miał obowiązek ogłoszenia przez wykazu nieruchomości zasobu przeznaczonych do sprzedaży również w siedzibie właściwego oddziału terenowego KOWR.
Nowelizacja wprowadziła możliwość prowadzenia działalności rolniczej przez osoby fizyczne lub prawne prowadzące gospodarstwo rolne poprzez umożliwienie nabycia przez KOWR nieruchomości rolnej będącej ich własnością i spłaty przez KOWR w całości lub części ich zobowiązań powstałych w związku z wykonywaną działalnością rolniczą, a następnie umożliwienie zawarcia umowy dzierżawy nieruchomości, która weszła w skład zasobu, z jej dotychczasowym właścicielem – bez obowiązku przeprowadzania przetargu.
Według zmienionych przepisów jeżeli nabywana przez dzierżawcę, w drodze pierwszeństwa w nabyciu, nieruchomość rolna ma wejść w skład wspólności majątkowej małżeńskiej, wystarczające jest, że pierwszeństwo przysługuje jednemu z małżonków.
Osoby, które władały nieruchomościami zasobu bez tytułu prawnego, nie później niż 5 lat przed dniem ogłoszenia przetargu, będą mogły wziąć udział w przetargach organizowanych przez KOWR.
Omawiana nowelizacja przewiduje również zmiany w ustawie 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego. Ustawa ta nie będzie miała zastosowania w stosunku do nieruchomości rolnych, w których
powierzchnia użytków rolnych jest mniejsza niż 0,3 ha. Dotychczas ustawa wyłączała nieruchomości rolne o powierzchni do 0,3 ha bez względu na powierzchnię użytków rolnych.
Poszerzeniu uleganie katalog przypadków nabycia nieruchomości rolnych, które nie będą podlegały pod ustawę o kształtowaniu ustroju rolnego o nabycie na podstawie art. 6 ustawy z dnia 25 lutego 1989 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin oraz o zmianie ustawy o podatku rolnym (właścicielom budynków znajdujących się na działce gruntu, która wchodziła w skład gospodarstwa rolnego przekazanego Państwu na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1983 r., przysługuje nieodpłatnie na własność działka gruntu, na której te budynki zostały wzniesione).
Poszerzeniu ulegnie katalogu przypadków uprawniających do nabycia nieruchomości rolnych, bez potrzeby ubiegania się o uzyskanie zgody Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa o przypadki przekształcenia przedsiębiorcy bądź spółki cywilnej w spółkę handlową na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych.
KOWR będzie miał pierwszeństwo do wykonania prawa pierwokupu w przypadku zbiegu tego uprawnienia z prawem pierwokupu określonym w przepisach odrębnych.
Większość przepisów omawianej nowelizacji o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw weszła w życie po upływie 14 dni od jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
