Zastanawiasz się, czy konopie to gatunek warty uwagi? Odpowiadamy na to pytanie w webinarze pod takim właśnie tytułem. Jest on adresowany przede wszystkim do praktyków, osób chcących zająć się uprawą konopi przemysłowych.
W webinarze wzięło udział grono eksperckie: mec. Paweł Sawicki będący ekspertem prawa karnego gospodarczego; Mikołaj Szymański, specjalista rynku konopi; dr Jakub Frankowski z Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich i Patryk Czech, przedstawiciel gospodarstwa rolnego wyspecjalizowanego w uprawie konopi. Eksperci uwzględnili przede wszystkim praktykę rolniczą i omówili najważniejsze dla producentów tematy. Dla wygody słuchaczy cały webinar podzielony został na 5 niezależnych części, które można odsłuchać na naszym kanale YouTube.
Aspekty prawne uprawy konopi w Polsce
Temat dotyczący aspektów prawnych uprawy konopi w naszym kraju przedstawił mec. Paweł Sawicki z kancelarii prawnej. Uprawę konopi regulują przepisy o ustawie o narkomanii i każdy rolnik powinien mieć zezwolenia na ich uprawę.
Prelegent wyjaśniał, że warunkiem prowadzenia działalności w zakresie uprawy konopi włóknistych lub skupu konopi włóknistych od producenta jest uzyskanie wpisu do rejestru producentów konopi włóknistych oraz podmiotów prowadzących działalność w zakresie skupu konopi włóknistych. Rejestr prowadzi właściwy dyrektor oddziału terenowego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (dyrektor oddziału KOWR).
Producent musi spełnić kilka obowiązków
Chcąc zająć się uprawą konopi nie możemy być wcześniej karani za:
– nielegalną uprawę maku, konopi lub krzewu koki,
– zabór w celu przywłaszczenia środków odurzających, substancji psychotropowych, nowych substancji psychoaktywnych, mleczka makowego lub słomy makowej.
Jeśli takie zarzuty na nas ciążą, wówczas nie można podjąć się uprawy.
Musimy też stosować materiał siewny konopi włóknistych kategorii elitarny albo kwalifikowany w rozumieniu przepisów o nasiennictwie.
Należy także zawrzeć umowę na dostarczanie konopi włóknistych z podmiotem prowadzącym działalność w zakresie skupu konopi włóknistych, wpisanym do rejestru konopi włóknistych. Natomiast nie ma takiego obowiązku, jeśli uprawa prowadzona jest na potrzeby własne, albo na potrzeby nasiennictwa, naukowo-badawcze lub w celu hodowli odmian konopi włóknistych.
Uprawiając konopie podlegamy kontroli zgodności danych w rejestrze (każdy producent musi być zarejestrowany), która może być przeprowadzana nie częściej niż co 3 lata. Mecenas wyjaśniał, kiedy może być powiadamiana policja i za jakie przewinienia mogą być na nas nałożone kary. Przykładowo za uniemożliwienie przeprowadzenia kontroli uprawy konopi włóknistych jest to 10 tys. zł, a za utrudnianie kontroli, czy podanie fałszywych lub niepełnych informacji przy wpisie do rejestru zapłacimy 2 tys. zł kary. Także wszelkie zmiany dotyczące uprawy muszą być aktualizowane w rejestrze. Za brak wniosku o zmianę lub wniosek złożony z przekroczeniem terminu, brak informacji o zakończeniu lub zawieszeniu działalności zapłacimy karę 1 tys. zł.
Rynek oleju konopnego
Rynek oleju konopnego oraz aktualne możliwości i opłacalność produkcji omówił Mikołaj Szymański, specjalista rynku konopi. Zmiany regulacyjne, prawne, potencjał tej rośliny sprawiają, że coraz więcej krajów uprawia konopie. W obszarze rynku konopi przemysłowych w ostatnich 3 latach nastąpił wzrost wartości o ok. 3,5 miliarda USD (11 proc.) Największymi eksporterami są: Paragwaj, Chiny, Kanada. Natomiast w kontekście importu wartym podkreślenia jest fakt, że najwięksi importerzy unijni są w niedalekim sąsiedztwie naszego kraju. Należą do nich Niemcy czy Hiszpania. Jest to czynnik, który powinniśmy brać pod uwagę przy planowaniu rodzimej gospodarki. W Europie liderem wielokierunkowej produkcji konopi bezsprzecznie jest Francja. Produkcja w pozostałych krajach, w tym w Polsce, jest na zbliżonym poziomie i od nas zależy, czy wykorzystamy tę szansę i wysuniemy się spośród nich na prowadzenie.
