Poprawa opłacalności produkcji rolnej (w tym istotny wzrost cen żywności), a tym samym kondycji finansowej gospodarstw rolnych sprzyjała w ostatnich latach popytowi na ziemię. Wyhamowanie cen zbóż (przy w dalszym ciągu wysokich poziomach) w 2012 r. miał swoje odbicie w wyhamowaniu dynamiki cen gruntów rolnych w 2013 r., jak wynika z raportu BGŻ na temat rynku użytków rolnych.
Przeciętnie ich poziom w relacji r/r nie zmienił się, jednak regionalnie zmiany były już duże (roczna dynamika wahała się od -1,3% w woj. śląskim do 23,9% w woj. dolnośląskim). Ponadto zakupy inwestycyjne w dalszym ciągu wpływały na presję cenową.
Rynek gruntów do końca 2013 r. wspierany był nisko oprocentowanymi (2%) kredytami preferencyjnymi na zakup ziemi. Od 1 stycznia 2014 r. co prawda utrzymano preferencje (m.in. rozkładanie należności na raty) to jednak oprocentowanie wzrosło do 3,75% roczne. Jednakże już w 2013 r. niskie stopy procentowe, a co za tym idzie tani kredyt komercyjny, zmniejszały popyt na kredyty preferencyjne. Utrzymanie stóp na niskim poziomie w 2014 r. będzie sprzyjało wzrostowi udziału tej formy współfinansowania zakupu ziemi. Warto wspomnieć, że co prawda kredyty preferencyjne wyłącznie na zakup ziemi nie są już dostępne to jednak możliwe jest wsparcie inwestycji obejmującej równocześnie zakup ziemi i maszyn i urządzeń rolniczych lub innych niż użytki rolne nieruchomości. W celu umożliwienia kontynuowania udzielania pomocy w formie dopłat do oprocentowania kredytów przeznaczonych wyłącznie na zakup użytków rolnych występuje inicjatywa ustawodawcza stworzenia możliwości prawnych udzielania wsparcia przy zakupie ziemi w formule pomocy de minimis w rolnictwie oraz przywrócenia możliwości udzielania kredytów z dopłatami Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do oprocentowania na realizację inwestycji w przetwórstwie produktów rolnych przez inne niż spółdzielnie oraz grupy producentów rolnych podmioty.
W 2014 r. na rynku, a raczej w przetargach ograniczonych będą pojawiały się kolejne działki rolne wyłączone z Zasobu WRSP z tzw. wyłączeń 30% dzierżawionej powierzchni. Największy areał gruntów został wyłączony z dzierżawy w pierwszych dwóch latach działania ustawy (2012–2013) – prawie 50 tys. ha, w związku z tym łączny wolumen rozdysponowanych przez ANR gruntów w 2014 r. powinien być analogicznie wysoki do tego z 2013 r. Długość okresu pomiędzy wyłączeniem z dzierżawy a sprzedażą gruntów wynika m.in. z procesu przygotowania ziem do przetargu, ewentualnych podziałów itp. Przypominamy, że na podstawie nowelizacji ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (z 16.09. 2011 r.), Agencja wyłączy ok. 77 tys. ha gruntów z dotychczasowych dzierżaw. Poza wskazanymi 50 tys. ha wyłączenia w kolejnych latach obejmą jeszcze : 2014 r. – 3,4 tys. ha, 2015 r. – 10,1 tys. ha, 2016 r. – 11,3 tys. ha, 2017 r. – 2,9 tys. ha.
W przypadku transakcji zawieranych pomiędzy rolnikami, odnotowuje się pogorszenie opłacalności produkcji zbóż w 2013 r., co powinno oddziaływać w kierunku dalszej stabilizacji cen ziemi w 2014 r. Ponadto czynnikiem przemawiającym za dalszą ich stabilizacją będzie spadek opłacalności inwestycji w elektrownie wiatrowe, który zmniejszy popyt na ziemie kupowane/dzierżawione na te cele.
W dłuższej perspektywie należy pamiętać, że w maju 2016 r. upływa memorandum na zakup ziemi przez cudzoziemców. Do tego czasu prawdopodobieństwo spadków cen ziemi pozostaje niskie. Ponadto perspektywa nowych środków z Unii Europejskiej na dalszy rozwój krajowej infrastruktury drogowej może ponownie w średnim terminie kreować popyt na grunty zlokalizowane bezpośrednio przy modernizowanych lub nowych odcinkach dróg. Co więcej zaplanowany duży udział subwencji na rolnictwo w nowym budżecie powinien sprzyjać rozwojowi tego sektora gospodarki i podtrzymywać zainteresowanie zakupem ziemi w celu powiększania gospodarstw rodzimych.
(wrp.pl na podst. Raportu BGŻ)
