Przedłożenie dokumentu homologacji pojazdu jest obowiązkowe w sytuacji gdy pojazd nie był wcześniej zarejestrowany na terytorium Polski. Kwestie dotyczące homologacji pojazdów rolniczych w sposób precyzyjny określa na poziomie unijnym rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 167/2013 z 5 lutego 2013 r. w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów rolniczych i leśnych – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie.
W sprawie rozpoznanej przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w wyroku z 9 listopada 2023 r., sygn. akt II SA/Sz 731/23 starosta po rozpoznaniu wniosku spółki z o.o. zarejestrował pochodzący z Białorusi ciągnik.
Od tej decyzji sprzeciw do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie złożył prokurator. Wniósł o stwierdzenie nieważności decyzji. Zarzucił starości wydanie decyzji z rażącym naruszeniem art. 72 ust. 1 pkt 3 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r., poz. 1047, z późn. zm.). Według prokuratora naruszenie prawa polegało na wydaniu decyzji bez zgromadzenia wszystkich niezbędnych dokumentów, w tym braku świadectwa zgodności WE albo świadectwa zgodności wraz z oświadczeniem zawierającym dane i informacje o pojeździe niezbędne do rejestracji i ewidencji pojazdu, dopuszczenia jednostkowego pojazdu, decyzji o uznaniu dopuszczenia jednostkowego pojazdu albo świadectwa dopuszczenia indywidualnego WE pojazdu.
W ocenie prokuratora, dokument taki był wymagany, ponieważ ciągnik był rejestrowany po raz pierwszy na terenie państwa członkowskiego UE, a został sprowadzony z terenu państwa niebędącego członkiem Unii. Prokurator powołał się na regulacje prawne dotyczące warunków wprowadzenia pojazdu do obrotu, w tym wymogi podlegania procedurze homologacji zawarte w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 167/2013 z dnia 5 lutego 2013 r. w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów rolniczych i leśnych (Dz.U. UE. L.2013.60.1 z dnia 2 marca 2013 r., dalej: rozporządzenie nr 167/2013).
W ocenie spółki ciągnik był po raz pierwszy zarejestrowany na Białorusi, co oznaczało, że nie musiała dołączać dokumentów homologacji. W jej ocenie ważniejsze są badania techniczne pojazdu, dopuszczające ciągnik do ruchu.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Koszalinie stwierdziło brak przesłanek do stwierdzenia nieważności decyzji starosty.
SKO stwierdziło, że ciągnik nie jest pojazdem nowym w rozumieniu art. 2 pkt 62 Prawa o ruchu drogowym, ponieważ wcześniej był wcześniej zarejestrowany na Białorusi. SKO podkreśliło, że Prawo o ruchu drogowym nie zawiera definicji „rejestracji”, ani „dopuszczenia”, do których to pojęć odnoszą się przepisy wskazanego wyżej rozporządzenia nr 167/2013.
Sprawa na skutek skargi prokuratora trafiła na wokandę Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie.
