Rolnicy wiedzą, że burak jest raczej trudny w uprawie, nie wybacza błędów, wymaga precyzji i dobrze przemyślanych działań. Za chwilę zacznie się sezon na okrywanie buraków. Listopad i początek grudnia to czas, w którym zbierane są buraki z przeznaczeniem na ich dłuższe przechowywanie. Podpowiadamy, jak przygotować je do tego procesu.
Buraki to szalenie ważne płody rolne, a głównym celem ich uprawy jest produkcja cukru na cele konsumpcyjne. Ponadto buraki są bardzo wydajną rośliną w produkcji biogazu i bioetanolu. Podczas przerobu surowca w cukrowni powstają produkty uboczne w postaci wysłodków jako wysokoenergetycznej paszy czy melasy jako surowca dla przemysłu spożywczego i paszowego. Z kolei pozostawione na polu liście stanowią cenne źródło składników pokarmowych. Plantacje buraka cukrowego pochłaniają duże ilości CO2, a tym samym wyróżniają się najwyższą produkcją tlenu w porównaniu do innych roślin, co nie jest bez znaczenia dla środowiska.
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na podstawie wniosków o dopłaty bezpośrednie złożonych przez rolników w 2022 roku oszacowała powierzchnię uprawy buraków cukrowych w Polsce na ok. 220 tysięcy ha.
Czym powinny się charakteryzować buraki przeznaczone do przechowywania w pryzmie?
Najważniejsze cechy buraków cukrowych przeznaczonych do przechowywania w pryźmie to wysoka jakość i zdrowotność (nie mogą być uszkodzone ani przemrożone, czyli ważny jest zbiór w odpowiednim terminie), powinny być suche, wolne od zanieczyszczeń oraz prawidłowo ogłowione i pozbawione liści. Wówczas w pryźmie zachodzi swobodna wymiana powietrza, temperatura wewnątrz nie wzrasta, a tym samym ryzyko infekcji grzybiczej i pleśni jest zminimalizowane.
Na jakiej zasadzie działa pryzma? Jak zapobiec stratom cukru?
Ograniczenie strat masy i jakości zgromadzonych w pryzmach buraków do minimum to priorytet ich przechowywania. Aby było to możliwe powinno się je okryć tuż po zbiorze.
Pryzmy nie należy przykrywać, w sytuacji gdy temperatura przekracza 10 st. C. Należy jednak sięgnąć po okrycie, kiedy występuje niebezpieczeństwo nadejścia mrozów oraz intensywnych ulew.
O to jaką agrowłókninę najlepiej wybrać zapytaliśmy specjalistów. Pani Anna Koziara, przedstawiciel firmy Geocover, która jest liderem na rynku Polskim, wschodnim i UE w produkcji agrotkanin, agrowłóknin ściółkujących i okrywowych oraz płacht na słomę doradza, aby zastosować agrowłókninę lub włókninę igłowaną o wysokiej gramaturze 110 g/m2. Gwarantuje ona długą żywotność produktu i skuteczną ochronę przechowywanych w pryzmie plonów – doświadczenia mówią o zabezpieczeniu przed stratami cukru w ilości ok. 400 g/tonę/dobę.
W przeciwieństwie do folii agrowłóknina nie dopuszcza do przegrzania wewnątrz pryzmy, jednocześnie chroniąc przed zmarznięciem. Przepuszczalność agrowłókniny pozwala na odparowanie wody z powierzchni okrywy, dzięki czemu korzenie pozostają suche, a przechowywane plony nie gniją i nie pleśnieją. Ochronne właściwości agrowłókniny oraz silna dawka stabilizatora UV pozwala na profesjonalne zabezpieczenie pryzmy przed czynnikami atmosferycznymi. Dolne partie pryzmy mogą być narażone na spadki temperatur, dlatego spód okrywamy dodatkowo słomą.
Bardzo dobrym wyborem jest też włóknina igłowana na pryzmy o gramaturze 110 g/m2, która zapewnia najwyższą ochronę pryzm buraczanych. Wysoka gramatura gwarantuje długą żywotność produktu i najlepszą ochronę przechowywanych w pryzmie plonów. Nie dopuszcza do przegrzania wewnątrz pryzmy, jednocześnie chroniąc przed zmarznięciem. Włóknina chroni przed przemoczeniem korzeni, dzięki czemu pozostają one suche – nie gniją i nie pleśnieją. Ochronne właściwości włókniny pozwalają na profesjonalne zabezpieczenie pryzmy przed czynnikami atmosferycznymi. Doskonale sprawdza się ona nadto przy przechowywaniu innych warzyw polowych – marchwi czy cebuli.
Miejsce przeznaczone pod pryzmę
Prace nad przygotowaniem pola do przechowywania buraków cukrowych należy rozpocząć od wyboru odpowiedniego miejsca pod pryzmę. Przede wszystkim powinno ono mieć wyrównane i wolne od kolein podłoże, co zapewni później łatwy załadunek i nie narazi tym samym farmerów na niepotrzebne straty. Pryzma nie powinna znajdować się na obniżonym terenie, gdyż grozi to podmoknięciem podłoża oraz samej pryzmy. Ważne, aby umiejscowiona ona została równolegle do znajdującej się w pobliżu utwardzonej drogi i powinna znajdować się z dala od słupów czy drzew.
Odległość od drogi ma znaczenie
Żeby zapewnić bezproblemowy załadunek przy samobieżnej doczyszczarko-ładowarce należy zachować odstęp 1-2 metry od drogi. Różnica wysokości jaka będzie między drogą a polem nie powinna wynosić więcej niż 2 metry. Koleiny, które powstaną wokół pryzmy należy dobrze wyrównać. Tylko takie przygotowanie miejsca pod składowanie buraków cukrowych ograniczy lub nawet wyeliminuje całkowicie ewentualne straty. Jej wymiary powinny być dostosowane do możliwość technicznych doczyszczarko – ładowarki, a w przypadku mechanicznego okrywania buraków ułożona w sposób pozwalający na przejazd ciągnika i nie przekraczać 3 m (wys.) oraz 9 m (szer.). Pojazdy na które ładowane są buraki, powinny mieć zapewniony dojazd na utwardzonej drodze.
Kształt i formowanie pryzmy
Po znalezieniu odpowiedniego miejsca można przystąpić do formowania pryzmy. Tutaj również należy zastosować się do kilku ważnych wskazówek. Ważne jest wyznaczenie jak najmniejszej wysokości, z jakiej będą spadać buraki. Wszystko po to, aby ograniczyć liczbę połamanych i okaleczonych buraków. Natomiast sama pryzma powinna mieć wysokość kształtującą się na poziomie około 2 metrów. W przypadku wystąpienia ryzyka związanego z silnymi mrozami doradza się formowanie możliwie szerokiej i wysokiej pryzmy. Powierzchnia pryzmy powinna być względnie równa i płaska. Tymczasem przenośnik, za pomocą którego buraki cukrowe spadać będą na pryzmę powinien zostać umieszczony możliwie jak najniżej pryzmy, żeby uniknąć nadmiernej ilości uszkodzeń.
Katarzyna Owczarek
