Wprawdzie forma ozima jęczmienia wykazuje większe potencjał plonowania niż jara, ale w niektórych latach zawodzi (wymarza), zwłaszcza w północno-wschodnich rejonach kraju, co w wielu przypadkach jest przyczyną zaniechania jej uprawy. Jest to jednak obecnie mniej uzasadnione, bowiem zmieniły się warunki klimatyczne, poza tym dokonał znaczny postęp hodowlany.
Obecnie oferowane odmiany (50 w KR) wykazują często zimotrwałość na poziomie 5-6 st., dzięki czemu wytrzymują mrozy do -18 st. C bez okrywy śnieżnej, a więc na poziomie wielu odmian rzepaku i pszenicy.
Zanim zakupisz materiał siewny zapoznaj się listą zalecanych odmian
Przy wyborze odmiany należy też uwzględnić potencjał plonowania oraz odporność na choroby i wyleganie, w ostatnich 2-3 latach, zapoznając się z listą zalecanych odmian (LZO) na terenie swego rejonu.
Zaletą ozimej formy jęczmienia jest też fakt, iż oprócz wysokich plonów (w stacjach COBORU przekraczających niekiedy 10 t/ha), wykazuje spośród podstawowych zbóż, najmniejsze wymagania wodne.
Poza tym najwcześniej spośród zbóż schodzi z pola, dzięki czemu pozostawia bardzo dobre stanowisko dla rzepaku ozimego i szerokiej gamy poplonów ścierniskowych, w tym z udziałem roślin strączkowych.
Umożliwia to poprawę żyzności gleb oraz stwarza doskonałe stanowisko także dla roślin jarych, w tym kukurydzy. Spośród ponad 50 oferowanych w krajowym rejestrze odmian jęczmienia ozimego, dominują wielorzędowe, na ogół znacznie lepiej plonujące niż dwurzędowe.
Wymagania glebowe i stanowisko dla jęczmienia
Jęczmień ma nieco mniejsze wymagania glebowe od pszenicy, zaś większe od żyta i owsa. Można go polecać na gleby kompleksu pszennego dobrego oraz żytniego bardzo dobrego i dobrego, klas bonitacyjnych III i IV a i b.
Jęczmień jest jednak najbardziej wrażliwy spośród zbóż na kwaśny odczyn gleby (optymalne pH w zakresie 5,6-7, w zależności od zwięzłości gleby). Najlepszym stanowiskiem dla jego zasiewu jest rzepak lub wczesne ziemniaki, zebrane nie później, niż w pierwszej dekadzie września.
Często jednak jęczmień uprawiany jest po ozimych formach pszenicy lub pszenżyta, co wprawdzie nie jest najlepszym stanowiskiem, ale lepszym niż jego uprawa po sobie, bądź jęczmieniu jarym.
Nie przesadzaj jesienią z dawką azotu
Nawozy fosforowe i potasowe w dawce do 80 kg P2O5 i 150 kg/ha K2O (w zależności od zasobności gleby), dobrze byłoby umieścić na głębokości 8-15 cm, wysiewając je pod orkę siewną lub agregat uprawowy.
Na słabszych glebach i stanowiskach można też wysiać w wierzchnią warstwę gleby do 30 kg/ha N oraz magnez i siarkę, np. w postaci 100 kg kizerytu lub siarczanu magnezu.
Zbyt duże dawki azotu jesienią są niewskazane, gdyż grozi to nadmiernym rozkrzewieniem i wydelikaceniem roślin, bardziej wrażliwych wówczas na porażenie przez patogeny chorób grzybowych i wymarzanie.
Ważny jest termin wysiewu
Dawniej wysiew jęczmienia ozimego zalecany był w I dekadzie września. Obecnie w wyniku zmian klimatycznych, termin wysiewu należałoby przesunąć na drugą, bądź trzecią dekadę września (15-25 IX), w zależności od rejonu kraju i przebiegu pogody.
Zbyt wczesny wysiew, zwłaszcza w lepszych stanowiskach i korzystnym przebiegu pogody, powoduje szybkie wschody, silne krzewienie i wydelikacenie roślin, czego następstwem jest zwiększone porażenie przez choroby wirusowe, przenoszone przez mszyce i skoczki: żółtą karłowatość jęczmienia i karłowatość pszenicy oraz choroby grzybowe, głównie mączniak prawdziwy.
Nie przesadzaj z ilością wysiewu
Odnośnie ilości wysiewu, trzeba mieć na uwadze fakt, iż jest to gatunek silnie krzewiący się, zwłaszcza przy wczesnym wysiewie oraz w lepszych stanowiskach – dobrze zaopatrzonych w azot i wodę.
Dlatego przy wczesnym lub optymalnym terminie siewu (10-25 IX) i w miarę dobrych warunkach glebowych, wystarczy wysiać 250–300 kiełkujących ziaren na 1 m2, co odpowiada 125-135 kg/ha materiału siewnego, w zależności od masy 1000 ziaren.
Przy opóźnionym siewie (przełom września i października), normę wysiewu należy zwiększyć o 10-15 proc., a więc do 150 kg/ha. Przed wysiewem nasiona powinny być zaprawione, najlepiej zaprawą z dwiema substancjami czynnymi, o działaniu układowym i powierzchniowym.
