Fosfor i potas powinny być wnoszone w całości jesienią, na głębokość 8-15 cm, pod orkę siewną lub agregat, w dawkach zależnych od zasobności gleby i prognozowanych plonów. Niedobory fosforu i potasu w trakcie wegetacji roślin można złagodzić stosując te składniki dolistnie.
Ich powierzchowne stosowanie (przed wysiewem nasion) nie jest zalecane, głównie ze względu na gorszą przyswajalność, zwłaszcza fosforu. Dotyczy to zwłaszcza zwięźlejszych gleb.
Na glebach lekkich, zwłaszcza przy stosowaniu większych dawek PK, część potasu (30-40 proc.), można wysiać pogłównie – późną jesienią, a zwłaszcza wczesną wiosna, wówczas łącznie z pierwszą dawką N.
Fosfor jest niezbędny w dwóch okresach wegetacji zbóż i rzepaku
Niedobór fosforu wynika nie tylko z powodu niskiej zasobności gleby w ten składnik, ale też ograniczonej przyswajalności, np. w wyniku skrajnych wartości pH (optymalne w zakresie 5,6-6,8) oraz niskiej temperatury (poniżej 12°C).
Wyróżniamy dwa okresy krytyczne, związane z zapotrzebowaniem roślin w fosfor. Pierwszy przypada na początek wegetacji, gdy rośliny tworzą system korzeniowy.
Dostęp przyswajalnego fosforu stymuluje wówczas jego rozwój, co umożliwia lepsze zaopatrzenie w wodę i składniki pokarmowe. Drugi rozpoczyna się z chwilą tworzenia organów generatywnych: kłosów i ziarna zbóż oraz łuszczyn i nasion rzepaku.
Objawy niedoboru fosforu
Typowym symptomem niedoboru P są fioletowo-różowe przebarwienia dolnej części łodyg i liści, liście zbóż są mniejsze, wąskie, wydłużone, osadzone pod ostrym kątem (strzeliste). Rośliny są niewyrośnięte, słabo wiążą owoce i nasiona.
Należy podkreślić, iż fosfor gromadzi się głównie w organach generatywnych roślin, a więc ziarniakach zbóż lub nasionach rzepaku. Podczas ich zbioru wywożony jest więc w dużych ilościach z pola.
Niedobór potasu zakłóca gospodarkę wodną roślin i osłabia zimotrwałość
Z kolei potas w większych ilościach gromadzony jest w organach wegetatywnych roślin, a więc słomie i liściach zbóż i rzepaku. W tej postaci pozostaje często na polu, zaś po ich mineralizacji wraca do powtórnego obiegu.
Potas obok azotu pobierany jest przez rośliny w największych ilościach. Szacuje się iż jego niedobór jest drugim po kwaśnym odczynie gleby, czynnikiem pokarmowym ograniczającym wysokość i jakość plonów.
Typowe objawy niedoboru potasu
- żółknące, a następnie brązowiejące i wykruszające się części blaszki liściowej, poczynając od wierzchołka i brzegów starszych liści,
- gorsze krzewienie zbóż i słabiej rozwinięte rośliny dwuliścienne, w tym rzepak,
- gorsza zimotrwałość ozimin oraz większa podatność jarych na wiosenne przymrozki.
Dobre zaopatrzenie roślin w potas ułatwia pobieranie i przepływ wody przez komórki korzenia i jej transport w wiązkach przewodzących. Rośliny wykazują wówczas niższy współczynnik transpiracji, czyli zużywają mniej wody na wyprodukowanie jednostki suchej masy.
Niedobory fosforu i potasu uzupełnij przez liście
Należy podkreślić, iż przy niedoborze potasu, (także fosforu i magnezu) rośliny nie gromadzą dostatecznej ilości cukrów i są w większym stopniu podatne na wymarzanie.
Objawy niedoboru obydwu składników na roślinach, w pierwszej kolejności pojawiają się na starszych liściach, ale stopniowo (przy większym deficycie) przechodzą na młodsze.
W takim przypadku zasadne może być dokarmianie dolistne nawozami, z podwyższoną zawartością tych składników, zwykle ponad 50 proc P2O5 i 35 proc. K2O. Do sporządzanego roztworu można też dodać siarczan magnezu, a niekiedy także mocznik (bez inhibitora ureazy – Pulrea) i niektóre mikroelementy.
Wprawdzie poprzez dokarmianie dolistne nie można zaspokoić potrzeb pokarmowych roślin w makroelementy (w tym fosfor i potas), ale możliwe jest złagodzenie ich niedoboru, zwłaszcza w fosfor, pobierany przez rośliny w znacznie mniejszych dawkach niż potas.
