Pogłębiające się w niektórych rejonach kraju niedobory wody zagrażają nie tylko aktualnie wegetującym roślinom, jak: okopowe, kukurydza, użytki zielone, ale też niebawem terminowym zasiewom i wegetacji roślin ozimych oraz międzyplonom.
Generalnych recept na suszę, poza kosztownym nawadnianiem nie ma. Można jedynie łagodzić jej negatywne skutki, a więc ograniczać zbędne straty wody z gleby.
Uprawki pożniwne ograniczające straty wody
- Płytkie spulchnianie gleby w okresie posusznym, przerywające podsiąk kapilarny wody do strefy powierzchniowej, skąd szybko i bezproduktywnie wyparowuje.
- Istotne w ograniczaniu strat wody jest także wczesnowiosenne włókowanie i bronowanie roli po orce przedzimowej.
- W okresie pożniwnym natychmiastowe wykonanie podorywki, lub wcześniej (przy wysokiej ścierni i dużej ilości pociętej słomy) stalerzowanie wierzchniej warstwy gleby i resztek pożniwnych. Po tej czynności podorywka i bronowanie, na głębokość umożliwiającą ich dokładne przykrycie. Pług i bronę, można zastąpić odpowiednim wieloczynnościowym agregatem.
- W celu zniszczenia wyrastających chwastów i skorupy oraz ograniczenia strat wody, kolejne, a niekiedy 2-3 krotne bronowanie lub (gleba zbita po ulewnych deszczach) kultywatorowanie i bronowanie. Narzędzia te najlepiej łączyć, by nie jeździć bezproduktywnie po polu i ugniatać oraz rozpylać glebę.
- Przed wysiewem nasion spulchnij glebę jedynie na głębokość ich siewu, by je następnie umieścić na wilgotnym podłożu, ułatwiającym podsiąk wody do kiełkujących nasion. W przypadku wysadzanej rozsady glebę spulchnij nieco głębiej, by umożliwić jej prawidłowe wysadzenie i przyjęcie.
Inne zabiegi ograniczające straty wody i stymulujące wegetację roślin
- Staraj się utrzymać na wysokim poziomie zawartość substancji organicznej w glebie, która chłonie i zatrzymuje znacznie większe ilości wody (3-5 krotnie), niż mineralna frakcja gleby. W tym celu systematycznie stosuj nawozy naturalne i organiczne, w tym umiejętnie wykorzystuj resztki pożniwne.
- Utrzymuj w glebie optymalne pH (w zakresie 5,5-7,2), zależnie od zwięzłości gleby i wymagań roślin. Sprzyja to tworzeniu stabilnej gruzełkowatej struktury i korzystnie oddziałuje na stosunki powietrzno-wodne gleby.
- Utrzymuj w glebie co najmniej średnią zasobność w składniki pokarmowe, w tym potas, który optymalizuje gospodarkę wodną roślin. Ułatwia pobieranie i przepływ wody przez komórki korzenia i jej transport w wiązkach przewodzących. Rośliny wykazują wówczas niższy współczynnik transpiracji, zużywają mniej wody na produkcję jednostki suchej masy. Dłużej w ciągu dnia utrzymują turgor, co przejawia się większą aktywnością fotosyntezy i gromadzeniem materiałów zapasowych: białek, tłuszczy i cukrów.
- Nawozy PK wysiewaj głębiej (do 10 cm pod zboża oraz do 15-20 cm pod inne uprawy), pod orkę siewną, zimową, bądź agregat uprawowy. Umożliwi to ich lepsze wykorzystanie, z uwagi na korzystniejsze warunki wodne oraz lepszy rozrost korzeni, które w poszukiwaniu składników pokarmowych i wody rozrastają się i penetrują głębsze warstwy gleby.
- korzystnie na zaopatrzenie roślin w wodę, dzięki rozbudowie korzeni bocznych i przybyszowych, wpływa aplikowany w początkowym okresie wegetacji, amonowy octan cynku, zawarty w niektórych nawozach dolistnych.
- Celowe jest też stosowanie „hydrożeli”, które chłoną duże ilości wody, a następnie oddają ją roślinom w okresie jej niedoboru, przeciętnie w 5-letnim okresie od wniesienia do gleby.
- Staraj się by pola w twoim gospodarstwie były możliwie długo zajęte przez rośliny uprawne, w tym oziminy oraz międzyplony. Wpływa to korzystnie na tworzenie gruzełkowatej struktury i gospodarkę wodną gleb, zapobiega erozji oraz zapewnia rozwój pożądanej mikroflory i dżdżownic.
- Stabilną strukturę gruzełkowatą gleb łatwiej utrzymać ograniczając zabiegi uprawowe do niezbędnego minimum. Dotyczy to głównie głębokich orek oraz uprawek narzędziami aktywnymi, które rozpylają glebę i generują straty wody.
- Uprawki staraj się je wykonywać przy optymalnej wilgotności gleby, co zmniejsza także jej opór i wydatek energetyczny na glebach zwięzłych.
- W okresach z nadmiarem wody spulchnij głębszą warstwę gleby, np. kultywatorem, pielnikiem lub odpowiednim agregatem. Celem tych zabiegów jest rozluźnienie i napowietrzenie gleby, odparowanie nadmiaru wody i poprawa jej bilansu cieplnego.