Dotychczas dużym zainteresowaniem, także w Polsce, cieszyła się produkcja wiech ukierunkowana na CBD, co było wynikiem wysokich cen za kilogram olejku – 6-7 tys. EUR. Wpływ na to miało zainteresowanie konsumentów produktami na bazie kannabinoidyów, na co globalnie szybko odpowiedzieli producenci. W efekcie wysoka podaż produktów sprawiła, że nastąpiła konsolidacja rynku, a ceny spadły z początkowych 7 tys. do 500 EUR/kg.
Konopie należy postrzegać nie tylko pod kątem CBD. Największy producent, Francja, stawia na paździerz, włókno i ziarno, z czego najwyższą wartość ekonomiczną ma ziarno i to jest kierunek, którym i my powinniśmy podążać.
Przetwórstwo
Informacje o przetwórstwie przedstawił Patryk Czech, przedstawiciel gospodarstwa rolnego wyspecjalizowanego w uprawie konopi, który podkreślał, że chcąc zająć się uprawą konopi najpierw powinniśmy określić jej cel.
Dotychczas dużym zainteresowaniem cieszyła się uprawa wiech, z których pozyskiwane są kannabinoidy znajdujące później zastosowanie w suplementach diet czy kosmetykach. Przy czym poziom CBD w polskich uprawach to średnio 1-3 proc., czyli mniej niż uzyskują np. Hiszpanie. Dla tego kierunku brakuje rynków zbytu (przy dużych areałach uprawy). Natomiast w przypadku wiech perspektywa rysuje się dla pasz i roślina może być w tym kontekście wykorzystana w małoobszarowych uprawach.
W tym gatunku warto zwrócić uwagę na słomę i jej przetwórstwo. Obserwujemy szybko rosnące zapotrzebowanie na słomę konopi oraz mnogość produktów końcowych, jakie możemy z niej pozyskać. W przypadku słomy wciąż problem stanowi niedostatek maszyn dla średnich areałów.
Zdecydowanie głównym celem rolniczym jest ziarno i produkty z niego uzyskiwane. Konopie plonują na poziomie 700-1200 kg/ha ziarna w zależności od odmiany. Ziarno to cenne źródło białka i zdrowych tłuszczy. Można je m.in. zjadać w całości lub produkować bogaty w kwasy omega 3 i omega 6 olej, który stosowany jest w przemyśle spożywczym oraz jako kosmetyk. Włókno konopne wykorzystuje się m.in. w przemyśle tekstylnym, do produkcji lin i rdzeni lin stalowych. Paździerz wykorzystuje się w budownictwie, a całą biomasę do produkcji papieru. Biomasa lignocelulozowa jest z kolei cennym surowcem do produkcji biopaliwa. Zatem konopie można wykorzystać w całości.
Uprawa i agrotechnika konopi
Na co musimy zwrócić uwagę w agrotechnice uprawy konopi wskazywał dr Jakub Frankowski z Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu. Dla tego gatunku dobre są gleby kompleksu pszennego (klasa bonitacyjna: I – IV a) o pH gleby 7,0-7,6 i poziomie wód gruntowych poniżej 80 cm. Możemy je uprawiać po różnych gatunkach. Konopie nie są wrażliwe na przedplon.
Konopie pozytywnie reagują na wysokie dawki nawozów mineralnych. Pamiętajmy, że cel uprawy determinuje agrotechnikę, w tym m.in. nawożenie (uprawa na nasiona – N:P:K= 1: 0,8 :1; uprawa na słomę tj. włókno, paździerze – N:P:K= 1: 0,7 :1,5). Niedobór fosforu, potasu i wapnia powoduje wyraźny spadek plonu nasion i łamanie się roślin. Z kolei zbyt duża ilość azotu powoduje wydłużenie okresu wegetacji, wybujałość roślin i podatność na wyleganie lub łamanie się łodyg.
