Podzespoły maszyn narażone są na tarcie i przegrzewanie. Te zjawiska prowadzą do ich przedwczesnego wyeksploatowania, jednak stosując odpowiednie oleje i smary możemy temu skutecznie przeciwdziałać. W tym artykule spróbujemy podpowiedzieć, w jaki sposób.
Smarować często, czy tylko czasami?
Pytanie właściwie zbyt ogólne, aby udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Rodzaj podzespołów i intensywność ich eksploatacji będą miały tutaj kluczowe znaczenie. Mocno eksploatowane podzespoły zwykle należy smarować co kilka godzin, zaś innym wystarczy aplikacja środka smarnego nawet raz na kilkaset. Na szczęście interwały dla poszczególnych podzespołów znajdziemy w instrukcjach obsługi lub na piktogramach w sąsiedztwie punktów smarnych; znajdziemy tam zwykle informacje na temat zarówno interwałów jak i klasy smaru, jakiego powinniśmy użyć. Jeżeli fizycznie nie mamy instrukcji do maszyny – nic straconego, ponieważ zwykle dostępne są one w Internecie.
Jeśli chodzi o wysokoobrotowe łożyska – te powinny być smarowane 1-2 razy w sezonie, przy czym należy pamiętać, żeby nie przesadzić z jego ilością; nadmiar smaru może po pierwsze wypchnąć uszczelnienia łożyska, co szybko doprowadzi do jego zanieczyszczenia i zniszczenia, po drugie, nawet jeżeli uszczelnienie nie zostanie uszkodzone, może pojawić się problem jego przegrzewania w wyniku zbyt dużego oporu. Natomiast w przypadku elementów ruchomych o mniejszej intensywności pracy w kombajnach, ładowaczach czy prasach, zwykle wystarczy smarowanie co kilka do kilkunastu godzin.
Ważny rodzaj smaru
Co do rodzaju stosowanego smaru, specjaliści są zgodni; najlepiej dobierać smary zgodnie z zaleceniami producenta. Zastosowania rolnicze wymagają zwykle smarów uniwersalnych w klasie NLGI 2 (czyli smary miękkie wg National Lubricating Greases Institute). Takie te smary znajdują zastosowanie w większości układów automatycznego centralnego smarowania. Wyróżniamy kilka klas smarów; NLGI 000, 00, 0 (płynne), 1, 2, i 3 (stałe, odpowiednio bardzo miękkie, miękkie i średnio twarde), jednak poza NLGI 2 znajdują one zastosowanie w rolnictwie bardzo sporadycznie.
DIN prawdę Ci powie
Źle dobrany smar lub smar złej jakości może powodować np. przegrzewanie się łożyska, co będzie skutkowało jego szybszym zużyciem, dlatego ważną kwestią w doborze środka smarnego jest umiejętność rozszyfrowania oznaczenia normy DIN, która de facto wskazuje na jakość smaru. Smary różnią się przede wszystkim udziałem dodatków, tj. dodatki przeciwzatarciowe (EP), przeciwzużyciowe (AW) dodatki adhezyjne (poprawiają przyleganie) czy inhibitory korozji.
Norma DIN wskazuje zakres temperatur, w których może pracować smar; zwykle im zakres szerszy, tym z bardziej zaawansowanym i po prostu lepszym smarem mamy do czynienia.
Normy DIN 51502 lub DIN 51825, które powinniśmy znaleźć na każdym opakowaniu środka smarnego jasno wskazują na jego skład, wystarczy tylko umieć je rozszyfrować.
Potrzebne nam jeszcze tylko oznaczenie literowe dla górnej temperatury stosowania smarów:
| Oznaczenie | Temperatura stosowanie wg DIN 51821 (˚C) |
| B | do +60 |
| C | do +60 |
| D | do +60 |
| E | do +80 |
| F | do +80 |
| G | do +100 |
| H | do +100 |
| K | do +120 |
| M | do +120 |
| N | do +140 |
| P | do +160 |
| R | do +180 |
| S | do +200 |
| T | do +220 |
| U | powyżej +200 |
tab. 1: oznaczenie literowe dla górnej temperatury stosowania smarów
Zatem nasz smar z wykresu (KPE2 S-20) to smar przeznaczony do łożysk tocznych i ślizgowych (K), z dodatkami przeciwzatarciowymi (EP) i przeciwzużyciowymi (AW), powstały na bazie oleju estrowego (E), o średniej gęstości typowej dla smarów uniwersalnych (2) , mogący pracować w temperaturze od -20 do +200 st. C.
Smarowanie łańcuchów
Tutaj producenci zalecają zwykle oleje klasy 85W140, jednak niekiedy, ze względu na kwestie środowiskowe, do smarowania łańcuchów zalecane są także oleje roślinne. Powszechne układy centralnego smarowania łańcuchów zwalniają nas z obowiązku ich ciągłego smarowania, jednak kiedy takiego układu nie ma, zwykle smarowanie zalecane jest co kilka godzin. Unikajmy jednak stosowania zużytego oleju; taki wręcz nie ma prawa zachowywać właściwych parametrów, ponadto zanieczyszczony różnymi niepożądanymi związkami (np. siarki) będzie powodował przyśpieszoną korozję łańcucha.
