Optymalizacja wykorzystania azotu, rola międzyplonów w płodozmianach, hodowla i adaptacja odmian do warunków uprawy, wybór właściwej odmiany. To tematy, które poruszano podczas tegorocznych, zimowych konferencji Rapool Polska „Innowacje w rzepaku – nowe horyzonty wiedzy”.
Optymalizacja wykorzystania azotu w uprawie rzepaku
Azot jest głównym czynnikiem plonotwórczym. Składnik ten musi być dostarczony roślinom we właściwym momencie i nie możemy spóźnić się z azotem.
– Powinniśmy możliwie najwcześniej podać azot, po to by zdążył się przemieścić w głębsze warstwy gleby. Oczekiwany deszcze, które nadejdą wczesną wiosną będą pracowały na przemieszczenie składnika, bowiem z rozpuszczalnością granuli w tym roku nie będziemy mieć problemu. Dlatego gdy prawo zezwala na szybsza stosowania azotu, można wjechać w pole, nie odkładajmy nawożenia azotem – podkreślał prof. Witold Szczepaniak z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
Efektywne nawożenie azotem zależy od dobrego pobierania i przetworzenia składnika. Zatem ważna jest zwartość azotu w glebie, szybkość jego uwalniania z zasobów organicznych, czyli przekształcania azotu organicznego w azot mineralny (forma pobierana przez rośliny). Stąd powinniśmy badać zawartość azotu mineralnego w glebie i najlepiej na różnych głębokościach. Istotna jest także dawka wiosennego nawożenia i forma azotu. Wiosną w pierwszej dawce podajmy azot azotanowy, ale musi on być obudowany innymi składnikami. Przede wszystkim potasem i magnezem, które są jego nośnikami. Pamiętajmy także, że rzepak pobiera większość azotu do początku kwitnienia.
– Azot będzie efektywny tylko wtedy, kiedy zadbamy o jego pobieranie z gleby i przetwarzanie go w roślinie – mówił prof. Witold Szczepaniak.
Na pobieranie azotu składnika z gleby wpływają: wilgotność gleby, ilość i rozkład opadów, odczyn gleby, toksyczność glinu, dostępność wapnia, gęstość objętościowa gleby warstwy ornej i podornej, odżywienie roślin fosforem, magnezem, potasem, wapniem, ale też mikroelementami, które odpowiadają m.in. za prawidłowe działanie hormonów roślinnych. Ważne jest, aby składniki pokarmowe były dostępne dla roślin na co wpływ ma odczyn gleby, czy antagonizm/ synergizm między składnikami.
Co z odpornością na choroby i szkodniki
Rapool proponuje odmiany z tolerancją na kiłę kapusty. Bazują one na tzw. odporności „Mendlowskiej”, która nadal działa nawet na polach zarażonych kiłą. Pojawiły się też odmiany z nową odpornością.
– Hodowla Rapool wprowadziła też do rzepaku nową odporność Clubroot Resistance Enhanced 1 (CRE1NEW) i wyhodowała oraz udostępniła producentom odmianę Create z odpornością CRE1 – mówiła Gesa Dreses z RAPOOL Ring GmbH.
Przypomnijmy, że zarodniki pierwotniaka wywołującego kiłę kapusty mogą przetrwać w glebie co najmniej 20 lat, zatem sięganie po odmiany kiłooporne staje się nieodzowne.
W przypadku tolerancji na szkodniki bazować musimy przede wszystkim na technologii uprawy, tzn. manewrach wokół terminu siewu (w Spytkówkach Rapool prowadzi wieloletnie doświadczenia z rzepakiem z różnych terminów siewu i trzema poziomami wiosennego nawożenia azotem), uprawie z roślinami towarzyszącymi.
– Wczesny siew w połączeniu z innymi technikami, jak nawożenie, rośliny towarzyszące oraz stosowanie odpowiednich insektycydów są najbardziej efektywną kombinacją w celu zminimalizowania problemu ze szkodnikami rzepaku – wskazywała Gesa Dreses.
Co nowego od Rapool
Bernstein F1 to tegoroczna nowość. Jest to nowa odmiana mieszańcowa, która posiada pełen pakiet odporności na choroby grzybowe i wirusowe. Ma odporność na suchą zgniliznę kapustnych – gen RLM7 oraz gen TuYV zabezpieczający ją przed wirusem żółtaczki rzepy. Odmiana ta adaptuje się do różnych warunków glebowych. Charakteryzuje się bardzo dobrym wigorem początkowym, dynamicznie buduje biomasę w okresie jesiennym. Wyróżnia ją bardzo wysoka zimotrwałość. Bardzo dobrze plonuje zarówno na stanowiskach słabszych, jak i dobrych oraz bardzo dobrych. Potwierdzają to doświadczenia rejestrowe COBORU.
– Nowa genetyka odmian rzepaku daje wiele możliwości. Jest obecnie dostosowana do tego, że niektóre odmiany można wysiewać lub zbierać w opóźnionych terminach, jeżeli nie ma sprzyjających warunków do ich wykonania w optymalnym terminie. Nowe odmiany zawierają szereg cech prozdrowotnych, które pozwalają na budowanie wysokiego plonu nawet w stresowych warunkach. takich jak np. nowe odporności na Phomę oraz na kiłę kapusty (CRE1) – mówił Artur Kozera z Rapool Polska.
Rynek rzepaku – tendencje, wyzwania i perspektywy
Podczas tegorocznych spotkań mowa była nie tylko o aspektach uprawy tego gatunku, ale i także o rynku rzepaku.
– Powierzchnia uprawy rzepaku zmniejszyła się na całym świecie i obecnie wynosi 39,1 mln ha. W Europie (Unia Europejska + Wielka Brytania) powierzchnia zasiewów rzepaku to ok. 6,53 mln ha, z tego w Polsce areał uprawy rzepaku to około 970 tys. ha. W 2023 roku rzepak w Polsce rzepak uprawiano na powierzchni ponad 1 mln hektarów, a średni plon uzyskano na poziomie 3,25 t z ha. W tym sezonie tylko około 700 tys. ha zostało obsianych kwalifikowanym materiałem nasiennym. Takie działania będą miały wpływ na obniżenie plonów rzepaku w 2024 roku – mówił Andrzej Duszejko, prezes Rapool Polska.
Światowa produkcja rzepaku jest obecnie na poziomie około 75 mln ton, z tego w Europie około 20 mln ton. Główni producenci rzepaku w Europie to Francja, Niemcy i na trzecim miejscu Polska.
– w związku ze zmniejszeniem zapotrzebowania na biopaliwa oczekuje się, że wykorzystanie olejów roślinnych może spaść wraz z oczekiwanym dalszym odchodzeniem od oleju palmowego na korzyść oleju rzepakowego. Ogólnie rzecz biorąc, olej rzepakowy posiada nadal duży potencjał popytowy, także w przyszłości – podsumował Andrzej Duszejko.
