Potoczna nazwa alternarioza ziemniaka określa zespół chorób grzybowych: suchą plamistość liści i brunatną plamistość liści wywoływaną przez dwa gatunki grzybów z rodzaju Alternaria: Alternaria solani i Alternaria alternata.
Rosnące w ostatnich latach znaczenie alternariozy związane jest z:
- wczesnym terminem występowania objawów na roślinach ziemniaka (faza kwitnienia i tuberyzacji bulw),
- wzrostem wielkości strat w plonie,
- zmianami w klimacie, który staje się bardziej sprzyjający rozwojowi choroby (łagodne zimy, ciepłe i wilgotne lata)
- powszechnym wprowadzaniem do uprawy odmian podatnych na alternariozę.
Szkodliwość choroby związana jest z częściowym lub całkowitym zniszczeniem powierzchni asymilacyjnej, którego skutkiem jest obniżenie plonu bulw pod krzakiem. W ostatnich latach pierwsze objawy choroby obserwowano na plantacjach najczęściej po 50 do 70 dniach od daty sadzenia. Okres ten przypadał w zależności od regionu kraju od początku czerwca do połowy lipca.
Występowaniu alternariozy sprzyjają okresy suszy przerywane krótkotrwałymi opadami, biologia sprawców (przenoszenie zarodników z wiatrem) oraz każdy czynnik, który wpływa na osłabienie roślin (niska zawartość substancji organicznej, niedobór azotu, fizjologiczne starzenie się roślin ziemniaka, osłabienie roślin przez inne patogeny np. wirusy, rizoktonioza).
Ograniczanie szkodliwego działania sprawców choroby oparte jest na kompleksowym działaniu z wykorzystaniem zabiegów profilaktycznych mających na celu stworzenie korzystnych warunków do rozwoju roślin w okresie wegetacji i stosowaniu ochrony chemicznej. Spośród zabiegów profilaktycznych największe znaczenie mają: stosowanie zdrowego, kwalifikowanego materiału sadzeniakowego, nawożenie azotem i fosforem dostosowane do potrzeb uprawianej odmiany i kierunku uprawy oraz lekko podwyższone potasem (potas zwiększa odporność rośliny), stosowanie uzupełniającego nawożenia dolistnego uwzględniającego interwencyjne dostarczenie brakujących mikroelementów, zwłaszcza cynku, termin sadzenia dostosowany do rejonu kraju, uwzględniający lokalne warunki glebowo-klimatyczne, unikanie do uprawy gleb lekkich a jeśli już uprawiamy to odmiany o podwyższonej odporności, zbiór bulw po osiągnięciu dojrzałości i właściwe ich przygotowanie do przechowywania, po zbiorze zniszczenie resztek pożniwnych oraz 3-4-letnia przerwa w uprawie ziemniaków na tym samym polu.
Ochrona chemiczna jest ze względu na jednoczesne występowanie na roślinie obu sprawców choroby trudna i wymaga od producenta znajomości podstawowych objawów choroby oraz właściwego doboru środków ochrony roślin. Środki zarejestrowane do zwalczania alternariozy przedstawione są w tabeli. Oprócz odpowiedniego wyboru fungicydów o skuteczności wykonanego zabiegu nalistnego decydować będzie termin jego zastosowania. Najodpowiedniejszym terminem zastosowania zabiegu ochronnego jest wystąpienie pierwszych objawów na dolnych, najstarszych liściach roślin ziemniaka (fot. 1). Według licznych doświadczeń gwałtowny rozwój choroby wystąpi około 7 dni później jest więc czas na skuteczne wykonanie zabiegu.
Tabela
Środki ochrony roślin zarejestrowane do zwalczania alternariozy ziemniaka
Substancja aktywna | Nazwa handlowa | Częstotliwość zabiegu [dni] | Karencja [dni] | |
Działanie powierzchniowe | ||||
Fluazynam | Altima 500 SC;Jetlan 500 SC; Nando 500 SC; Stefes Fluazinam 500 SC; Banjo 500 SC; Zignal 500 SC | 7-10 | 7 | |
Folpet | Folpan 80 WG | 7 | 23 | |
Mankozeb | Dithane NeoTec 75 WG | 7-10 | 7 | |
Penncozeb 80 WP; Vondozeb 75 WG | 14 | |||
Mankozeb + ametoktradyna | Zampro 56 WG | 5-10 | 7 | |
Mankozeb + famoksat | CLIP SuperKontakt 69 WG | 7-14 | 14 | |
Metiram | Polyram 70 WG | 7-10 | 14 | |
Propineb | Antracol 70 WG | 14 | 14 | |
Działanie powierzchniowo-wgłębne | ||||
Cymoksanil + famoksat | Agria FamoCymo 50 WG; Tanos 50 WG; Tewa 50 WG; Twist 50 WG; Navaho 50 WG | 7-14 | 11 | |
Mankozeb + dimetomorf | Acrobat MZ 69 WG; Quantum MZ 69 WG; Delphin 69 WG | 7-10 | 7 | |
Działanie układowo-wgłębne | ||||
Azoksystrobina | Amistar 250 SC; Arastar 250 SC; Ascom 250 SC; Atol 250 SC; Atos 250 SC; Mirador 250 SC; Strobi 250 SC; Sammisto 250 SC | 10-14 | 7 | |
Fluazynam + dimetomorf | Banjo Forte 400 SC | 7-10 | 7 | |
Dimetomorf + piraklostrobina | Cabrio DUO 112 EC | 7-10 | 7 | |
Propamokarb-HCl + fenamidon | Pyton Consento 450 SC | 7-14 | 7 | |
Działanie układowo-powierzchniowe | ||||
Mankozeb + benalaksyl-M | Fantic M WP | 7-10 | 14 | |
Mankozeb + benalaksyl | Galben M 73 WP | 10 | 14 | |
Mankozeb + metalaksyl | Armetil M 72 WP; Ekonom 72 WP; Ekonom MM 72 WP; Konkret Mega 72 WP; Rywal 72 WP | 10-14 | 14 | |
Mankozeb + metalaksyl-M | Crocodil MZ 67,8 WG; Ridomil Gold MZ Pepite 67,8 WG | 10-14 | 7 | |
Działanie układowo-wgłębno-powierzchniowe | ||||
Mandipropamid + difenokonazol | Carial star 500 SC | 7-14 | 3 |