…i życia. O jej znaczeniu niby nie trzeba przypominać, a jednak… okazuje się, że społeczeństwo nie do końca zdaje sobie sprawę, jak ogromna jest jej rola w naszym codziennym życiu. Dlatego też 2015 rok został ustanowiony Międzynarodowym Rokiem Gleb, a 5. grudnia co roku obchodzony jest Światowy Dzień Gleby.
Krótka historia. Dosłownie – krótka.
5. grudnia to Światowy Dzień Gleby. „Matka ziemia” dopiero w 2002 roku doczekała się swojego święta. Zostało ono ustanowione przez Międzynarodową Unię Towarzystw Gleboznawczych, a po 10 latach (w 2012 r.) jego organizację przejęło Globalne Partnerstwo dla Gleb i Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Żywności i Rolnictwa FAO. I nie ma się co dziwić, że świętem gleby zainteresowała się FAO, w końcu to właśnie ziemia jest kluczową składową środowiska naturalnego, która warunkuje przetrwanie i dobrobyt populacji ludzkiej na świecie.
W czerwcu 2013 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ ustanowiło oficjalnie 5. grudnia jako Światowy Dzień Gleby. Wtedy też 2015 rok został uznany Międzynarodowym Rokiem Gleb.
Zdrowa gleba – zdrowa żywność
Gleba bardzo długo musiała czekać na swoje święto. A przecież to właśnie ona ma kluczowe znaczenie zarówno w produkcji rolniczej, jak i ograniczeniu spadku bioróżnorodności, oczyszczaniu środowiska i krążeniu materii w całym ekosystemie. A przy tym warto pamiętać, że stanowi ona nieodnawialne zasoby naszej planety. Doprowadzając więc do jej degradacji można na trwałe wyłączyć ją z użytkowania. Z resztą, jak podkreślają zarówno naukowcy, jak i praktycy – zdrowa ziemia to zdrowa żywność.
Gleba to biologicznie czynna powierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej. Jest to jednocześnie środowisko rozwoju systemu korzeniowego roślin, w tym oczywiście też tych uprawnych. Gleba może mieć głębokość od kilku centymetrów do kilku metrów, ale najważniejsza dla nas jest jej warstwa górna, czyli próchnicza – to właśnie tych 10−30 cm warunkuje istnienie roślin.
W ziemi żyje również wiele mikroorganizmów, które ją wzbogacają, rozkładając wszelkie odpady organiczne (np. resztki roślin), chronią również systemy korzeniowe roślin przed różnymi patogenami.
Święto Ziemi
Aby uświadomić społeczeństwu znaczenie gleby w codziennym życiu, obchody Światowego Dnia Ziemi organizowane są w ponad 50 krajach, w tym również w Polsce.
W tym roku święto ziemi było uroczyście obchodzone 4. grudnia w głównej siedzibie FAO w Rzymie oraz w oddziałach regionalnych pod hasłem „Gleba solidną podstawą życia”.
Poszczególne kraje, instytucje, organizacje, czy prywatne przedsiębiorstwa również obchodzą Dzień Gleby. Nawet jeśli nie dla wyższych wartości i przyszłych pokoleń, to przynajmniej dla swojego budżetu – w końcu gleba to też źródło przychodu.
Ciekawostki
Dlaczego akurat 5. grudnia wyznaczono na to międzynarodowe święto? Król Tajlandii Bhumibola Adulyadeja przez dwa lata przewodząc Globalnemu Partnerstwu dla Gleb starał się, aby ustanowić oficjalnie międzynarodowy dzień gleby. Oczywiście, z sukcesem. W uznaniu dla jego zasług w zakresie poznania i ochrony gleb i rozwoju rolnictwa, na święto ziemi wybrano datę jego urodzin.
Według naukowców, jeśli w dalszym ciągu będziemy w tym tempie zużywać zasoby naturalne ziemi, to już wkrótce będziemy „ekologicznymi bankrutami”. W piśmie naukowym Proceedings of the National Academy of Sciences opublikowano informacje, według których już w 1961 roku ludzkość spożytkowała 70% rocznego naturalnego potencjału produkcyjnego ziemi, w 1999 roku było to 120%, a obecnie – 125%. Mowa tu o wykorzystywaniu zasobów naturalnych w rybołówstwie, rolnictwie, górnictwie i spalaniu paliw kopalnych. Tak szybkie pogorszenie sytuacji, to efekt coraz większej powierzchni wyniszczonej gleby, która nie nadaje się pod uprawę.
Gleba skażona metalami ciężkimi staje się niebezpieczna i nie może być wykorzystywana pod uprawy. Aby ją oczyścić, współcześnie coraz częściej stosowana jest metoda fitorekultywacji gleby – wykorzystanie roślin wchłaniających z gleby metale ciężkie. Badania nad nią prowadził polski naukowiec – profesor Stanisław Gawroński ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Za swoje dokonania w tej dziedzinie w tym roku otrzymał on prestiżową nagrodę Miltona Gordona podczas dorocznej konferencji Międzynarodowego Towarzystwa Fitotechnologii w USA.
