Bor stosujemy nie tylko w rzepak. Dokarmić powinniśmy także kukurydzę, buraki czy zboża. Jakie są objawy niedoboru boru i jaką dawką boru nawozić rośliny?
Bor (B) to najbardziej deficytowy mikroelement w glebach Polski, bowiem ponad 70 proc. naszych pól wykazuje niską zawartość boru. Typowe rośliny, na których niedobór występuje najczęściej to burak i inne okopowe oraz kapustowate (w tym rzepak) oraz bobowate uprawiane na nasiona.
Dokarmianie borem
Niedobory boru nasilają się w gospodarstwach uprawiających w większej skali rośliny dwuliścienne, zaś z jednoliściennych kukurydzę. Pobierają one zazwyczaj 200-300 g B/ha, choć niektóre, np. burak – przy wysokich plonach , nawet do 1000 g B/ha.
Podstawowe zboża znacznie mniej, przeciętnie 5 g B/t ziarna, podczas gdy kukurydza 4-krotnie więcej – 20 g/t ziarna. Niemniej wskazana jest także niewielka jednorazowa dolistna dawka B (do 50 g) pod pszenicę, najlepiej podczas tworzenia pyłku, a więc przed jej wykłoszeniem.
Wskazane jest 2-3 krotne (pod podstawowe zboża jednorazowe) wniesienie w okresie wegetacji nawozów dolistnych jedno- lub wieloskładnikowych. Jednorazowa dawka boru powinna zawierać się w przedziale 150-250 g B/ha.
Większe dawki dotyczą sytuacji z widocznymi objawami jego niedoboru na roślinach (także w latach ubiegłych) oraz w niesprzyjających warunkach pobierania boru z gleby. Wspomniano o tym we wstępnej części tego opracowania.
Bor nazywany jest „pierwiastkiem młodości”. Typowe symptomy jego niedoboru to zamieranie stożka wzrostu – sczerniały wierzchołek pędu. Roślina w takiej sytuacji broni się, wytwarzając w kątach liści pędy boczne, które po pewnym czasie również żółkną i zamierają.
Niedobory boru
Objawy niedoboru boru występują głównie:
- na glebach lekkich, a zarazem kwaśnych, skąd jest łatwo wymywany;
- na glebach zwięźlejszych, wykazujących zasadowy odczyn. Optymalny zakres pH dla dobrej przyswajalności boru i wielu innych składników, wynosi 5,6 – 6,8;
- na glebach i w okresach suchych (ograniczona ruchliwość B w roztworze glebowym) oraz gorących i słonecznych;
- na glebach oraz w latach lub okresach wilgotnych (łatwe wymywanie) i chłodnych;
- przy wysokich dawkach nawozów azotowych i potasowych, jak też po zwapnowaniu gleby większymi dawkami Ca.
Skutki niedoboru boru u roślin
Zahamowanie wzrostu i rozwoju stożków wzrostu łodyg i korzeni. Zgorzel (zamieranie) najmłodszych liści buraka, zaś w szczytowej części główki korzenia puste, sczerniałe miejsca, podobnie w korzeniu selera.
Gorsze wykształcenie tkanek przewodzących, czego następstwem jest zachwiana gospodarka wodna oraz przepływ i gromadzenie asymilatów w roślinie.
Obniżenie zawartości cukrów w korzeniach i bulwach roślin okopowych oraz owocach (kwaśne) drzew i krzewów.
Ograniczony rozwój organów generatywnych, w tym tworzenie i jakość pyłku. W następstwie obserwuje się słabsze wiązanie nasion, bądź masowe opadanie zawiązków kwiatowych i owoców.
Jesienią pusta szyjka korzeniowa rzepaku, zaś w rozecie karłowate liście sercowe (najmłodsze), pozostałe z czerwonawym przebarwieniem. Podobne objawy występują wiosną na liściach w górnej części łodygi, która jest często zgrubiała z widocznymi rysami i pęknięciami.
Na roślinach ziemniaka chloroza najmłodszych liści, łodygi krótkie krzaczaste, z kątów liści wyrastają liczne pędy boczne. Bulwa szorstka, spękana, na przekroju ciemne plamy.
Na roślinach kalafiora luźna „róża”, brązowiejąca od zewnątrz ku środkowi, łodyga w górnej części pusta.
Podłużne pęknięcia korzeni marchwi i innych okopowych korzeniowych, w tym warzyw.
Luźno ułożone łodygi selera, brunatne plamy na liściach i ogonkach.
Nie zawsze niedobór boru przejawia się w tak drastycznej formie, często są to objawy utajone, niewidoczne gołym okiem, powodują jednak wyraźne spadki plonów.
