Komisja Europejska opublikowała zmiany w normach GAEC 6, GAEC 7 i GAEC 8. Wprowadzony będzie nowy ekoschemat: Grunty wyłączone z produkcji. Warunki dotyczące płatności dla małych gospodarstw będą podobne jak w 2023 r.
15 marca 2024 r. Komisja Europejska opublikowała projekt rozporządzenia zmieniającego zmieniającego rozporządzenie (UE) 2021/2115 i (UE) 2021/2116 w odniesieniu do norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska, schematów na rzecz klimatu, środowiska i dobrostanu zwierząt, zmian w planach strategicznych WPR, przeglądu planów strategicznych WPR oraz zwolnień z kontroli i kar. Przewidziane w nim zmiany dotyczą między innymi:
- uproszczeń w normie dotyczącej obowiązku utrzymania okrywy glebowej (GAEC 6). Państwo członkowskie będzie miało swobodę w decydowaniu, w jakim okresie roku ustanowić obowiązek utrzymania okrywy glebowej. Zmiana ma obowiązywać od 1 stycznia 2024 r.
- uproszczeń w normie dotyczącej zmianowania (GAEC 7). Państwo członkowskie może zdecydować o dodaniu dywersyfikacji upraw jako alternatywy do zmianowania. Zmiana ma obowiązywać od 1 stycznia 2024 r.
- zniesienia obowiązku ugorowania 4% gruntów ornych (GAEC 8). W zamian państwo członkowskie ma obowiązek ustanowienia odpowiedniego ekoschematu, czyli dobrowolnej i płatnej interwencji dla rolników.
- zwolnienia gospodarstw do 10 ha z kontroli i sankcji za niespełnianie warunkowości.
- państwa członkowskie UE będą mogły ustanowić szczególne zwolnienia jak np. uprawy, czy tymczasowe odstępstwa takie jak terminy i okresy określone w tych normach, w przypadku warunków pogodowych dla rolników.
Głosowanie na posiedzeniu Rady UE nad wskazanymi wyżej zmianami odbyło się 26 marca br. Głosowanie na posiedzeniu Parlamentu Europejskiego odbędzie się 22 kwietnia br. Publikacja rozporządzeń nastąpi na początku maja br. Wdrożenie zmian do przepisów krajowych możliwe jest przed ich zatwierdzeniem przez Komisję Europejską, ale dopiero po ogłoszeniu omawianej zmiany rozporządzenia.
Zmiany w normie GAEC 6
W przypadku upraw wcześnie zbieranych z pola, tj.: zbóż, rzepaku i rzepiku wprowadzony zostanie obowiązek utrzymania okrywy glebowej w okresie od zbioru plonu głównego do dnia 15 października i dopuszczenie w tym okresie wykonania zabiegów agrotechnicznych umożliwiających wysiew roślin ozimych lub międzyplonów.
W przypadku pozostałych upraw termin utrzymania okrywy glebowej obowiązuje od 1 listopada do 15 lutego następnego roku. Nastąpi wyłączenie upraw późno zbieranych z pola, tj. roślin okopowych, kukurydzy na ziarno, warzyw, roślin zielarskich, po których nie ma możliwości zastosowania działań ochronnych gleby, a także upraw pod osłonami. Będą uznawane za spełniające wymogi normy grunty, na których jest prowadzona produkcja zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego.
Zmiany w normie GAEC 7
Rolnicy będą mieli wybór między zmianowaniem a dywersyfikacją. W przypadku wyboru zmianowania upraw na 40% GO w gospodarstwie takiej samej uprawy nie będzie mogła być utrzymana rok do roku na tej samej działce.
Usunięty zostanie wymóg, aby na wszystkich gruntach w gospodarstwie, taka sama uprawa w plonie głównym była prowadzona nie dłużej niż 3 lata. Wskazane wyżej zasady odnośnie zmianowania nie będą obowiązywać w przypadku uprawy kukurydzy nasiennej.
W przypadku wyboru dywersyfikacji upraw dla gospodarstw o powierzchni:
- od 10 do 30 ha wystarczające będzie posiadanie 2 upraw, z tym że największa uprawa nie będzie mogła stanowić więcej niż 75%.
- powyżej 30 ha wystarczające będzie posiadanie 3 upraw, z tym że największa uprawa nie będzie mogła stanowić więcej niż 75%, a dwie uprawy główne więcej niż 95%.
Zmiany w normie GAEC 8
Nastąpi zniesienie od 2024 r. obowiązku przeznaczenia co najmniej 4% powierzchni gruntów ornych na obszary lub obiekty nieprodukcyjne oraz wdrożenie ekoschematu, dotyczącego wyłączenia gruntów ornych z produkcji – płatnego i dobrowolnego dla rolników.
W zakresie Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone PROW 2014-2020 oraz płatności ekologicznych PROW 2014-2020 i PS 2023-2027 zostaną utrzymane dotychczasowe zasady w zakresie ugorowania, tj. możliwość ugorowania na powierzchni do 4% GO. Do takich gruntów ugorowanych będzie przyznawana płatność, ale nie będzie przysługiwała płatność w ramach nowego ekoschematu dotyczącego ugorowania.
Wprowadzenie nowego ekoschematu: Grunty wyłączone z produkcji
Wprowadzony zostanie nowy ekoschemat: Grunty wyłączone z produkcji. Płatność będzie przyznawana za wyłączenie gruntów ornych z produkcji – do powierzchni nie większej niż 4% powierzchni gruntów ornych w gospodarstwie.
Na gruntach wyłączonych z produkcji będzie obowiązywał zakaz prowadzenia produkcji rolnej (w tym zakaz wypasu i koszenia) w terminie od dnia 1 stycznia do dnia 31 lipca oraz zakaz stosowania środków ochrony roślin. Płatność zostanie wdrożona na lata 2024-2027. Wsparcie obejmie powierzchnię około 217 tys. gruntów ornych. Stawka płatności wyniesie około 563 zł/ha, tj. ok. 126,52 EUR/ha.
Płatności dla małych gospodarstw na podobnych zasadach jak w 2023 r.
Płatności dla małych gospodarstwa będą realizowane w latach 2024-2027. Warunki będą podobne jak w 2023 r. (dla gospodarstw do 5 ha UR, stawka 225 EUR/ha).
Szacuje się, że z płatności skorzysta rocznie około 50% rolników posiadających gospodarstwa do 5 ha, tj. około 310 tys. gospodarstw.
Zasady składania wniosków
W 2024 r. podobnie, jak w 2023 r.:
- należy złożyć wniosek w podstawowym terminie (na obecnie obowiązujących zasadach),
- z dniem wejścia w życie zmienionych przepisów ustawy o PS WPR możliwe będzie zawnioskowanie o płatność dla małych gospodarstw, ewentualnie o ekoschemat: Grunty wyłączone z produkcji,
- jeżeli rolnik nie spełni warunków do Płatności do małych gospodarstw, rozpatrzony będzie wniosek podstawowy o przyznanie płatności bezpośrednich,
- termin na wnioskowanie o nowe instrumenty będzie wydłużony.
Od 2025 r. rolnik będzie mógł zawnioskować w podstawowym terminie, poprzez zaznaczenie właściwego „okienka” we wniosku. W przypadku niezatwierdzenia przez Komisję Europejską zmian planu, wniosek o przyznanie płatności do małych gospodarstw pozostanie bez rozpoznania i rozpatrywany będzie wniosek podstawowy o przyznanie płatności bezpośrednich.
