Susze już na stałe wpisały się w klimatyczną mapę Polski, a deficyt wody dotyka praktycznie wszystkich gruntów ornych w kraju. Opady atmosferyczne są coraz bardziej nieregularne i na większości obszaru Polski mają często charakter nawalny, niszczący strukturę gleby i niezapewniający jej długotrwałego zaopatrzenia w wilgoć. Dlatego tak ważne jest rozsądne gospodarowanie wodą zawartą w glebie i wykorzystywanie technik pozwalających na ograniczenie jej strat oraz zwiększenie efektywności jej pobierania przez rośliny.
Próchnica glebowa – klucz do utrzymania wody w glebie
Próchnica glebowa to naturalny magazyn wody w glebie. Spadek zawartości próchnicy o 1% powoduje zmniejszenie pojemności wodnej gleby nawet o 30%. Szczególnie duże znaczenie ma próchnica na glebach lekkich, piaszczystych, ponieważ składające się na nią związki humusowe nie tylko zwiększają zdolność gleby do magazynowania wody, ale także ograniczają erozję gleby na skutek silnego wiatru czy ulewnych opadów.
Najlepszym źródłem próchnicy glebowej są nawozy organiczne, takie jak obornik czy kompost. Źródłem materii organicznej w glebie są także przyorywana słoma lub inne resztki pożniwne, a także liczne międzyplony. Jednak by świeże lub suche resztki roślinne mogły ulec mineralizacji, konieczne jest utrzymanie odpowiedniego odczynu gleby. Wygodnym sposobem aplikacji materii organicznej są także granulowane nawozy organiczne, zarówno obornik, jak i granulaty oparte na hydrolizatach roślinnych lub zwierzęcych. Wygodne do stosowania są też rozpuszczalne w wodzie kwasy humusowe, które można zaaplikować w formie oprysku doglebowego na polach lub w dużych rozcieńczeniach przez instalację nawodnieniową w sadach, jagodnikach lub gruntowych uprawach pod osłonami.
Inne sposoby ograniczania strat wody z gleby
Do ochrony gleby przez stratami wody można wykorzystywać różnego rodzaju ściółki ograniczające parowanie. Powszechnie używa się do tego celu różnego rodzaju folie i włókniny, a także ściółki organiczne: korę, zrębki drewniane, rozdrobnione resztki roślinne. Materiały te ograniczają parowanie wody z gleby, a ponadto chronią ją przed erozją. Ściółki organiczne ponadto powoli wzbogacają glebę w materię organiczną, choć jednocześnie powodują często zakwaszenie gleby oraz, co najważniejsze w czasie suszy, ograniczają wsiąkanie wody opadowej czy aplikowanej różnego rodzaju zraszaczami. W takich przypadkach do ściółkowania niektórych upraw, zwłaszcza sadowniczych czy winnic, lepiej jest użyć jakiegoś nieporowatego kruszywa, np. grubego żwiru, małych otoczaków czy grysu kamiennego. Materiały te ograniczają parowanie oraz rozwój chwastów, a wszelka woda opadowa spływa po nich bezpośrednio do gleby.
Rzadko stosowanym w Polsce sposobem na poprawę magazynowania wody w glebie są specjalne rolnicze hydrożele, które mogą zatrzymać około 300-400 razy więcej wody, niż same ważą. Charakteryzują się one optymalną do celów uprawowych wytrzymałością mechaniczną i trwałością, a w glebie pozostają przez około 5 lat, po czym należy je ponownie uzupełnić.
Agrotechnika
Ochronę gleby przed utratą wody trzeba wesprzeć odpowiednią agrotechniką. To przede wszystkim agregatowanie zabiegów uprawowych, minimalizujące ubijanie gleby, oraz uproszczenia w uprawie gleby, takie jak uprawa bezorkowa lub pasowa (strip-till). Uproszczenia w sposobie uprawy gleb sprzyjają też rozwojowi glebowych grzybów mykoryzowych, wspomagających rośliny w pobieraniu wody z niedostępnych dla korzeni roślin części gleby. Przy zwiększaniu efektywności upraw obecnie kluczowym czynnikiem jest dobór odpowiednich odmian roślin uprawnych oraz zmiana nawyków uprawowych. Zamiast odmian jarych warto częściej stosować odmiany ozime, które lepiej wykorzystują wodę zgromadzoną w czasie zimy. Dobrze w takich warunkach sprawdza się np. ozimy rzepak, pszenica czy jęczmień hybrydowy. W przypadku roślin jednorocznych, np. kukurydzy, warto sięgać po odmiany o krótszym okresie wegetacji czy mniejszych potrzebach wodnych. W uprawach polowych należy stosować obniżone normy wysiewu nasion, dzięki czemu siewki nie będą konkurowały między sobą o wodę i składniki mineralne.
Stosując te sposoby, można w znaczy sposób zwiększyć efektywność wykorzystania wody przez rośliny uprawne i zwiększyć ich odporność na skutki suszy.
Materiał sponsorowany.