Sąd uchylił decyzję samorządowego kolegium odwoławczego. W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że zgodnie z art. 71 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym dokumentem stwierdzającym dopuszczenie do ruchu pojazdu samochodowego, ciągnika rolniczego, pojazdu wolnobieżnego wchodzącego w skład kolejki turystycznej, motoroweru lub przyczepy jest dowód rejestracyjny albo pozwolenie czasowe. Zgodnie z art. 72 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym rejestracji dokonuje się na podstawie:
1) dowodu własności pojazdu lub dokumentu potwierdzającego powierzenie pojazdu,
2) karty pojazdu, jeżeli była wydana;
3) świadectwa zgodności WE albo świadectwa zgodności wraz z oświadczeniem zawierającym dane i informacje o pojeździe niezbędne do rejestracji i ewidencji pojazdu, dopuszczenia jednostkowego pojazdu, decyzji o uznaniu dopuszczenia jednostkowego pojazdu albo świadectwa dopuszczenia indywidualnego WE pojazdu – jeżeli są wymagane;
4) zaświadczenia o pozytywnym wyniku badania technicznego pojazdu, jeżeli jest wymagane albo dowodu rejestracyjnego pojazdu lub innego dokumentu wydanego przez właściwy organ państwa członkowskiego, potwierdzającego wykonanie oraz termin ważności badania technicznego;
5) dowodu rejestracyjnego, jeżeli pojazd był zarejestrowany;
6) dowodu odprawy celnej przywozowej, jeżeli pojazd został sprowadzony z terytorium państwa niebędącego państwem członkowskim Unii Europejskiej i jest rejestrowany po raz pierwszy;
6a) dokumentu potwierdzającego zapłatę akcyzy na terytorium kraju albo dokumentu potwierdzającego brak obowiązku zapłaty akcyzy na terytorium kraju albo zaświadczenia stwierdzającego zwolnienie od akcyzy, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, jeżeli samochód osobowy lub pojazd rodzaju „samochodowy inny”, podrodzaj „czterokołowiec” (kategoria homologacyjna L7e) lub podrodzaj „czterokołowiec lekki” (kategoria homologacyjna L6e) został sprowadzony z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej i jest rejestrowany po raz pierwszy.
W myśl art. 72 ust. 2a Prawa o ruchu drogowym w przypadku pojazdu sprowadzanego z terytorium państwa niebędącego państwem członkowskim zamiast dowodu rejestracyjnego, dopuszcza się przedstawienie innego dokumentu stwierdzającego rejestrację pojazdu, wydanego przez organ właściwy do rejestracji pojazdów w tym państwie. Sposób postępowania w przypadku utraty dowodu rejestracyjnego pojazdu zarejestrowanego za granicą określa art. 72 ust. 5 Prawa o ruchu drogowym.
Katalog dokumentów rejestracyjnych jest zamknięty.
Przedłożenie dokumentu homologacji pojazdu jest obowiązkowe w sytuacji gdy pojazd nie był wcześniej zarejestrowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z art. 72 ust. 1 pkt 1 Prawa o ruchu drogowym.
Kwestia regulacji prawnych dotyczących homologacji pojazdów rolniczych jest w sposób precyzyjny określona na poziomie unijnym w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 167/2013 z dnia 5 lutego 2013 r. w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów rolniczych i leśnych. Jest to akt prawny stosowany w sposób bezpośredni we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej. Wskazane wyżej rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. i jest obowiązujące na terenie UE.
Jest to akt prawny, który powinien zastosować starosta.
Według art. 3 pkt 37 rozporządzenia nr 167/2013 „nowy pojazd” to pojazd, który nigdy wcześniej nie był rejestrowany ani dopuszczony. „Wprowadzenie do obrotu” oznacza udostępnienie pojazdu po raz pierwszy w Unii Europejskiej (art. 3 pkt 39). W rozumieniu art. 3 pkt 41 rozporządzenia nr 167/2013 „importerem” jest każda osoba fizyczna lub prawna mająca siedzibę w Unii Europejskiej, która wprowadza do obrotu pojazd, pochodzący z państwa trzeciego, czyli jak w omawianej sprawie z Białorusi (państwa nie będącego członkiem UE). Rozporządzenie określa między innymi obowiązki w zakresie homologacji pojazdów rolniczych ciążące nie tylko na producentach, lecz również na importerach.
Warto dodać, że 14 kwietnia 2023 r. Sejm uchwalił ustawę o systemach homologacji pojazdów oraz ich wyposażania (Dz. U. nr 919), którą stosuje się również do pojazdów rolniczych (w tym ciągników) i leśnych określonych we wskazanym wyżej rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 167/2013 z 5 lutego 2013 r. w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów rolniczych i leśnych (Dz.U. UE. L.2013.60.1 z dnia 2 marca 2013 r.).
