Profesor Stanisław Gawroński ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie otrzymał nagrodę Miltona Gordona podczas dorocznej konferencji Międzynarodowego Towarzystwa Fitotechnologii w Manhattan, Kansas, USA.
Nagroda, którą otrzymał w tym roku polski profesor, jest najwyższym międzynarodowym wyróżnieniem w obszarze fitotechnologii, przyznawanym jednej osobie w roku i w przypadku prof. Gawrońskiego stanowi uznanie za wyróżniające się badania naukowe, pracę dydaktyczną ze studentami oraz rozwój tej nowej dyscypliny. Wcześniej to samo wyróżnienie otrzymali również dr Rufus Chaney (USA), dr Jerry Schnoor (USA), prof. Larry Erickson (USA),prof. Alan Baker (UK), prof. Nelson Marmirioli (IT), prof. Jaco Vangronsveld (BE) oraz dr Michel Mench (FR).
Prof. Stanisław Gawroński jest absolwentem SGGW. Tutaj też kontynuował swoją karierę naukową. Jego zainteresowania naukowe cały czas dotyczyły i dotyczą roślin.
W pierwszych latach poświęcone były herbologii, a konkretnie odporności roślin na stosowane środki chemiczne do ich zwalczania. Mechanizm tego procesu, obecnie badany już na poziomie molekularnym, jest nadal intrygujący gdyż rośliny jako organizmy prowadzące osiadły tryb życia musiały, w trakcie ewolucji, wykształcić mechanizmy obronne aby przeżyć.
Podczas analizy wywołanych przez człowieka zagrożeń dla środowiska stwierdzono, że jedyną grupą organizmów wyższych, które są w stanie przetrwać na bardzo toksycznych stanowiskach, są rośliny. Jednym z bardziej interesujących wyników badań z tamtych lat było odkrycie, że te same mechanizmy, którymi rośliny degradują pestycydy, są wykorzystywane również do degradacji innych zanieczyszczeń, które pojawiają się w wyniku działalności człowieka, np. zanieczyszczenie gleb ropą naftową czy powietrza spalinami samochodowymi.
Prawie dwadzieścia lat temu w SGGW podjęto badania nad wykorzystaniem roślin do naprawy zdegradowanych stanowisk. W następnych kilku latach rozwój tych badań na świecie stworzył w ramach biotechnologii środowiskowej nową dyscyplinę naukową zwaną fitoremediacją, której nazwa wywodzi się od greckiego wyrazu phyto – roślina i wyrazu remedium – odtrutka, środek przeciwko złu. Fitoremediacja wykorzystuje rośliny do oczyszczenia gleby, wody i powietrza. W pierwszych latach badania prowadzone pod kierunkiem prof. Gawrońskiego dotyczyły gleb zanieczyszczonych, w tym szczególnie ołowiem i wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi (WWA).
Około 10 latach temu w ramach dalszych działań podjęto badania nad wykorzystaniem roślin do fitoremediacji powietrza na terenach zurbanizowanych. Usunięcie zanieczyszczeń z powietrza jest znacznie trudniejsze nie tylko dlatego, że się one łatwo przemieszczają, ale tak naprawdę to nie posiadamy narządzi aby ten proces prowadzić. Jedynym „narzędziem” jakim dysponujemy są rośliny stanowiące kluczowy element technologii fitoremediacji, w tym przypadku, powietrza i właśnie pionierskie badania zespołu kierowanego przez prof. Gawrońskiego z zakresu fitoremediacji powietrza stanowiły podstawę do odznaczenia tak wysoko cenioną wśród specjalistów nagrodą.
Renata Struzik, źródło: SGGW
