Podczas chowu zwierząt w pomieszczeniach zamkniętych ma miejsce emisja gazów szkodliwych (NH3 , H2 S, CO2 , N2O, CH4 ), odorów oraz wzrasta zapylenie powietrza. Konieczna jest bieżąca wymiana powietrza. Zależy ona m. in. od sprawnej i prawidłowej wentylacji.
W chlewniach skład powietrza istotnie różni się od składu powietrza atmosferycznego. Efektem oddychania zwierząt jest wzrost zawartości CO2 W wyniku procesów fermentacyjnych zachodzących w przewodzie pokarmowym i odchodach, powietrze zostaje zanieczyszczone amoniakiem, siarkowodorem, metanem lub odorami. Oprócz tego mamy do czynienia z zapyleniem powietrza, mającym swoje źródło w paszy i ściółce. Aby skutecznie przeciwdziałać chemicznemu zanieczyszczeniu powietrza w chlewniach, należy poprawnie stosować systemy wentylacji. Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje wentylacji – wymuszoną (mechaniczną) oraz naturalną, zwaną inaczej grawitacyjną. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z budynkami wyposażonymi w wentylatory doprowadzającymi lub usuwającymi powietrze z pomieszczenia. Natomiast przy wentylacji grawitacyjnej wymiana powietrza ma miejsce samoczynnie, z wykorzystaniem warunków atmosferycznych, szczególnie różnicy ciśnień panujących na zewnątrz i wewnątrz budynku. Dobór określonej wentylacji zależy przede wszystkim od wielkości, budowy i typu budynku oraz jego warunków konstrukcyjnych.
Działanie wentylacji grawitacyjnej opiera się na różnicy między gęstością powietrza ciepłego (zużytego), które jako lżejsze unosi do góry, a chłodniejszego, zajmującego niższe warstwy pomieszczenia. W celu skutecznej wymiany powietrza instaluje się w ścianach budynku specjalne kanały nawiewne. Zużyte powietrze z kolei, usuwane jest przez różnego typu kanały pionowe lub przez szczelinę kalenicową.
Zaletą wentylacji naturalnej (grawitacyjnej) jest prostota konstrukcji, cicha praca oraz brak nakładów energetycznych. Spełnia ona swą rolę raczej przy niewielkiej obsadzie świń w pomieszczeniu. Można ją zalecać dla gospodarstw ekologicznych czy agroturystycznych. Przy większej koncentracji zwierząt, ten sposób wymiany powietrza, jest niewystarczający ze względu na duże uzależnienie sprawności jego funkcjonowania od siły ssącej wiatru, ciśnienia powietrza oraz zróżnicowania temperatur wewnątrz i na zewnątrz budynku.
W systemie wentylacji mechanicznej, powietrze z chlewni wymieniane jest przy pomocy wentylatorów. Taka wentylacja jest szczególnie przydatna, gdy temperatury wewnątrz budynku i na zewnątrz są zbliżone. Z uwagi na to, że warunki panujące w pomieszczeniach chlewni mogą być różne w zależności od pory dnia i roku, konstrukcja kanałów powinna zapewniać możliwość płynnej regulacji przepływu powietrza przy pomocy przysłon, zasuw itp. Wybierając sposób wentylacji budynków, należy uwzględnić rodzaj i wiek zwierząt, stosowana technologię, sposób żywienia oraz warunki atmosferyczne panujące zarówno na zewnątrz jak i wewnątrz budynku.
Przy produkcji wielkotowarowej niezbędne jest zastosowanie wentylatorów, gdyż naturalny sposób nie gwarantuje pełnego usunięcia zużytego powietrza, szczególnie latem nieodzowne jest wspomaganie urządzeniami mechanicznymi. Wentylatory są dodatkowym źródłem zapotrzebowania na energię elektryczną oraz źródłem podwyższonego hałasu poprzez pracujące urządzenia.. Należy pamiętać, że w przypadku stosowania wentylacji mechanicznej konieczna jest także wentylacja awaryjna oraz system alarmowy. W przypadku awarii, braku dostaw prądu lub zakłócenia działania wentylacji mechanicznej istnieje niebezpieczeństwo urazów, a nawet śmierci zwierząt, szczególnie w pomieszczeniach o dużej ich koncentracji.
Podstawowymi elementami wyposażenia w systemie wentylacji mechanicznej są wentylatory, regulatory wentylacji i ogrzewania, regulowane wloty powietrza oraz kanały wentylacyjne. Z pośród różnych typów, rozróżnia się wentylatory osiowe oraz promieniowe. Zasadnicza różnica polega na tym, iż wentylatory osiowe odznaczają się o wiele większymi wydajnościami pracy przy wytwarzanym relatywnie niskim ciśnieniu. Z kolei wentylatory promieniowe wytwarzają o wiele wyższe ciśnienie powietrza, jednak przy stosunkowo małej wydajności. Wentylatory osiowe można instalować zarówno w pozycji poziomej jak i pionowej.
Z wentylatorami współpracują urządzenia sterujące. Ich zadaniem jest zapewnienie właściwego zbilansowania wydajności wentylacji. Współczesne sterowniki umożliwiają jednoczesną regulację zarówno temperatury jak i wentylacji, utrzymując zadane parametry na właściwym poziomie. Najprostszą formą reakcji sterownika jest włączanie wentylacji, kiedy czujnik temperatury zasygnalizuje przekroczenie zadanej temperatury lub jej wyłączenie poniżej określonej temperatury. Sterowniki mogą regulować wielkość otwarcia przepustnic zarówno w wentylacji nawiewnej jak i wyciągowej. Zaletą takiego systemu jest możliwość utrzymywania stałego przepływu powietrza, nawet przy jego niskim zapotrzebowaniu.
