Rolnicy są zmuszeni stosować kwalifikowany materiał siewny. Jeśli część nasion uzyskanych ze zbioru wykorzystają w kolejnym siewie bez zgody hodowcy, muszą ponownie zapłacić. Jeśli nie zgłoszą “odstępstwa rolnego”, grożą im pozwy i grzywny – informuje Izba Rolnicza Województwa Łódzkiego
Znowelizowana w ubiegłym roku Ustawa o ochronie prawnej odmian roślin z 26 czerwca 2003 r. zezwala rolnikom na wykorzystanie części nasion uzyskanych ze zbioru w kolejnych latach jako materiału siewnego bez zgody hodowcy, ale nakazuje przekazać im 50 proc. opłaty licencyjnej. Wyjątek ten określany jest jako odstępstwo rolne.
Wykorzystywanie przez rolników części zbiorów do siewu w kolejnym roku spowodowane jest trudną sytuacją rynkową, pogorszoną dodatkowo przez wojnę na Ukrainie i “jej pośrednie następstwo, czyli wolny handel z Ukrainą i import zbóż na rynek Polski”. Odstępstwo rolne trzeba jednak zgłosić do Agencji Nasiennej.
Agencja Nasienna – organizacja zrzeszająca hodowców roślin – rozsyła do wybranych losowo rolników gotowe formularze, na których można zgłosić “odstępstwo rolne”, ale ponieważ Agencja nie ma prawa pytać pod sankcją karną o źródło pochodzenia i ilość zakupionego ziarna, rolnicy w przekonaniu, że nic im nie grozi, ignorują wezwania.
Agencja Nasienna ma natomiast prawo kontrolowania gospodarstw rolników: “zapis ustawy mówi, że rolnik musi udostępnić wszelkie dane na życzenie hodowcy lub upoważnionym przez niego podmiotom. Ustawa zobowiązuje też rolników do udostępnienia na cele kontroli “pomieszczeń i urządzeń przetwórczych lub magazynowych” (art. 23c)”. Budzi to oburzenie rolników i słuszny niepokój, ponieważ Agencja Nasienna nie jest instytucją publiczną, lecz prywatną.
“”Niezrozumiały jest fakt, że ustawodawca, tworząc tę ustawę, odważył się przekazać wąskiej grupie podmiotów prywatnych większe uprawnienia wobec rolników niż policja tego kraju.
Gdzie wolność i godność obywateli, a także swobodne władanie swoją własnością?” – cytuje IZWŁ opinię Izby Rolniczej w Opolu. Pytanie jest tym bardziej zasadne, że rolnicy mówią nawet o przypadkach wkraczania przez kontrolerów na pola bez zgody i wiedzy właścicieli gruntów.
Tymczasem rolnik ma obowiązek udzielić odpowiedzi, czy siane ziarno było kwalifikowane, czy też nie. Wspomniana ustawa za naruszenie wyłącznego prawa do odmiany roślin przewiduje kary grzywny, “ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”.
Rolnicy tego nie robią, w związku z czym tylko do połowy 2023 r. złożono przeciwko rolnikom 500 pozwów, a co miesiąc składane jest ok. 100 nowych.
Izba Rolnicza Województwa Łódzkiego postuluje, aby “zarówno przekazywanie danych o uprawach, jak i ustalanie opłat licencyjnych odbywało się pod kontrolą państwa polskiego. Inaczej, jak słusznie zauważył Prezes OIR może dojść do sytuacji, że gdy hodowcy lub reprezentujące ich firmy zdobędą kontrolę nad rynkiem handlu nasionami, zaczną dyktować warunki. A wówczas, przy biernej postawie władz, mogą łatwo podnosić opłaty licencyjne, które obecnie sami ustalają. Oddawanie w prywatne ręce uprawnień policyjnych jest nadużyciem”.
Samorządowcy postulują również, aby w związku z trudną sytuacją rolników, zawiesić pobieranie opłat licencyjnych przez Agencję Nasienną na okres 3 lat.
Pytanie tylko, czy to się opłaci. Materiał kwalifikowany jest zdecydowanie lepszy od niekwalifikowanego, a hodowcy żyją tylko z opłat za ten materiał. Szklarnie, profesjonalny sprzęt itp. to koszty, które hodowcy muszą ponieść. Poza tym opłaty – zdaniem Agencji Nasiennej – są naprawdę bardzo niskie.
W każdym razie Izba Rolnicza Województwa Łódzkiego przedłożyła swoje postulaty do Krajowej Rady Izb Rolniczych z prośbą o interwencję. Całość listu można przeczytać tutaj .