Siew konopi powinien następować w okresie, który odpowiada końcowi siewu zbóż jarych. Gatunek ten nie jest wrażliwy na przymrozki. Nasiona wysiewamy na głębokość ok. 3 cm. W zależności od tego, jaki wybierzemy kierunek produkcji, różna będzie gęstość siewu i rozstawa rzędów:
- 10-15 kg/ha, rozstaw rzędów 50-60 cm – plantacje nasienne,
- 25-30 kg/ha, rozstaw rzędów 15-20 cm – plantacje na ziarno,
- 60-70 kg/ha, rozstaw rzędów ok. 10 cm – na cele włókiennicze,
- 40-50 kg/ha, rozstaw rzędów ok. 10 cm – na cele techniczne.
Prelegent przybliżył szczegółowo technologię uprawy konopi na przykładzie odmiany Henola. Podkreślił, że rolnicy mogą liczyć m.in. na wsparcie Polskiego Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich z Poznania, który stworzył Program Konopny. Jest to forma wsparcia i kontraktacji zbioru plonów. Rolnicy chcący wejść w nowy kierunek upraw mogą liczyć na bezpośrednie płatności dostępne w różnych wariantach. Kontraktacja upraw z Instytutem daje gwarancję na sprzedaż uzyskanych plonów.
Doświadczenia i potrzeby plantatorów konopi
Doświadczenia, potrzeby i problemy plantatorów konopi omówił Patryk Czech, na co dzień zajmujący się uprawą tego gatunku. Wskazywał, że niskie ceny skupu zbóż na rynkach rolnych, brak przewidywalności ceny innych upraw oraz w zestawieniu z tym stabilność cenowa na rynku konopi sprawia, że tym bardziej powinniśmy skłonić się do ich uprawy. Ponadto jeśli np. nie uda się uprawa kukurydzy czy grochu, to jeszcze w czerwcu z powodzeniem wysiać można konopie. To roślina, która ma duże przyrosty, buduje głęboki palowy system korzeniowy, dzięki czemu pobiera składniki odżywcze oraz wodę z głębszych warstw gleby i poradzi sobie nawet w warunkach doskwierającej suszy. Procedura uzyskania zezwolenia do produkcji jest łatwa, mamy dużą dostępność materiału siewnego, dopłatę ARiMR 134 zł /ha i coraz większą dostępność sprzętu do ich uprawy.
Patryk Czech omówił technologię uprawy i jej koszty. W kalkulacji zestawionej z pszenicą wskazywał, że cena za zboże w ostatnich latach nie jest satysfakcjonująca. Mieliśmy i mamy duże wahania cen oraz brak stabilnej prognozy ceny skupu dla zbóż. Cena skupu za ziarno konopi utrzymuje się w przedziale 4300 – 6000 zł/t (przy dużych ilościach), ponadto dla tego gatunku niskie są koszty transportu.
Chcąc przystąpić do uprawy konopi, dobrze jest skupić się na produkcji na ziarno. Jeśli jego jakość będzie wysoka, możemy je sprzedać na cele spożywcze (należy uwzględnić jego dosuszenie). Ziarno niższej jakości z powiedzeniem przeznaczymy na paszę i bez większych problemów znajdziemy odbiorców, ponieważ rynek paszowy jest coraz bardziej chłonny.
Prelegent wyjaśnił, że aby nauczyć się uprawy i przetwarzania konopi wystarczą nam 1-2 sezony z tą rośliną. Przy rozpoczęciu przygody z uprawą konopi pewnym problemem może być nadmiar informacji o produktach końcowych, dlatego należy skupić się na wybranym kierunku produkcji. Adekwatnie do niego aktualizować swoją wiedzę oraz poszukiwać maszyn, co na początku może nas zniechęcić. Jednak biorąc pod uwagę perspektywę dla tego gatunku, wręcz chłonność rynku, śmiało można powiedzieć, że konopie to gatunek waty uwagi i uprawy.
Webinar odbył się 8 kwietnia 2024 roku i został zorganizowany przez Krajowe Zrzeszenie Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych we współpracy z WRP. #FunduszePromocji
Zachęcamy do zapoznania się z zapisem video z webinaru, który jest dostępny na naszym kanale YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=LUqAKtkxlnQ&list=PLU0p6FK2_pzrtRuh0aeBTJf6RTdKS96TH
Katarzyna Szulc
