Gleby użytkowane rolniczo mogą ulegać zakwaszeniu w wyniku nawożenia mineralnego, a zwłaszcza stosowania nawozów azotowych amonowych oraz w mniejszym stopniu nawozów soli potasowych.
Aplikacja azotu w formie amonowej oraz w formie amidowej, która ulega w glebie hydrolizie do formy amonowej, prowadzi do zakwaszenia gleb użytkowanych rolniczo.
W glebie jon amonowy wchodząc do kompleksu sorpcyjnego wypiera z niego równoważne ilości jonów wodorowych, co wiąże się ze zwiększeniem ilości tych jonów w roztworze glebowym, a tym samym zwiększeniem kwasowości czynnej gleby. Poza tym pobieranie jonów amonowych przez rośliny prowadzi do oddawania do środowiska równoważnych ilości jonów wodorowych, w wyniku czego ulega ono zakwaszeniu. O stopniu zakwaszenia gleby przez nawozy azotowe informują nas tzw. równoważniki kwasowe.
Nawozy zakwaszające glebę
Z nawozów azotowych w największym stopniu zakwasza glebę (od najsilniej zakwaszających)
- siarczan amonu,
- kolejności mocznik,
- saletra amonowa i saletrzak.
Dla siarczanu amonu równoważnik kwasowy wynosi 110. Równoważnik ten wskazuje, że na zneutralizowanie zakwaszającego działania 100 kg siarczanu amonu potrzeba zastosować 110 kg węglanu wapnia. Dla mocznika równoważnik kwasowy wynosi 82, dla saletry amonowej – 61, z kolei dla saletrzaku – 30. Dlatego też na gruntach ornych przy ustalaniu dawek nawozów wapniowych należy uwzględniać zakwaszenie gleb wynikające ze stosowania nawozów azotowych tzw. fizjologicznie kwaśnych, a więc zakwaszających glebę.
Do zakwaszenia gleby przyczyniają się także nawozy potasowe. Wpływ soli potasowych na odczyn gleby wiąże się nie tyle z bezpośrednim zwiększaniem koncentracji jonów wodorowych w glebie, ile z wypieraniem jonów glinowych z kompleksu sorpcyjnego gleby do roztworu glebowego. Prowadzi to do uruchomienia kwasowości wymiennej gleby, jak również ujawnienia negatywnego oddziaływania jonów glinu, ponieważ powstający chlorek glinu ulega hydrolizie, a tworzący się mocny kwas solny prowadzi do zwiększenia zakwaszenia gleby oraz potęguje toksyczny wpływ glinu na rośliny.
